Toplu zekâ
Toplu zekâ (TZ), birçok bireyin işbirliği, toplu çabası ve rekabetinden ortaya çıkan ve fikir birliğine varılan karar alma sürecinde beliren paylaşılan zekâsı veya grup zekâsıdır (GZ). Bu terim sosyobiyolojide, siyaset biliminde ve akran denetimi ve kitle kaynak uygulamaları bağlamında kullanılır. Bu, uzlaşma, sosyal sermaye ve seçim sistemleri, sosyal medya ve kitlesel etkinliklerini ölçmeye yarayan diğer araçlar gibi biçimsellikleri içerebilir.[1] Toplu IQ toplu zekânın ölçümü olmasına rağmen, çoğu zaman toplu zekâ kavramıyla aynı mânâda kullanılır.
Toplu zekâ bakterilere[2] ve hayvanlara[3] da isnat edilir.
Aşağıdakilerin arasındaki sinerjilerden beliren özellik olarak anlaşılabilir:
- veri-enformasyon-bilgi
- yazılım-donanım
- geri bildirimlerden sürekli öğrenerek bu üç unsurun tek başına hareketiyle daha iyi kararlar için tam zamanında bilgi üreten bireyler (yeni içgörüleri olan tanınmış otoriteler)[1][4] Ya da daha dar şekilde, insanlar ve bilgi değerlendirme yolları arasında beliren özellik olarak anlaşılabilir[5]
Toplu zekâ anlayışı Norman Lee Johnson tarafından "simbiyotik zekâ" olarak adlandırılır.[6] Bu kavram sosyoloji, işletme yönetimi, bilgisayar bilimi ve kitle iletişiminde kullanılır. Ayrıca bilimkurguda da görülür. Pierre Lévy toplu zekayı şöyle tanımlar: "Evrensel olarak dağıtılmış, sürekli geliştirilmiş, gerçek zamanlı koordine edilmiş ve becerilerin etkili şekilde harekete geçirilmesiyle sonuçlanan bir zeka biçimidir. Bu tanıma şu vazgeçilmez özelliği ekleyeceğim: Toplu zekanın temeli ve hedefi, fetişleştirilmiş veya hipostatize edilmiş toplulukların kültü yerine bireylerin karşılıklı tanınması ve zenginleştirilmesidir."[7] Araştırmacılar Pierre Lévy ve Derrick de Kerckhove'a göre bu, ağ bağlantılı BT'lerin (Bilgi iletişim teknolojileri) insan etkileşimlerinin kapsamını aynı anda genişleterek toplumsal bilgi havuzunu geliştirme kapasitesini ifade eder.[8][9]
Toplu zekâ fikrini etkilemiş yazarlar arasında Douglas Hofstadter (1979), Peter Russell (1983), Tom Atlee (1993), Pierre Lévy (1994), Howard Bloom (1995), Francis Heylighen (1995), Douglas Engelbart, Cliff Joslyn, Ron Dembo ve Gottfried Mayer-Kress (2003) yer alır.
 | Sosyoloji ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Suran, Shweta; Pattanaik, Vishwajeet; Draheim, Dirk (5 Şubat 2020). "Frameworks for Collective Intelligence: A Systematic Literature Review". ACM Computing Surveys. 53 (1). ss. 14:1–14:36. doi:10.1145/3368986.
- ^ Ngoc Thanh Nguyen (25 Temmuz 2011). Transactions on Computational Collective Intelligence III. Springer. s. 63. ISBN 978-3-642-19967-7. 16 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2013.
- ^ Ngoc Thanh Nguyen (25 Temmuz 2011). Transactions on Computational Collective Intelligence III. Springer. s. 69. ISBN 978-3-642-19967-7. 27 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2013.
- ^ Glenn, Jerome C. Collective Intelligence – One of the Next Big Things, Futura 4/2009, Finnish Society for Futures Studies, Helsinki, Finland
- ^ Glenn, Jerome C. Chapter 5, 2008 State of the Future. The Millennium Project, Washington, DC 2008
- ^ Norman Lee Johnson, Collective Science site 6 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Levy, Pierre (10 Aralık 1999). Collective Intelligence. Basic Books. s. 14. ISBN 978-0-7382-0261-7. OCLC 249995946.
- ^ Flew 2008, s. 21.
- ^ Lévy, Pierre; Farley, Art; Lollini, Massimo (31 Aralık 2019). "Collective Intelligence, the Future of Internet and the IEML: Interview to Pierre Lévy by Art Farley and Massimo Lollini". Humanist Studies & the Digital Age. 6 (1). ss. 5–31. doi:10.5399/uo/hsda.6.1.2. ISSN 2158-3846. 1 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2020.