Pian Dawes

El pian Dawes el ze un pian de natura econòmega ezeguio dai Stati Unii de l'Amèrica inte el 1924 par jutarghe a ła crésita de ła Zermània, a l'època in forte crize. Ła Repùblega de Weimar ła se ghea catà inte ła prima metà dei ani 1920 a farghe fronte un'inarestàbiłe inflasion che ła ghea provocà dezocupasion e malcontento culmenai in racuanti tentativi de roversamento del goerno. In pì, inte el 1923 ła Fransa ła gaveva miłitarmente ocupà ła conca minerària todesca de ła Ruhr, cofà garansia par łe gaveste reparasion de guera stabiłie dal Tratà de Versailles, tajando fora el goerno todesco da ła prinsipałe zona produtiva che ła podea jutar inte ła recuperasion econòmega.

Pian Dawes

Sorte	pułìtega pùblega
Epònemo	Charles G. Dawes (it)
Data del całendàrio	1924

El pian Dawes el ze sta ideà da Charles Dawes. Sto cuà el constava inte el far afluire capitałi statunitensi in Zermània e da cuà indiretamente a łe altre nasion eoropee brincae da ła guera. In sta magnera, cofà che el saria avegnesto dopo par el Pian Marshall inte el secondo dopoguera, i americani i garia conseguio racuanti inportanti sucesi:

• esportar in Eoropa merse e capitałi in soraprodusion, evitando na crize econòmega;
• ligare i marcai eoropei e soratuto todeschi a chełi Statunitensi par arzenare pusìbiłi revołusion de matrise comunista;
• rełansar l'economia eoropea al fin de véderse suito repagai i dèbiti de guera.

El pian Dawes el ghea otegnesto grandi èziti, potensiando l'economia todesca e rełansàndoghene ła indùstria. A sto èzito el ghea contribuio anca ła Pian Young del 1928, che el reduzeva ła portada de ła indenizasion gavesti dai todeschi co l'ezònero in pì in rate par sesant'ani, sbasando l'influensa del nazismo in Zermània par un parìodo.