İçeriğe atla

Vladimir Korolenko

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Vladimir Korolenko
DoğumVladimir Galaktionoviç Korolenko
27 Temmuz 1853(1853-07-27)
Zhitomir, Volhynian Guberniyası, Rus İmparatorluğu
Ölüm25 Aralık 1921 (68 yaşında)
Poltava, Ukrayna SSC
MeslekKısa öykü yazarı, gazeteci, insan hakları savunucusu ve hümaniteryan
DilRusça
VatandaşlıkRus İmparatorluğu
SSCB
EvliliklerEvdokiya Semyonovna
ÇocuklarNatalya ve Sofya
İmza

Vladimir Galaktionoviç Korolenko (Ukraynaca: Володимир Галактионович Короленко, Volodymyr Halaktyonovych Korolenko; Rusça: Влади́мир Галактио́нович Короле́нко) (27 Temmuz 1853 – 25 Aralık 1921), Rus ve Ukraynalı kısa öykü yazarı, gazeteci, insan hakları savunucusu ve Hümaniteryan. En iyi bilinen eseri, kısa roman Kör Müzisyen (1886) yanında ve Sibirya'daki sürgün deneyimine dayanan çok sayıda kısa öykülerdir. Korolenko, Çarlık rejiminin ve son yıllarında Bolşeviklerin güçlü bir eleştirmen oldu.

Biyagrafi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Erken dönem

[değiştir | kaynağı değiştir]

Vladimir Korolenko, Rus İmparatorluğu'nun Volhynian Guberniyası'nda olan Zhitomir'de doğdu.[1] Ukraynalı Kazak babası, Poltava doğumlu Galaktion Afanasyevich Korolenko (1810-1868), oğlunun sonradan yazdığına göre "meydan okurcasına dürüst olup ve rüşvet almayı red edip mesleğini yapan insanlar arasında Don Kişot gibi görünen" bir ilçe yargıcıydı.[2][3] Annesi Evelina Skórewicz (1833-1903) Polonya kökenliydi. D.S. Mirsky'e göre, erken çocukluğunda Korolenko "hangi uyrukluğa ait olduğunu çok iyi bilmiyor ve Polonya dilini, Rusçadan önce okumayı öğrenmişti". 1863 Ocak Ayaklanması'ndan hemen sonra ailesi vatandaşlık "seçip" ve Rus olmaya karar vermişlerdir.[4] 1866'da Rovno'da kocasının ani ölümünden sonra, büyük bir sıkıntı çeken Evelina Iosifovna, bir şekilde üçü oğlu ve ikisi kız beş çocuğu yeterli geliri olmadan büyüttü.[5]

Eğitimi ve ilk sürgünü

[değiştir | kaynağı değiştir]

Korolenko, eğitimine Polonyalı Rykhlinsky yatılı okulunda başladı, Zhitomir'de devam ettirdi ve daha sonra Rovno Gymnasium'da gümüş madalyayla mezun oldu.[3] Son yılında, Nikolay Nekrasov ve İvan Turgenyev'in eserlerini keşfetti. "Daha sonra gerçek 'yerli topraklarımı' buldum ve bu, her şeyden önce Rus edebiyatının dünyasıydı" diye yazdı. Ayrıca Taras Şevçenko ve Ukrayna folklöründen çok etkilendiğini belirtir.[2]

1871'de Korelopenko Saint Petersburg Teknolojik Enstitüsüne kaydoldu ancak bir yıl geçtikten sonra mali sorunlar nedeniyle, yoksulluk onun 1873 başlarında ayrılmasına zorladı.[3] 1874'te Moskova'ya taşındı ve Moskova Tarım ve Ormancılık Koleji'ne kaydoldu. 1876'da bir öğrencinin tutuklanmasını protesto eden ortak bir mektup imzaladığı için buradan kovuldu ve Vologda bölgesine, ardından annesinin özrüne cevaben yetkililerin tranferine karar verdikleri Kronstadt'a sürüldü.[2] Ağustos 1877'de Korolenko, Saint Petersburg Mineral Kaynakları Enstitüsüne kaydoldu ve burada Narodnik grubunun aktif üyesi oldu. Sekiz ay sonra bir 3. Şube casusu tarafından (onu arkadaşlarına açık eden) ispiyonlanması sonucu, tutuklandı, önce Kirov (orada altı ayını hapiste geçirdi) sonra Tomsk'a sürgün edildi. Sonunda Perm'e yerleşmesine izin verildi.[2]

