Göteborg
Göteborg (mugažo ročin kelel, virktas [jœte'bɔrj]) om lidn da jädumatoi port Ročinman suvipäivlaskmas. Se om valdkundan kahtenz' surtte lidn, mülüb Vestra Götaland-agjaha (lenha) i om sen administrativižeks keskuseks.
Lidnanznam
|
Flag
|
| Valdkund | Ročinma |
| Eläjiden lugu (2020) | 607,882 ristitud |
| Pind | 230,92 km² |
| |
| Pämez' | Jonas Attenius (viluku 2023—) |
| Telefonkod | +46−31 |
| Aigvö | tal'vel UTC+1, kezal UTC+2 |
Istorii
vajehtaNügüdläižen eländpunktan aluz om pandud vl 1619. Ročilaine Gustav II Adol'f-kunigaz sirdi lidnad muretud danijalaižil sijaspäi, Hisingen-sarespäi jogensus. Hän andoi lidnale oiktusid da vällendusid valdkundmaksoiš vl 1621. Göteborg šingotaškanzi kuti torguindmeriport tavaroidenke Päivnouzmmaspäi. Vspäi 1643 19. voz'sadan augotišhesai luja lidnuz abuti kaita lidnad anastandad vaste, sid' ročilaižed murenzihe varmitesid.
Avtoiden Volvo-kompanijan-tegijan aluz om pandud lidnha vl 1927, sen päofis sijadase Göteborgas nügüd'-ki. SKF- (pörutüged) i Ericsson- (elektroladimed) kompanijoiden järedad tegimed oma lidnas. 1970-nziden voziden lophusai Göteborg oli mail'man lideraks laivansauvomižes.
Geografijan andmused
vajehtaLidn sijadase mererandal da Göta-El'v-jogensus, Kattegat-sal'men randal Baltijan meren da Pohjoižen meren keskes (Danii om vastrandal), 12 m ü.m.t. keskmäižel korktusel. Matkad Stokhol'mhasai om 390 km pohjoižpäivnouzmha orhal, 470 km avtotedme vai raudtedme.
Klimat om ven meren, lämän Gol'fstriman valatoitusenke, pil'vesekaz tal'vaigan. Voden keskmäine lämuz om +8,9 C°, kezakun-elokun +15,9..+18,3 C°, tal'vkun-keväz'kun +0,7..+3,0 C°. Ekstremumad oma −26 C° (viluku) i +34,1 C° (heinku). Kezaaigan minimum om +1,8 C° (kezaku), tal'vaigan maksimum om +12,7 C° (uhoku, tal'vku). Ei voi olda haloid kezakus-elokus. Paneb sadegid 912 mm vodes, läz tazomäras kuidme, enamba redukus (103 mm), vähemba uhokus-semendkus (51..61 mm kus). Meriveden lämuz vajehtase +2,7 (keväz'ku) ..+18,5 (eloku) C° röunoiš voden aigan.
Eläjad
vajehtaVl 2013 lidnan eläjiden lugu oli 533 271 ristitud, vn 2017 lopus — 590 580 ristitud. Lidnan ristitišton nelländez om sündnu toižihe maihe da tuli Ročinmaha. Kaik 1 077 128 ristituid eläb ezilidnoidenke 3 694,95 km² pindal (2023).
Kaik 493 621 eläjad oli Göteborgan kommunas 154,19 km² pindal vl 2020. Sen edeližed pämehed oma Aksel' Jusefson (Axel Josefson, viluku 2019 — tal'vku 2022), Enn-Sofi Hermansson (Ann-Sofie Hermansson, sulaku 2016 — kül'mku 2018).
Znamasine üläopendusen aluzkund om Göteborgan universitet[1] (37 tuh. üläopenikoid). Sen aluz om pandud vl 1891 kut Göteborgan üläškol, kätihe universitetaks ühtenzoitusen Göteborgan medicinan üläškolanke jäl'ghe vl 1954.
Transport
vajehtaTramvaid (80 km raudted), avtobusad, motorvenehed da ehtatimed oma kundaližeks transportaks lidnan südäimes, ezilidnelektrojonused — ezilidnoiš.
Rahvahidenkeskeine civiline Göteborg Landvetter-lendimport[2] (GOT / ESGG, 6,8 mln passažiroid vl 2018) sijadase 20 km päivnouzmha lidnan keskusespäi. Sišpäi tehtas reisid kaiked Evropadme, Ročinmadme, jügureisid lähižihe maihe. Privatine sar'hine Säve-lendimport (roč.: Säve flygplats, GSE / ESGP) sijadase kümnes kilometras lodeheze lidnan keskuzpalaspäi i radab penen aviacijan täht vaiše, se oli rahvahidenkeskeine soda- da civiline Göteborg-lidnan lendimport vll 1940−2015.
Homaičendad
vajehta- ↑ Göteborgan universitetan sait (gu.se). (roč.) (angl.)
- ↑ Rahvahidenkeskeižen Göteborg Landvetter-lendimportan sait (landvetter.com.se). (angl.) (roč.)
Irdkosketused
vajehta- Lidnan tobmuden oficialine sait (goteborg.se). (roč.) (suom.)
| Göteborg Vikiaitas |