Мәскәү: юрамалар арасында аерма

Мәскәү
рус. Москва
Байрак[d]	Илтамга[d]
Рәсми исем	Москва
Кушамат/тәхәллүс	Третий Рим, Өченче Рим һәм Third Rome
... хөрмәтенә аталган	Мәскәү елгасы[1]
Демоним	москвичи
Нигезләүче	Юрий Долгорукий[d]
Рәсми тел	рус теле
Гимн	Мәскәү һимны[d]
Дөнья кисәге	Европа
Дәүләт	Россия
Нәрсәнең башкаласы	Россия, Мәскәү өлкәсе һәм Үзәк федераль округ
Административ-территориаль берәмлек	Россия[2]
Сәгать поясы	MSD, UTC+03:00 һәм Европа/Мәскәү[d][3]
Диңгез, күл яки елга эчендә яки янында урнашуы	Мәскәү елгасы, Яуза[d], Водоотводный канал (Москва)[d], Сходненский деривационный канал[d] һәм Мәскәү исемендәге канал
Табигый-георафик объект эчендә урнашкан	Көнчыгыш Аурупа тигезлеге
Иң төньяк ноктасы	56°01′00″ т. к. 37°11′00″ кч. о.
Геомәгълүматлар	Data:Russia/Moscow.map
Хөкүмәт башлыгы вазыйфасы	Мәскәү хөкүмәте премьер-министры[d][4]
Фирка сәркәтибе	Юрий Анатольевич Прокофьев[d], Зайков, Лев Николаевич[d] һәм Борис Ельцин
Хөкүмәт башлыгы	Сергей Собянин
Башкарма хакимият	Мәскәү мэры[d] һәм Мәскәү хөкүмәте
Идарә итүче орган	Мәскәү хөкүмәте
Канунбирү органы	Мәскәү шәһәр думасы[d]
Югары мәхкәмә органы	РФ субъектының конституцион (низами) мәхкәмәсе[d]
Әгъзалык	Бөтендөнья туристик шәһәрләр федерациясе[d][5] һәм Бөтендөнья мирас шәһәрләре оешмасы[d][6]
Халык саны	13 149 000 (2024)
Административ бүленеше	Үзәк административ округ, Төньяк административ округ, Төньяк-Көнчыгыш административ округ, Көнчыгыш административ округ, Көньяк-Көнчыгыш административ округ, Көньяк административ округ, Көньяк-Көнбатыш административ округ, Көнбатыш административ округ, Төньяк-Көнбатыш административ округ, Зеленоград административ округы, Яңа Мәскәү административ округы, Троицк административ округы, Академия районы[d][7], Алексеевский район[d][7], Алтуфьевский район[d][7], Арбат[d][7], Аэропорт[d][7], Бабушкинский район[d][7], Басманный район[d][7], Беговой[d][7], Бескудниковский район[d][7], Бибирево[d][7], Богородское[d][7], Бутырский район[d][7], Вешняки[d][7], Внуково[d][7], Войковский район[d][7], Восточное Дегунино[d][7], Восточное Измайлово[d][7], Восточный[d][7], Выхино-Жулебино[d][7], Гагаринский районы[d][7], Головинский район[d][7], Гольяново[d][7], Дмитровский район[d][7], Дорогомилово[d][7], Замоскворечье[d][7], Западное Дегунино[d][7], Ивановское[d][7], Измайлово[d][7], Капотня[d][7], Коптево[d][7], Косино-Ухтомский[d][7], Красносельский район[d][7], Крылатское[d][7], Крюково[d][7], Кузьминки[d][7], Кунцево[d][7], Куркино[d][7], Левобережный[d][7], Лефортово[d][7], Лианозово[d][7], Лосиноостровский район[d][7], Люблино[d][7], Марфино[d][7], Марьина Роща[d][7], Марьино[d][7], Матушкино[d][7], Метрогородок[d][7], Мещанский районы[d][7], Митино[d][7], Можайский район[d][7], Молжаниновский район[d][7], Некрасовка[d][7], Нижегородский район[d][7], Новогиреево[d][7], Новокосино[d][7], Ново-Переделкино[d][7], Останкинский район[d][7], Отрадное[d][7], Очаково-Матвеевское[d][7], Перово[d][7], Печатники[d][7], Покровское-Стрешнево[d][7], Преображенское[d][7], Пресненский районы[d][7], Проспект Вернадского[d][7], Раменки[d][7], Ростокино[d][7], Рязанский район[d][7], Савёлки[d][7], Савёловский район[d][7], Свиблово[d][7], Северное Измайлово[d][7], Северное Медведково[d][7], Северное Тушино[d][7], Северный[d][7], Силино[d][7], Сокол[d][7], Соколиная