Yalova Katliamı
Yalova Katliamı, Nisan-Mayıs 1921'de Yunan ordusunun[1] işgali ile birlikte yerli Rum ve Ermeniler tarafından Yalova bölgesinde Müslümanlara uygulanan mezalimdir. Bölgedeki Müslüman köylerinin neredeyse tamamı yakıldı, binlerce insan öldürüldü veya mülteci durumuna düştü.[2]
| Yalova Katliamı | |
|---|---|
| Türk Kurtuluş Savaşı Batı Cephesi | |
 | |
| Bölge | Osmanlı imparatorluğu, günümüz Yalova ve Bursa |
| Tarih | 1920-1921 |
| Hedef | Türkler ve diğer Müslümanlar |
Saldırı türü | Etnik temizlik |
| Ölü | 27 köy yakıldı. Hayatta kalan 177 kişi 35 kişinin öldüğünü, yaralandığını, dövüldüğünü veya kaybolduğunu bildirdi. Olaylardan sonra 7.000 Müslümanın 1.500'ü bölgede kaldı, 6.000'i ortadan kayboldu. |
| İşleyenler | Yunanistan Krallığı Yerel Yunanlar, Ermeniler ve Çerkes grupları |
İnceleme heyeti
[değiştir | kaynağı değiştir]Olaylar Kızıl Haç temsilcilerinin de içinde bulunduğu uluslararası bir heyet tarafından incelendi. Heyet başkanı Maurice Gehri'ye göre, yaklaşık 6.000 insan öldürüldü.[3] Osmanlı kaynakları ise daha geniş bir bölgeyi içine alarak toplam 9.100 ölüden bahsediyor.[4] Başka kaynaklara göre sadece Yalova çevresinde 5.500 Müslüman öldürüldü.[5] Bir kaynağa göre Gemlik ve Yalova kazalarında 27 köy yok edildi, Orhangazi kasabası kısmen yakıldı.[6] Armutlu'da kadınlar sistematik bir biçimde tecavüz edildi.[6] Birkaç bin Müslüman mülteci gemilerle İstanbula taşındı.[5] İnceleme heyetinin içinde The Manchester Guardian muhabiri Arnold Toynbee'de yer alıyordu ve o zamana kadar Yunan sempatizanı olan Toynbee gördüklerinden sonra kendisinde Yunan işgali karşıtlığı başladı.[5]
Rapor
[değiştir | kaynağı değiştir]İnceleme heyetinin raporunda vardığı sonuç şöyledir:[2]
"Belirgin ve düzenli bir yöntemle köylerin imhası takip edilmiş görünüyor, grup ardından grup, son iki aylık sürede ... Türk köylerini ve Müslüman nüfusu imha etmek için sistematik bir plan var. Bu plan Yunan talimatları altında, Rum ve Ermeni çeteleri tarafından yürütülmektedir ve hatta bazen düzenli (Yunan) birliklerinin yardımı ile."
Popüler kültürde Yalova Katliamı
[değiştir | kaynağı değiştir]Kocadere'de bir anıt bulunuyor.[1] Olaylar hakkında Mehmet Ballı tarafından Engere adlı bir roman yazılmıştır.[7]
İnceleme Heyetinin çektiği resimler
[değiştir | kaynağı değiştir]-
İstanbul'da resimleri çekilen mülteci kadın ve çocuklar. -
Uluslararası araştırma heyeti. -
Olayların yaşandığı bölgeyi gösteren harita. -
Kapaklı köyünün yanarken heyet tarafından çekilen resmi. -
Mültecileri taşıyan gemilerden bir tanesi. -
Müslüman katliamını teşvik eden papaz Georges Meneksopoulos. -
Sağ kalan iki küçük öksüz. -
Katliamı organize eden Yunan komutan Papa Grigoriou. -
Narlı köyünde öldürülmüş bir ihtiyarın cesedi. -
Çenesinden yaralanan 13 yaşındaki bir çocuk. -
Eli kesilmiş bir çocuk. -
Gemide mültecilerin yolculuğu. -
Yakıldıktan sonra Karamürselin harabeleri. -
Kapaklı köyünden yaralarından dolayı ölen çocuk. -
Hayatta kalan Müslümanlar. -
Armutlu'lu mülteciler. -
Tecavüzden dolayı aklını kaybetmiş bir kadın. -
Yaralanan Müslüman bir kadın (Safinaz Hanım), Gürcü köyü. -
Karamürsel'de bulunan öksüzler. -
Süngü ile başından yaralanan bir adam.