Edebiyat kariyeri

[değiştir | kaynağı değiştir]
Genç Korolenko

Korolenko'nun ilk kısa öyküsü, genç bir Narodnik'in çaresizce sosyal ve ruhsal kimliğini arayan hikâyesini anlatan yarı otobiyografik "Bir Arayıcının Hayatından Bölümler",[1] Saint Petersburg'un Slovo dergisinin Temmuz 1879 sayısında yayınlandı.[3] Hapishane hücresinde yazılan "Chudnaya" (Чудная, Garip Kız) adlı bir diğer erken dönem hikâyesi el yazısıyla Rusya geneline yayılmış ve ilk olarak 1893'te Londra'da basılmıştır.[6]

Ağustos 1881'de Perm'da iken, Korolenko, yeni Rus Çar III. Aleksandr'a (II. Aleksandr suikastından sonra bazı siyasi tutukluların ve sürgünlerin talep ettikleri eylem) bağlılık yemini etmeyi reddetti ve bir kez daha sürgüne gönderildi, bu kez daha uzağa Yakutistan'a.[3][7] Ertesi üç yılını, Yakutsk'tan 275 verst uzaklıkta küçük bir yerleşim olan Amga'da geçirdi; burada elle iş yaptı, aynı zamanda oranın yerel gelenekleri ve tarihi üzerinde çalıştı. Sürgündeki hayatından edindiği izlenimler, 1885 yılında nihayet yerleşmesine izin verilen Nijni Novgorod'a ulaştıktan sonra düzenlemeye başladığı yazıları için Korolenko'ya zengin materyal sağladı.[3] Biyografi yazarı Semyon Vengerov'a göre, Nizhny'de Korolenko yerel sosyal aktivizmin merkezi oldu ve yetkililerin yaptığı her türlü yanlışlıkla savaşmak için radikalleri etkiledi.[5]

"Makar'ın Rüyası" (Сон Макара), 1885'te yayınlandığında bir yazar olarak ünü yerleşti.[6] Ölen bir köylünün cennet hayallerine dayanan öykü, 1892 yılında İngilizceye tercüme edildi ve yayımlandı. Bunun yanı sıra "Kötü Şirkette" de (В дурном обществе, Rusya'da onun çocuklar için kısaltılmış versiyonu "Yeraltı Çocukları" daha iyi bilinir) ve "Mırıldanan Ağaç" (Лес шумит)[8], hem Ukrayna hem de Sibirya döngülerinden oluşan 1886 sonlarında ortaya çıkan ilk eseri Eskiz defteri ve Öyküler'i (Очерки и рассказы) içerdi.[2] Ayrıca 1886'da kısa metni Slepoi Muzykant'ı (Слепой музыкант),[8] yazarın yaşamı boyunca 15 kere yeniden yayınlandı. Bu eser 1896-1898 yıllarında İngilizce Kör Müzisyen olarak yayınlanmıştır.[3]

Korolenko'nun ikinci koleksiyonu olan Eskiz defteri ve Öyküler (1893), Sibirya döngüsünü sürdürdüğü ("At-Davan", "Marusya'nın Arsası") ve aynı zamanda Nizhny'de yaşarken yaptığı Volga ve Vetluga bölgelerindeki seyahatlerinin ilham verdiği nitelikli öyküleri ("İkonayı Takip Etmek" ve "Eclipse", her ikisi de 1887'de "Pavlovsk Eskizleri" ve "Terkedilmiş Yerler" Her ikisi de 1890) içerir. Sibirya'daki hikâyelerinden biri olan "Sokolinetler", Anton Çehov tarafından 9 Ocak 1888 tarihli mektubunda "son zamanların en seçkin [kısa öykü]sü" övülür ve mükemmel bir müzik kompozisyonuna benzetir.[6][9] 1893'te Russkoye Bogatstvo'nun muhabiri olarak Chicago sergisini gezdikten sonra, Korolenko, Amerika'da mücadele eden, bir kelime bile İngilizce konuşamayan, eğitimsiz bir Ukraynalı köylünün hikâyesini anlatan, "Bez yazyka" (Без языка, Lisan olmadan, 1895) yazdı.[7][10]

1896'da Korolenko ailesini Saint Petersburg'a taşıdı. Uykusuzluk dahil olmak üzere, stres kaynaklı bazı psikolojik rahatsızlıklardan muzdaripti, 1900 Eylül ayında Poltava'ya döndü. Orada bir miktar yaratıcılık yaşadı ve Sibirya'nın kısa öykü döngüsünü tamamladıktan sonra, 1903'te Eskiz defteri ve Öyküler'lerin üçüncü cildini yayınladı.[3] Bu süre zarfında Korolenko Rus yazarlar arasında çok iyi yer edinmişti. O, Rusya Bilimler Akademisi üyesiydi, ancak 1902'de Maksim Gorki'nin devrimci faaliyetlerinden dolayı üyelik atılınca, istifa etti. (Anton Çehov da aynı nedenle Akademi'den istifa etti).[3]