Гора[d][7], Сокольники[d][7], Солнцево[d][7], Строгино[d][7], Таганский район[d][7], Тверской районы[d][7], Текстильщики[d][7], Тимирязевский район[d][7], Тропарёво-Никулино[d][7], Филёвский Парк[d][7], Фили-Давыдково[d][7], Хамовники[d][7], Ховрино[d][7], Хорошёво-Мнёвники[d][7], Хорошёвский район[d][7], Щукино[d][7], Южное Медведково[d][7], Южное Тушино[d][7], Южнопортовый район[d][7], Якиманка[d][7], Ярославский район[d][7], Бирюлёво Восточное[d][7], Бирюлёво Западное[d][7], Братеево[d][7], Даниловский район[d][7], Донской район[d][7], Зюзино[d][7], Зябликово[d][7], Коньково[d][7], Котловка[d][7], Ломоносовский район[d][7], Москворечье-Сабурово[d][7], Нагатино-Садовники[d][7], Нагатинский Затон[d][7], Нагорный район[d][7], Обручевский район[d][7], Орехово-Борисово Северное[d][7], Орехово-Борисово Южное[d][7], Поселение «Мосрентген»[d][7], Поселение Внуковское[d][7], поселение Вороновское[d][7], Поселе��ие Воскресенское[d][7], Поселение Десёновское[d][7], Поселение Киевский[d][7], Поселение Клёновское[d][7], Поселение Кокошкино[d][7], Поселение Краснопахорское[d][7], Поселение Марушкинское[d][7], Поселение Михайлово-Ярцевское[d][7], поселение Московский[d][7], Поселение Новофёдоровское[d][7], Поселение Первомайское[d][7], Поселение Роговское[d][7], Поселение Рязановское[d][7], Сосенское[d][7], Троицк[7], Поселение Филимонковское[d][7], Поселение Щаповское[d][7], Щербинка[7], Северное Бутово[d][7], Старое Крюково[d][7], Тёплый Стан[d][7], Царицыно[d][7], Черёмушки[d][7], Чертаново Северное[d][7], Чертаново Центральное[d][7], Чертаново Южное[d][7], Южное Бутово[d][7] һәм Ясенево[d][7]
Диңгез дәрәҗәсе өстендә биеклек	156 метр
Кардәш шәһәр	Берлин, Dähli, Мадрид, Тел-Әвив, Тәһран, Пекин, Валансьен, Лондон, Любляна, Буэнос-Айрес, Астана, Афин, Дүсселдорф, Вена, Бангкок, Белград, Загреб, Әнкара, Улан-Батор, Бишкәк, Сеул, Һавана, Акъяр, Дөбәй, Токио, Пхеньян һәм Бакы
Нәрсә белән чиктәш	Мәскәү өлкәсе һәм Калуга өлкәсе
Кулланылган тел	рус теле һәм рус ишарә теле
Бүләкләр	Герой шәһәр (1965) Европаның агачлар шәһәре[d] (2019)
Мәйдан	2562 ± 1 км²
Почта индексы	101001–135999
Рәсми веб-сайт	mos.ru​(рус.)​(ингл.)
Мультимедиа агымы URL-ы	balticlivecam.com/cameras/russia/moscow/moscow-city-center/, balticlivecam.com/cameras/russia/moscow/glory-square/ һәм balticlivecam.com/cameras/russia/moscow/moscow-panoramic-view/
Өстәмә тышкы мәгълүматлар чыганагы	data.mos.ru​(рус.)
Һәштәге	Moscow
Тәртипне билгеләүче төп текст	Мәскәү шәһәре низамнамәсе[d]
Тематик география	Мәскәү географиясе[d]
Көппенның климат классификациясе	уртача континенталь климат[d] һәм континентальный климат[d]
Һәйкәлләр исемлеге	Мәскәү мәдәни мирас һәйкәлләре исемлеге[d]
Яклаучы изге	Изге Георгий[d]
Ачык мәгълүматлар порталы	Мәскәү хөкүмәтенең ачык мәгълүматлар порталы[d]
Феноменның икътисады	Мәскәү икътисады[d]
Беренче язма телгә алу	4 апрель 1147[8][9]
Социаль медиаларда күзәтүчеләре	98 943 һәм 11 583
Кыскарулар җәдвәле аббревиатурасы	М.
Җирле телефон коды	495 һәм 499
ИАТА аэропорт коды	MOW
Номер тамгасы коды	77, 97, 99, 177, 197, 199, 777 һәм 799
Шәрәфле ватандашлар төркеме	Төркем:Мәскәү шәрәфле ватандашлары[d]
Монда җирләнгәннәр төркеме	Төркем:Мәскәүдә җирләнгәннәр
Бу якта төшерелгән фильмнар төркеме	Төркем:Мәскәүдә төшерелгән фильмнар[d]
Объектның күренешләре өчен төркем	Төркем:Мәскәү күренешләре[d]
Мәскәү Викиҗыентыкта

