Adam Czerniaków
Adam Czerniaków | |
|---|---|
 Adam Czerniaków, 1939 | |
| Doğum | 30 Kasım 1880 Varşova, Polonya |
| Ölüm | 23 Temmuz 1942 (61 yaşında) Varşova, Nazi Almanyası |
| Milliyet | Leh |
| Meslek | Mühendis, politikacı |
Adam Abram Czerniaków (30 Kasım 1880 - 23 Temmuz 1942), II. Dünya Savaşı sırasında Varşova Gettosu Yahudi Konseyi'nin (Judenrat) başkanı olan Polonyalı bir mühendis ve senatördü. 23 Temmuz 1942'de Grossaktion Varşova olarak bilinen Yahudilerin toplu imhasının başlamasından bir gün sonra bir siyanür hapı yutarak intihar etti.[1][2]
Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]Czerniaków 30 Kasım 1880'de Polonya'nın (o sıralar Rus Polonyası'nın parçası olan) Varşova şehrinde doğdu. Varşova ve Dresden'de mühendislik eğitimi aldı ve Yahudi cemaatinin Varşova'daki meslek okulunda ders verdi. 1927-1934 yılları arasında Varşova Belediye Meclisi üyesi olarak görev yaptı ve Mayıs 1930'da Polonya Senatosu'na seçildi.[3] 4 Ekim 1939'da, Varşova'nın Nazi Almanya'sına teslim olmasından birkaç gün sonra Czerniaków, yeni Yahudi Gettosu'nda Alman emirlerini uygulamaktan sorumlu 24 üye Yahudi Konseyi'nin (Judenrat) başkanlığına getirildi. Varşova Gettosu 15 Kasım 1940'ta dış dünyaya kapatıldı.[4]
Varşova Gettosu sürgünleri
[değiştir | kaynağı değiştir]
Alman yetkililer, Temmuz 1942'de Yahudilerin, Varşova Gettosu'ndan yeni inşa edilen Treblinka imha kampına toplu sürgünlerine hazırlanmaya başladığında, Yahudi Konseyine Yahudilerin listesi ve konutlarının haritalarını sunması emredildi. 22 Temmuz 1942'de Judenrat Schutzstaffel'den tüm Varşova Yahudilerinin Doğu'ya yeniden yerleştirilmeleri yönünde talimat aldı. Nazi fabrikalarında çalışan Yahudiler, Yahudi hastane personeli, Konsey üyeleri ve Yahudi Getto Polisi ve ailelerine istisna yapıldı. Gün boyunca Czerniaków, sanitasyon işçileri, fabrikalarda çalışan kadınların eşleri ve bazı meslek öğrencileri dahil birkaç kişi için muafiyet aldı. Yalvarmasına rağmen Janusz Korczak'ın yetimhanesindeki veya diğer getto yetimhanelerindeki çocuklar için muafiyet alamadı. Sürgünlerin hemen Yahudi Konseyi ve Getto Polisi tarafından sağlanacak günde 6.000 kişi ile başlayacağını belirtti. Başarısızlık durumunda, Konsey çalışanları ve Czerniaków'un karısı da dahil olmak üzere 100 rehinenin infaz edilmesiyle sonuçlanacaktı.[4]
Sürgünün ölüm anlamına geldiğini fark eden Czerniaków yetimler için yalvarmaya gitti. Israrından sonuç alamayınca 26/28 Grzybowska Caddesi'ndeki ofisine döndü ve siyanür kapsülü alarak kendini öldürdü. Eşine bıraktığı intihar notunda “Benden ulusumun çocuklarını kendi ellerimle öldürmemi istiyorlar. Ölmekten başka yapabileceğim bir şey yok ” ve Konseyin diğer üyelerine “ Artık bütün bunlara dayanamıyorum. Benim eylemim herkese yapılacak doğru şeyin ne olduğunu kanıtlayacak. " şeklinde durumu açıkladı.[4] Czerniaków'un yerine yardımcısı Marek Lichtenbaum geçti.
Adam Czerniaków'un Günlüğü
[değiştir | kaynağı değiştir]Czerniaków, 6 Eylül 1939'dan ölüm gününe kadar bir günlük tuttu. Günlük 1979'da yayınlandı ve İngilizceye çevrildi. Karısı Niunia (dr Felicja Czerniakówa) savaştan sağ çıktı ve günlüğü muhafaza etti; tek oğulları Jaś (Jan) Sovyet topraklarına kaçtı ama savaştan sağ çıkamadı.[5] Adam Czerniaków, Varşova'daki Okopowa Caddesi Yahudi Mezarlığı'nda toprağa verildi.[4][6]
2001'de Warner Bros sinema filmi Uprising'de aktör Donald Sutherland, Adam Czerniaków'u canlandırdı. 2010 yılında çekilen A Film Unfinished adlı belgeselde günlüğünden alıntılara yer verildi.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]- A Film Unfinished, Czerniaków'un Varşova Gettosu günlüğünü içeren belgesel
- Julian Tuwim, Adam Czerniaków'un yeğeni
- Yahudi Konseyi'nin Lódź Gettosu başkanı Chaim Rumkowski
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Israel Gutman, Resistance. Houghton Mifflin. p. 200.
- ^ Gutman, Resistance, p. 203.
- ^ Marcin Urynowicz, Adam Czerniaków 1880-1942. Prezes Getta Warszawskiego, Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa 2009, p. 138
- ^ a b c d "Czerniaków's Biography, at www.diapozytyw.pl". 22 Ağustos 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mart 2008.
- ^ "Adam Czerniakow and His Diary". Holocaust Research Project. 31 Ağustos 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2011.
- ^ Okopowa street cemetery 18 Mayıs 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. in Varşova