1905 sonbaharında, Alexander Herzen'in Benim Geçmişim ve Düşüncelerim eserinden sonra bir dereceye kadar moda olduğu üzere, kapsamlı otobiyografi Çağdaşlığımın Tarihi (История моего современника) üzerinde çalışmaya başladı.[4] Bir kısmı 1910'da, geri kalanlar (Bölüm 4 tamamlanmadı) 1922'de ölümünden sonra pasıldı. 1914'te V.G.'nin Komple İşleri. V.G. Korolenko'nun Bütün Çalışmaları çıktı.[1]

Gazeteci olarak kariyeri

[değiştir | kaynağı değiştir]

1887'den itibaren Korolenko, Severny Vestnik'te aktif olarak yer aldı. 1894'te Russkoye Bogatstvo'ya (1918 yılına kadar kaldığı dergi) katıldı ve diğerleri yanında Alexey Peshkov'u (1889'da halen bu isimle biliniyordu) ve Konstantin Balmont'u keşfetti ve cesaretlendirdi, daha sonra Maksim Gorki, "Korolenko'nun zamanları" adlı eserinde "Korolenko bana formun ve yapısallaştırmanın önemini ilk kez açıklayan kişi oldu ve bunu ne kadar kolay ve net bir şekilde gerçekleştirdiğimde çok şaşırdım, ilk defa bir yazar olmanın kolay bir iş olmadığını fark ettim," diye yazmıştır.[11]

Korolenko, Russkoe Bogatstvo'daki görevinden Çar'ın altındaki adaletsizliği eleştirdi ve 1904'te Çehov'un son oyunu Vişne Bahçesi gibi önemli edebiyat parçalarının eleştirilerini yayınladı.

İnsan hakları savunuculuğu

[değiştir | kaynağı değiştir]

Yazı kariyeri boyunca Korolenko İnsan haklarını savundu ve adaletsizlik ve zulüme karşı oldu. Kendisinin söylediği gibi, kendisini 'sadece yarı zamanlı bir yazar' olarak gördü, gazetecilik çalışmalarını hiçbir zaman kısıtlamayan bir gazeteci olarak meşhur oldu; hemen herkesin dikkatini çekmesini istediği pratik konularda sürekli ve etkili bir şekilde çalıştı.

Açlığın Orta Rusya'nın çeşitli bölgelerine geldiği 1891-1892 yıllarında kurtarma görevlerine katıldı, bağış toplamak, yiyecek dağıtımı ve dağıtımı sürecini denetlemek, ücretsiz kantinler açarken (kırk beş, tümünde), Moskovskiye Vedomosti'ye normal raporlarına gönderdi, bunları daha sonradan V golodny god (В голодный год, Açlık Yılı, 1893) (1893 yılında Açlık Yılı, 1893) kitapta derlerken, krizin siyasi nedenlerinin analiziyle tanık olduğu dehşetlerin tam hesabını sağladı.[12]

1895-1896'da, Stari Multan köyünden ritüel cinayet işlemekle suçlanan Udmurt köylüler grubunun davasını denetlemek için çok zaman harcadı. Çok sayıda Rus gazetesi için sürekli yazı yazdı (ve 1896'da deneyimlerini "Multanskoye Meselesi" Мултанское дело, hikâyesinde özetledi), biyografiye göre Korolenko tüm ülkenin davanın farkına varmasını, yalanların ortaya çıkarılması, kendisinin de mahkemede avukatlık yapmasını ve neredeyse tek başına el konmasını sağladı sonunda beraat getirdi; böylece biyografi yazarına göre, "pratik olarak yıllarca kalacak korkunç lekeden bütün küçük ulusu kurtardı".[2] Stary Multan, daha sonra Korolenko köyü olarak onuruna ve anısına yeniden adlandırılmıştır.[13]

1903 tarihli Kişinev pogromu'nu anlatan "13 No'lu Ev", Rus sansürüyle yasaklanmış ve ilk defa 1905 yılında basıldığında ortaya çıkmıştır. Ayrıca İngilizce olarak da yayınlanmıştır.[13] 1905 Devrimi başladığında, Korolenko, Poltava'daki Karayüzler'e karşı bir tavır sergiledi. Posta yoluyla aldığı sayısız ölüm tehditleri alınca, işçilerin evinin yanına grev gözcüsü koymasına sebep oldu.[2]

