Тәтеш II шәһәрчеге исемле битнең чыганагын карау

Түбәндәге сәбәпкә бәйле сезнең бу битне үзгәртергә хакыгыз юк:

Ваш IP-адрес находится в диапазоне, который был заблокирован на всех вики-сайтах Фонда Викимедиа.

Блокировка наложена участником ‪EPIC‬ . В качестве причины указана Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected .

Начало блокировки: 2 июл 2024, 08:48
Конец блокировки: 2 июл 2025, 08:48

Ваш текущий IP-адрес: 206.189.44.186 . The blocked range is 206.189.32.0/20.

Зинһар, бу мәгълүматларны барлык мөрәҗәгатьләрегездә дә күрсәтегезче. Если вы считаете, что вас заблокировали по ошибке, вы можете найти дополнительную информацию на странице Недопустимость использования открытых прокси-серверов.

Для обсуждения блокировки, пожалуйста, оставьте запрос на Meta-Wiki. You could also send an email to the stewards VRT queue at stewards@wikimedia.org including all above details.

Сез бу битнең башлангыч текстын карый һәм күчерә аласыз.

{{Ук}}
{{РФ халыкларының мәдәни мирасы}}'''Тәтеш II шәһәрчеге'''    — [[Татарстан|Татарстан Республикасында]] археологик <span lang="tt" style="font-style:italic;">казылма</span> урын. Ул соңгы [[Бронза гасыр|бронза чоры]] -  [[тимер гасыр]] башында (безнең эрага кадәр IX-VIII гасырларда) барлыкка килгән. Аннары  Урта гасырларда  Идел буе болгары, Алтын Урда чоры Тәтеш шәһәрчеген үсетерүче нигез булган, тип фаразлана. Бу традиция, хәзерге шәһәр тарихында  дәвам итә {{Sfn|с=162|Руденко|2012}} .
[[Файл:Img 0987-600x400.jpg|мини|сулда|Тәтеш II шәһәрчеге]]
== Урыны ==
Шәһәрчек [[Тәтеш]] шәһәренең төньягында урнашкан. Бер яктан Идел елгасының урындагы халык телендә «Вшиха» дит аталган борылышының яры, көнбатыш һәм көнчыгыш ягыннан ике чокыр белән уратып алынган. Шәһәрчек мәйданы — турыпочмаклы, төньяк-көнбатыштан көньяк-көнчыгышка кадәр сузылган, озынлыгы 120 м, киңлеге 20-30 м {{Sfn|с=203|Археологические памятники Татарской АССР|1987}} .

== Тикшеренү тарихы ==
Бистәнең барлыгы XIX гасырның икенче яртысыннан ук билгеле. Бу урында беренче археологик тикшеренү Н.Ф.Калинин тарафыннан 1949 елда үткәрелгән. Бу тикшерү барышында Тәтеш шәһәрчеге, Тәтеш II шәһәрчеге, торак пунктлар (Тәтеш һәм Богородица базары) һәм Тәтеш каберлеге булуы сүрәтләнгән.

2007 елда К.А.Руденко җитәкчелегендә Тәтеш II торак пунктын даими рәвештә өйрәнү эшен башланды. 2011 елга кадәр, тикшерүчеләр 200 квадрат метрдан артык мәйданны өйрәнделәр, бу мәдәни чыганакларның стратиграфик картинасын ачыкларга мөмкинлек бирде.

Алты катлам культуралы чыганаклар барлыгы билгеләнде. Беренче катлам XIX-XXI гасыр яткылыкларына туры килә.

[[1877 ел]]да туган якны өйрәнүче С. М. Шпилевский, Тәтеш шәһәре татар кенәзе Тәтүш исеме белән бәйле башка мәгълүматлар  бар дип билгели: «Хәзер таш чиркәү урнашкан урында таш биналарның берничә нигезе бар, имеш, биредә шушы кенәзнең йорты булган, диләр. Чиркәү өчен фундамент казыгыннар, берничә төр каберлек ачыла, шулай ук шактый гына татар тәңкәләре һәм төрле хатын-кыз бизәнү әйберләре, көмеш каешлар табыла, шулай ук урыны-урыны белән бил өчен яки кылыч портупиясы өчен хезмәт итә торган бляхалар табыла». С. М. Шпилевский Тетүшны даталаү [[XIV гасыр]]га карый дип бирә. <ref>[https://infopedia.su/7x7c95.html]</ref>

== Шулай ук карагыз ==
[[:Төркем:Татарстан истәлекле урыннары|Татарстан истәлекле урыннары]]

[[Үкереч Колтык археология комплексы]]

== Искәрмәләр ==
{{Reflist}}
== Чыганаклар ==
Археологические раскопки. «Татарский энциклопедический словарь» Казань, Институт Татарской энциклопедии АН РТ, 1998. ISBN 0-9530650-3-0

== Әдәбият ==

* Казаков Е.П., Старостин П.Н., Халиков А.Х. Археологические памятники Татарской АССР. — Казань: Татарское кн. изд-во, 1987. — 240 с.
* Руденко К.А. Тетюшское II городище в Татарстане. — Казань: Изд-во "Заман", 2010. — 152 с. — ISBN 987-5-89052-055-5.
* Руденко К.А. Древние Тетюши. Археологическое исследование. — Казань: Заман, 2011. — 144 с. — <nowiki>ISBN 978-5-89052-064-7</nowiki>.
* Руденко К.А. Клад железных топоров с Тетюшского II городища в Татарстане эпохи раннего средневековья // Теория и практика археологических исследований. — 2014. — № 1. — С. 42—60.
* Руденко К.А. О характере взаимоотношений кочевых угров и оседлого населения Среднего Поволжья "в эпоху Великого переселения народов" (по материалам Тетюшского II городища в Татарстане // Теория и практика археологических исследований. — 2013. — № 2. — С. 58—74.

== Тышкы сылтамалар ==
[https://cyberleninka.ru/article/n/tetyushskoe-ii-gorodische-datirovka-i-osobennosti-materialnoy-kultury Тетюшское II городище: датировка и особенности материальной культуры]
{{Портал|Тарих|Татарстан|Тәтеш районы}}
{{Татарстан темаларда}}
[[Төркем:Тәтеш]][[Төркем:Татарстанда Россиянең мәдәни мирас объектлары]]
{{MyTatarstan2020}}

Бу биттә кулланылган калып:

Тәтеш II шәһәрчеге битенә кайтыгыз.

Чыганак — https://tt.wikipedia.org/wiki/Тәтеш_II_шәһәрчеге