Yakılan köylerin listeleri
[değiştir | kaynağı değiştir]| Osmanlı belgelerine göre yakılan köyler.[4] sayfa 234-235 | |||||||
| Köyler | Nüfus | Not | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Teşvîkiye | 430 | ||||||
| Kocadere-i Bâlâ | 350 | ||||||
| Kocadere-i Zîr | 550 | ||||||
| Çınarcık | 550 | ||||||
| Çalıca | 120 | ||||||
| Kurdköy | 400 | ||||||
| Ortaburun | 150 | ||||||
| Günlük[Güllük] | 200 | ||||||
| Gökçedere | 100 | ||||||
| Üvezpınar | 150 | ||||||
| Paşaköy | 350 | ||||||
| Solucak [Soğucak] | 200 | ||||||
| Kirazlı | 250 | ||||||
| Yortan | 250 | ||||||
| Dereköy | 250 | ||||||
| Akköy | 550 | ||||||
| Samanlı | 150 | ||||||
| Reşadiye | 1250 | ||||||
| Esediye | 250 | ||||||
| Çakırlı | 550 | ||||||
| Üreğil | 700 | ||||||
| Cihanköy | 250 | ||||||
| Dutluca | 850 | ||||||
| Fıstıklı | 550 | ||||||
| Karacaali | 650 | ||||||
| Mecidiye | 200 | ||||||
| Selimiye | 700 | ||||||
| Lütfiye | 100 | ||||||
| Hayriye | 250 | ||||||
| Haydariye | 250 | ||||||
| Ihsâniye | 100 | ||||||
| Küçükkumla | 150 | ||||||
| Sultaniye | 100 | ||||||
| Büyükkumla | 620 | ||||||
| Toplam: | 12,430 | Öldürülen: 9,143 | |||||
| Arnold Toynbee'nin yakılan Yalova köyleri listesi | |||||||
| Köy | Ev | Yakılan ev sayısı | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Çalıca | 40–50 | tamamen | |||||
| Kurdköy | 100 | tamamen | |||||
| Ortaburun | 40 | tamamen | |||||
| Güllük | 50–60 | tamamen | |||||
| Gökçedere | 30–40 | tamamen | |||||
| Üvezpınar | 50–60 | tamamen | |||||
| Paşaköy | 80–90 | tamamen | |||||
| Sığırcık | 80 | tamamen | |||||
| Kirazlı | 60 | tamamen | |||||
| Yortan | 40–60 | tamamen | |||||
| Dereköy | 40–60 | tamamen | |||||
| Resadiye | 400 | tamamen | |||||
| Sultaniye | 10–40 | tamamen | |||||
| Gacık | 100 | yarısı | |||||
| Toplam | 1,160–1,300 | 14½ | |||||
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Notlar
- ^ a b "Türk Yunan İlişkileri". 19 Ağustos 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2002.
- ^ a b Toynbee, Arnold Joseph (1970). The Western Question in Greece and Turkey:A Study in the Contact of Civilizations (PDF). H. Fertig, originally: University of California. ss. 283-284. 29 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Mart 2014.
‘The members of the Commission consider that, in the part of the kazas of Yalova and Guemlek occupied by the Greek army, there is a systematic plan of destruction of Turkish villages and extinction of the Moslem population. This plan is being carried out by Greek and Armenian bands, which appear to operate under Greek instructions and sometimes even with the assistance of detachments of regular troops
- ^ Oran Arslan, Nebahat (2003). Yalova, Gemlik, Orhangazi ve İzmit(Samandağlı) Bölgesinde Yaşanan Yunan Mezalimi ve Bölgeye Gönderilen Uluslararası Tahkik Heyetinin Çalışmaları. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Sayı:22, Erzurum. ss. 295-303. 6 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2014.
- ^ a b "Arşiv Belgelerine Göre Balkanlar'da ve Anadolu'da Yunan Mezâlimi 2". Scribd.com. 3 Ocak 2011. 2 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2013.
- ^ a b c H. McNeill, William (1989). Arnold J. Toynbee: A Life. Oxford University Press. ISBN 9780199923397. 30 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2014.
- ^ a b Gingeras, Ryan (2009). Sorrowful Shores: Violence, Ethnicity, and the End of the Ottoman Empire 1912-1923. Oxford University Press. s. 111. ISBN 9780191609794. 30 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2014.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2014.
- Kaynaklar
- Toynbee, Arnold (6 April 1922) [9 March 1922], "Letter", The Times (Turkey)