1905 yılında Russkoye Bogatstvo (bir yıl önce editörlüğe başlamıştı) Petersburg Sovyeti İşçi temsilcilerinin Manifestosunu yayınlandı. Baş editörü olarak Korolenko'ya, yetkililer tarafından defalarca dava açıldı, dairesine polis tarafından baskın düzenlendi ve yıkıcı addedilen yayınlarına el koyuldu.[3]

1906'dan başlayarak, askeri kanun ve ölüm cezasına karşı kampanyaya liderliketti ve 1900'lerin sonlarında hükümein cezalandırıcı eylemlerini ("Günlük Olay", 1910, "Askeri Adaletin Özellikleri", 1910, "Asayiş sağlanmış köy", 1911)) sertçe eleştirdi.[4] "Günlük Fenomen" için Leo Tolstoy; "milyon kopya halinde tekrar bastırılmalı ve yayınlanmalı, Duma'daki ya da tezlerdeki veya drama ya da romanlardaki konuşmaların hiçbirinde bu makalenin binince etkisi yoktur" demiştir.[14] Tolstoy'un önsözünde Rusya dışında Bulgarca, Almanca, Fransızca ve İtalyanca olarak yayınlandı.[13]

1913'te anti-Semitik Beilis davasına karşı güçlü bir şekilde kamuoyu önünde durdu[1] ve "Musevilerin kan ihanetiyle ilgili olarak Rus Halkına Çağrı" (1911-13) adlı güçlü bir makale yazdı.[7][13] Korolenko hiçbir zaman bir siyasi partiye bağlanmadı, fakat ideolojik olarak Halk Sosyalistleri'ne yakıntı. Mark Aldanov'a göre, "ünlü 'Stolypin boynuzunun' iki uç noktasından hiçbiri onu cezbetmedi,' 1918'de ne 'büyük sıkıntılardan', ne de 1914'ten bu yana 'Büyük Rusya'ya hayran oldu."[15]

Son yılları

[değiştir | kaynağı değiştir]

Çarlık yönetimine hayatı boyu muhalefet eden ve kendini "partisiz sosyalist" olarak niteleyen Vladimir Korolenko, bütün tarihsel şeylerin mantıksal sonucu olarak gördüğü 1917 Rus Devrimi'ni memnuniyetle karşıladı. Bununla birlikte, Bolşevikleri kendi kurallarının despotik niteliği belirginleştiği an eleştirmeye başladı. Rus İç Savaşı sırasında hem Kızıl Terörü hem de Beyaz Terörü kınadı.[7] İç Savaş yıllarında Poltava'da yaşamını tehlikeye atan Korolenko, çatışmanın tüm taraflarından gelen birçok zulmü eleştirdi.

Bolşevikler, 'beyazlar' tarafından tutuklanan Bolşevikleri ölümden kurtarmayı denerken, "kırmızılar" için terörle karşılıklı olarak itiraz ederek, (Anatoli Lunaçarski'ye yazdığı mektuplarda) "sosyalizme doğru ilerleme süreci insan doğasının iyi taraflarını temel almalı" demiştir.[2]

Öldüğü gününe kadar, ilerleyen bir kalp rahatsızlığından muzdaripti, kıtlığın vurduğu Moskova ve Petrograd'taki çocuklar için gıda paketleri toplamakla uğraştı, evsizler için yetiştirme yurtları ve barınaklar düzenleme çalışmalarına katıldı. Çocukları Kurtarın Cemiyeti'nin ve Kıtlık Kurbanlarına Yardım için Tüm Rusya Komitesi onur üyesi seçildi.[2]

Vladimir Korolenko, Poltava, Ukrayna'da Zatürre yüzünden 25 Aralık 1921 günü öldü.[3]

Ailesi

[değiştir | kaynağı değiştir]
Korolenko solunda Evdokiya Semyonovna ve kızları Natalya and Sofya ile, 1903

Vladimir Korolenko'nun iki kardeşi ve iki kızkardeşi vardı. Üçüncü kızkardeşi Alexandra 1 yıl 10 ay yaşayıp, 1867'de öldü ve Rovno'ya gömüldü.[16]

Yulian Korolenko (d.16 Şubat 1851 - ö.15 Kasım 1904) 1870'lerde Saint Petersburg'da bir düzeltici olarak çalıştı. Bir narodnik grubunun üyesi olarak olarak, 1879'da tutuklandı ve kısa süre hapse girdi. Daha sonra Moskova'da Russkye Vedomiosti gazetesine girdi ve Moskova Chronicles bölümlerine katkıda bulundu. Yulian, erken yaşlarında edebiyatla ilgilendi, şiir yazdı ve Jules Michelet'in "L'Oiseau" adlı romanının çevirisinde ortak yazar (Vladimir ile birlikte) oldu ve 1878'de basıldı, beraber imzaladı, "Коr-о".[16]