Мәскә́ү (рус. Москва) — Русия Федерациясенең башкаласы, федерация әһәмияте шәһәре, үзәк икътисади районның һәм Мәскәү өлкәсенең үзәге. Мәскәү — Бөек Мәскәү кенәзлегенең, Русия патшалыгының һәм Совет Социалистик Республикалар Берлегенең тарихи башкаласы. Көнчыгыш-Аурупа тигезлегендә, Мәскәү елгасы янында урнашкан.

Русиянең һәм Аурупаның (Истанбул исәпмичә) халык саны буенча иң зур шәһәр (11,8 млн кеше).

Мәскәү - Русия туристик үзәге. Мәскәү кирмәне, Кызыл мәйдан һәм Новодевичий кәшишхәнәсе ЮНЕСКО дөнья мирасына керәләр. Мәскәүне 6 аэропорт хезмәт күрсәтәләр. Анда 9 тимер юл вокзаллар һәм 3 елга портлары эшлиләр. 1935 елдан башкалада метрополитен эшли.

Шәһәр Көнчыгыш-Аурупа тигезлегендә, Мәскәү елгасы янында, Ока һәм Идел елгалары арасында урнашкан. 2012 елга шәһәр мәйданы - 2511 км². Территоиясеннән 877 км² Мәскәү Боҗра Автомобильләр Юлы эчендә, 1633 км² - тышкы ягында урнашкан.

Шәһәрнең уртача биеклеге - 156 м, иң биек ноктасы - Теплый Стан бистәсендә, иң түбән ноктасы Беседин күперләре арасында урнаша.

Ул Мәскәү елгасының ике ярларында, аның урта агымнарында урнаша. Шулай ук шәһәрдә Мәскәү елгасының кушылдыклары: Сходня, Химка, Пресня, Неглинная, Яуза, Нищенка, Сетунь, Котловка һәм Гордоня агалар. Кече елгаларының күбесе коллекторларда агалар.

Мәскәү — Русиядә һәм Аурупада халык саны буенча иң зур шәһәр. Статистика буенча, шәһәрдә 2012 елда 11 612 943 кеше яши. Бу сан өзлексез яшәгән шәһәрчеләр гына хисапка ала, Мәскәүдә тагын 1 миллион 800 мең артык мигрантлар, гастарбайтерлар, һәм төрле рәсми түгел эмигрантлар яши.

Халык саны буенча шәһәр Русиядә — беренче, Аурупада — икенче (Стамбулдан соң), дөньяда — сигезенче.

Мәскәүдә 154 104 украиннар (1,42 %), 149 043 татар (1,38 %), 57 123 әзәри (0,53 %) һәм 53 142 яһүди (0,49 %) яши (2010). Шәһәрдә руслар күплектә — халыктан 93%, яисә 9 930 410 кеше алалар.

Тарихи татарлар яшәгән урыны Мәскәүдә — Татар бистәсе Мәскәү елга арты (Замоскворечье) районда.

• 
  Василий Блаженный соборы
• 
  Спас Манарасы
• Никольск манарасы
  Никольск манарасы
• 
  ГУМ
• 
  Воскресенск каркасы
• 
  Тарих музее
• 
  «Новодевичий» монастыре
• 
  Бауман исемле Мәскәү дәүләт техника университеты

	Викиҗыентыктагы медиафайллар?

ak:Moscow

1. ↑ https://web.archive.org/web/20190718121126/http://oldru.com/moscow/moscow6.htm
2. ↑ ОКТМО
   https://wikidata.org/wiki/Track:P764https://wikidata.org/wiki/Track:Q4330203
3. ↑ https://data.iana.org/time-zones/tzdb-2021e/europe
4. ↑ https://www.kp.ru/daily/22622/11826/
5. ↑ https://cn.wtcf.org.cn/citys/3472-2.html
6. ↑ https://web.archive.org/web/20240528143447/https://www.ovpm.org/members/cities/
7. ↑ ^{7,000 7,001 7,002 7,003 7,004 7,005 7,006 7,007 7,008 7,009 7,010 7,011 7,012 7,013 7,014 7,015 7,016 7,017 7,018 7,019 7,020 7,021 7,022 7,023 7,024 7,025 7,026 7,027 7,028 7,029 7,030 7,031 7,032 7,033 7,034 7,035 7,036 7,037 7,038 7,039 7,040 7,041 7,042 7,043 7,044 7,045 7,046 7,047 7,048 7,049 7,050 7,051 7,052 7,053 7,054 7,055 7,056 7,057 7,058 7,059 7,060 7,061 7,062 7,063 7,064 7,065 7,066 7,067 7,068 7,069 7,070 7,071 7,072 7,073 7,074 7,075 7,076 7,077 7,078 7,079 7,080 7,081 7,082 7,083 7,084 7,085 7,086 7,087 7,088 7,089 7,090 7,091 7,092 7,093 7,094 7,095 7,096 7,097 7,098 7,099 7,100 7,101 7,102 7,103 7,104 7,105 7,106 7,107 7,108 7,109 7,110 7,111 7,112 7,113 7,114 7,115 7,116 7,117 7,118 7,119 7,120 7,121 7,122 7,123 7,124 7,125 7,126 7,127 7,128 7,129 7,130 7,131 7,132 7,133 7,134 7,135 7,136 7,137 7,138 7,139 7,140 7,141 7,142 7,143 7,144 7,145} ОКТМО. 179/2016. Центральный ФО
   https://wikidata.org/wiki/Track:Q26878024
8. ↑ Ипатьевская летопись — 1500.
   https://wikidata.org/wiki/Track:Q545413https://wikidata.org/wiki/Track:Q106957643
9. ↑ http://dlib.rsl.ru/viewer/01003543120#?page=23