Aynı zamanda bir Narodnik aktivisti olan Illarion Korolenko (d.21 Ekim 1854 - ö.25 Kasım 1915), 1879'da sürgüne gönderildi ve Vyatka Guberniyası'nda Glazov'da beş yıl geçirdi ve orada bir arkadaşıyla birlikte küçük bir atölyede çilingir çalıştı. Daha sonra Nizhny'e yerleşti ve bir sigorta şirketinde müfettiş olarak çalıştı, çok seyahat etti ve Astrakhan'da Nikolai Chernyshevsky ile bir araya geldi, iki yazarın toplantısında etkili oldu. Korolenko'nun otobiyografik hikâyelerinden ikisinde, "Gece" (Ночью) ve "Paradoks" (Парадокс), tasvir edilmiştir.[16]

Maria Korolenko (d.7 Ekim 1856 - ö.8 Nisan 1917) Moskova Ekaterininsky Enstitüsünden mezun olduktan sonra ebe olarak çalıştı. Askeri Cerrahi Akademisi öğrencisi Nikolai Loshkaryov'la evlendi ve 1879 yılında onu Krasnoyarsk'a sürgüne gönderdi. Dönüşte ikisi de Nizhny Novgorod'da yaşadılar.

Evelina Korolenko (d.20 Ocak 1861 - ö.Eylül 1905), Petersburg'da ebelilk kursundan mezun oldu ve sonra düzeltici olarak çalıştı.[16]

Ocak 1886'da Vladimir Korolenko, Evdokiya Semyonovna Ivanovskaya (Евдокия Семёновна Ивановская, d.1855, Tula Guberniyası; ö.1940 in Poltava) ile evlendi, Narodnik arkadaşı olarak yıllar önce ilk Moskova'da tanışmışlardı. 1876 ve 1879 yıllarında iki kez tutuklandı ve 79-1883 yılları arasını sürgünde geçirdi ve eski arkadaşı Korolenko ile tekrar karşılaşıp, evleneceği Nizhny Novgorod'a yerleşti. Bu evliliği mutlu ve tatmin edici tarif eder, iki kızları, Natalya ve Sophia, doğdu (iki başka çocukları bebekken öldü).[16]

Natalya Lyakhovich-Korolenko (1888-1950), babasının kitaplarının 1921'den sonraki sürümlerinden bazılarını düzenleyen bir filolog ve edebiyat tarihçiydi. Kocası Konstantin Ivanovich Lyakhovich (1885-1921), Poltava Menşeviklerinin lideri bir Rus Sosyal Demokrattı.

Sofia Korolenko (1886-1957), kırsal alanda bir okul öğretmeni olarak birkaç yıl çalıştı, daha sonra 1905'te babasının kişisel sekreteri oldu ve 1914 A.F. Marks'ın Bütün Korolenko baskısının ortak editörlerinden biriydi. Babasının ölümünden sonra Sofya Vladimirovna, Poltava'da Korolenko Müzesi'nin kuruluşunu başlatmış ve uzun yıllar yönetmenliğini sürdürmüştür. Yazdığı Babam hakkında Kitap (Книга об отце, 1966-1968, Ölümünden sonra), tamamı 1885'te sürgünden dönüp Nizhny Novgorod'a yerleştiğinde Korolenko'nun yazdığı Çağdaşlığımın Tarihi adlı kitaptan alınmış bir biyografidir.[17]

Değerlendirme ve mirası

[değiştir | kaynağı değiştir]

D.S. Mirsky, Korolenko'yu "inkar edilemez bir şekilde Rus edebiyatındaki idealist radikalizmin en cazip temsilcisi" olarak görüyordu. Eleştirmen, "eğer Çehov olmasa, zamanının yazarları ve şairleri arasında ilk olurdu" demektedir. Korolenko'nun sanatsal paletinin önemli bir kısmı, Mirsky'ye göre "harika mizah ... çoğu zaman şiirle iç içe geçmiş" tir. Eleştirmen, "Genelde hicivle gelen karmaşıklıkların hiçbirinden yoksun, doğal, zahmetli değil ve bu güçlük Rus yazarlarla nadiren karşılaşıyor" dedi. Mirror için, "duygusal şiirsellik ve doğanın İvan Turgenyev vari resimleri" ile dolu olan, Korolenko'nun tarzı ve dili, "Rus edebiyatında 1880'ler-1890'larda 'sanatçılık' olarak düşünülen bir tarzdı".[4]

Semyon Vengerov'a göre Korolenko, Henryk Sienkiewicz, Eliza Orzeszkowa ve Bolesław Prus gibi Polonyalı yazarları ile ortak noktalara sahipti, fakat yine de "iki edebiyatın en iyi yanları, Polonyalıların renkli romantizmi ile Ukraynalı ve Rus yazarların şiirsel duygusallığı, uyumlu bir şekilde birleşti."[5]

Mirsky ve Vengerov'un da dahil olduğu sayısız eleştirmen, yazarın Kuzey Rusya'nın doğasının ustalıkla tasvir etmesinin[4] yanı sıra yerli halkın yollarını "tüm rahatsız edici ayrıntılarıyla" canlı tasvirinin yanı sıra, "büyük psikolojik derinlemesine unutulmaz insan portreleri"(Vengerov) da ekledi.[5]

Mark Aldanov, Korolenko'yu Polonya edebiyatı okuluna ait olarak görürken, Erken Nikolai Gogol'a ("öykülerinden bazılarının Dikanka Akşamları döngüsüne iyi uyum sağlamış olması" gerekçesiyle) göre tümü olukernne Lev Tolstoy ne Çehov tarafından "tamamen dokunulmadı".[15]

Eleştirmen ve tarihçi Natalya Shakhovskaya, Korolenko'nun en belirgin özelliğini "romantizm ve sert gerçekçiliğin hem onun dizisinde hem de kendi karakterinde erimesi" olarak gördü.[18] Sovyet biyografi yazarı V.B. Katayev'e göre, Korolenko "yaşamın romantik yönüne doğru çekilen gerçekçi" idi ve "hayatını bir kahramanın sert yoldan yürüdü" demiştir.[19]

1921'de yazan Anatoli Lunaçarski, Rus tarihsel ve edebi geçmişine tamamen sahip olsa dahi Korelenko'yu "kuşkusuz en büyük çağdaş Rus yazar" olarak ilan etti; "liberal idealistlerle devrimci Narodnikler arasında büyük bir parlak figür" dedi.[20] Diğerleri gibi "Hümanizm" i Korolenko'nun mirasının en çarpıcı özelliği olarak seçti ve "tüm literatürde, hümanizmle bu kadar belirginleşti ki, daha önce hiç bu kadar canlı bir savunucusu olmamıştı" diye savundu. Lunaçarski, Rus edebiyatının sadeliğe yönelen iki ayrı bölüme (Dostoyevski, Leo Tolstoy) ve "dışa dönük mükemmellik için müzik kalitesine (Puşkin, Turgenev)" gittiği başka bir bölüme ayrılmış olarak gördüğünde, Korolenko'yu son olarak "... Rus edebiyatını gerçek değerli taşlarla zenginleştirdi, Rus kanonunun en iyilerinden biri" olduğu için sıkıca övdü.[20]

Sosyal aktivistliği

[değiştir | kaynağı değiştir]
Poltava'da Korolenko'nun mezarı

Eleştirmenlerin çoğunluğu, hangi siyasi kampa ait olduklarına bakmaksızın, Korolenko'yu sosyal aktivistiğini Korolenko'nun yazarlığı kadar önemli ve etkili olarak gördü. Yazarın "çarpıcı basitlik" sözcüğünün gücüne eklenen tarzını öven 1922'de verdiği övgüde Lev Gumilevski, Rusya'nın "toplumsal ve edebi vicdanı" olarak adlandırdı.[21] Mark Aldanov da onu "edebiyatta sivil bilinç ve yüksek ideallerin" sembolü olarak görür.[15]

Sovyet biyografi yazarı F.Kuleshov, Korolenko'yu "ezilenlerin savunucusu" ve gerçek bir devrimin ateşi ile yüzlerce yıllık yasadışı geleneklerle savaşan "gerçeği arayan, ateşli ve şaşkın" olarak övdü.[22] Bu eleştiriye göre, yazarın kendine özgü kişiliği "parlak bir hikâye anlatıcısı, akıllı psikolog, büyük yayıncı, enerjik, yorulmak bilmeyen sosyal aktivist, gerçek bir yurtsever ve çok basit, açık ve mütevazı bir kristal adamdır" açık ve dürüst bir ruh "olarak nitelendirdi.[22] Maksim Gorki, "Büyük usta ve güzel stilist" olmakla Korolenko'ya inanırken" Rus ulusunun çoğunluğunun uyuyan toplumsal benlik bilincini uyandırmak "için çok şey yaptığını söyledi.[22]

S. Poltavsky, 1922'de yazdığı denemesini "Sessiz Kasırga" olarak nitelendirerek Korolenko'yu 'sessiz insancıl nezaket' ile yaptığı 'turnuvalar' gerçekleştiren "Adaletin üst görüntüsünün şövalyesi" olarak tanımladı.[23] Semyon Vengerov Korelenko'yu "en basit anlamda bir hümanist" olarak adlandırdı ve samimiyeti "hangi siyasi toplama ait olursa olsun halkı kazanmak" konusunda aşırı yük bindiriyordu. Vengerov 1911'de "Korolenko'nun çağdaş yazınımızda üst sıralarda yer aldığı derecesi eşit oranda insancıl ve şık edebi armağanlarından ve onun en iyi anlamıyla onun 'tüy şövalyesi' olmasından kaynaklanıyordu" şeklinde yazdı.[5]

Korolenko'nun ömrü boyunca "farklı sınıflara ve gruplara mensup insanlar tarafından derinden çok derine sevilmesinin" nedenini araştıran Modernist eleştirmen Yuly Aykhenvald, "Yaşamı edebiyatının devamıydı ve bunun tersi. Korolenko dürüsttü. Yazdığı şeyler ile yaptığı şeyleri Rus bir okuyucusu için uyumlu tekillik içinde birleşiyordu" diye yazmıştı.[24] Korelenko'yu "1905'ten önce Rusya'nın tek kişilik anayasası" olmakla övüyor ve "ciddi bir yanlışlığa ya da toplumsal haksızlığa tepki göstermeksizin geçemezdi" eleştirmen şunları kaydetti: "Pek çok şeyle dalga geçti ve onu sevmeyenler Don Kişot'a benzetmeyi cazip gördüler, ancak barış sadece bizim Rus şövalyenin tek bir erdemi değildi, çünkü o da son derece mantıklıydı ve hiçbir zaman savaş güçlerini boş yere harcamadı."[24]

Korolenko ve devrim

[değiştir | kaynağı değiştir]

Erken Sovyet eleştirmeni Pavel Kogan, Korolenko'nun bir bakıma, Bolşeviklerin zulümlerini tamamen meşrulaştıran "Çarlık rejimine zarar veren muazzam belge seti" toplamasına rağmen devrimci terörü kınamasının çelişki olduğunu savundu.[25] Kogan'a göre, [Rus gazeteciliğinde] Korolenko'nun eski rejimin siyasi ve dini şiddet olaylarını kınayan makalelerinden daha güçlü bir şey yok. Eleştirmen, "Beilis ve Multan işleri üzerine yaptığı çalışmalar, Yahudilerin Pogromları, gazetecilik kahramanlığına girdi" dedi.[25] Korolenko, Rousseau'nun yolunu tıkadı ve Kogan, kendisini bir mirasçı olarak gördüğü "devrimi izlemeyi reddetti, ancak her zaman onun içinde ve bu şekilde onun bir parçasıydı" dedi.[25]

Tüm bunlar süresince göç eden birçok Rus yazar, Korelenko'nun mirasını propaganda amaçlı olarak kullanmaya iten Bolşeviklerin ikiyüzlülüğü olarak gördükleri şeyden duyduğu tiksintiyi dile getirdi. Mark Aldanov birincisi, Lunaçarski'nin ölüm yazısı, Demyan Bedny'nin şiirsel adaması ve Grigory Zinoviev'in konuşması gibi bir kötüye kullanma eylemi içeren resmi 'övgü' aşırı akışını "saf mezarını küfremek" olduğunu ilan etti.[15]

Yazıları üzerine edebi eleştiri

[değiştir | kaynağı değiştir]
1953 Sovyet posta pulu

Korolenko'yu kendisinin yeni edebiyat okulunun kurucusu, 'ince manzara ressamı' ve bu açıdan İvan Bunin'in habercisi olarak gören Mark Aldanov, Korolenko'nun bir bütün olarak edebi mirası hakkında halen kararsızdır, onu "berbat zayıf hikâyelerinin yanı sıra aralarında en ünlülerinden biri 'Chyudnaya' olan gerçek şaheserler yazmış düzensiz bir yazar" olarak tanımlar.[15]

Aldanov, "modernist süslemelerden yoksun" yazma tarzını ve "çok basit, görünüşte olağan konuşulan dili entelijansiyanın keskinleştirilmiş sözlüğünden neredeyse tamamen uzak" diye övgüde bulunurken, şunları söyler: "Çok merhametli bir adamdı, harika bir yazar olarak yetişmek için halka çok fazla saygı duyuyordu" ve eker: "kötü adamın olmadığı hikâyeleri, hırsızlar, kumarbazlar ve katillerle dolup taşar."[15]

Korelenko'nun Rusya'da bir hümanizmin tedarikçisi olarak rol aldığını iddia eden Aykhenvald, öyküleri, boşlukta, 'kalabalıkta', kayıp olmak olarak görür. "Hiçbir kozmos yok, hava yok, aslında birçok ve çok insan dışında neredeyse hiçbir şey yok; hepsi de dünyevi problemlerinden endişe ediyorlar, tamamen büyük Evren ile olan gizemli birlik kavramına yabancı" diye açıklayan eleştirmen, Korolenko'nun edebi dünyası, "'ufukların dar ve iyi özetlendiği' ve her şeyin 'muğlak ve basit çizgilerle tasvir edildiği' sınırlı kuvarslar" olarak gördü.[24]

Aslında, biyografi yazarına göre, yazarın hümanizmi "zorba ve sonunda [yazar], okuyanın özgür iradesi üzerine bir çeşit şiddet uygulamaya çalışıyormuş gibi hissediyor". Aykhenvald için Korolenko, insan acısını gözlemlediğinde çok mantıklı ve görünüşte onun arkasındaki mantıksal nedenleri görüyor ve her derinlikli bir derinlik bulunduğuna ikna ediyor ve tüm acıyı sona eriyor. Aykhenvald'a göre Korolenko, tüm eksiklikleri karşısında "çağdaş Rus edebiyatının en çekici figürlerinden biri olmaya devam ediyor" diye okuyucuyu büyülemeye çabucak "dokunaklı yumuşak romantizmi ve hassas melankolisi, yanlış yönlendirilmiş bir loş dünyayı nazikçe aydınlatmakla, yetim kalmış ruhlar ve çocukların büyüleyici görüntüleri dolaşıyor."[24]

Mirası

[değiştir | kaynağı değiştir]

Korolenko, genellikle 19. yüzyılın sonu ve 20. yüzyılın başlarında önemli bir Rus yazar olarak düşünülür. Rus şarkıcı ve edebiyat öğrencisi Pavel Lion (şu anda Ph.D.), Korolenko'nun çalışmalarına olan hayranlığı nedeniyle sahne adını Psoy Korolenko olarak seçti.

Sovyet astronomu Nikolai Stepanovich Chernyh tarafından 1977'de keşfedilen küçük bir gezegene, 3835 Korolenko, onun adı verilmiştir.[26]

Seçme eserleri

[değiştir | kaynağı değiştir]
İngilizce Vikikaynak'ta Vladimir Korolenko ile ilgili metin bulabilirsiniz.
  • Son Makara (1885) translated as Makar's Dream (1891);
  • Slepoi Muzykant (1886) translated as The Blind Musician (1896-1898);
  • V durnom obshchestve (1885) translated as In Bad Company (1916);
  • Les Shumit translated as The Murmuring Forest (1916);
  • Reka igraet (1892) The River Sparkles;
  • Za Ikonoi After the Icon
  • Bez Yazyka (1895) or Without Language;
  • Mgnovenie (1900) or Blink of an Eye;
  • Siberian Tales 1901;
  • Istoria moego sovremmenika or The History of My Contemporary an autobiography (1905-1921)
  • Тени (1890) or The Shades, translated by Thomas Seltzer, available through Project Gutenberg

Alıntılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • "Человек создан для счастья, как птица для полета, только счастье не всегда создано для него." (Human beings are to happiness like birds are to flight, but happiness is not always for them.) (Paradox)
  • "Насилие питается покорностью, как огонь соломой." (Violence feeds on submission like fire feeds on dry grass.) (Story about Flora, Agrippina and Menachem)[27]
  • "Лучше даже злоупотребления свободой, чем ее отсутствие." (It is better to abuse freedom than to have none.)

Dipnotlar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ a b c Tyunkin, K.I. Foreword. The Works by V.G. Korolenko in 6 volumes. Pravda Publishers. Ogonyok Library. Moscow, 1971. Vol. 1, pp. 3-38
  2. ^ a b c d e f g h i Katayev, V.B. (1990). "Короленко, Владимир Галактионович". Russian Writers, Biobibliographical Dictionary. Vol. 1. Prosveshchenye, Moscow. 9 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2015. 
  3. ^ a b c d e f g h i j k "Korolenko Timeline // Основные даты жизни и творчества". The Selected Works by V.G. Korolenko. Prosveshchenye, Moscow. 1987. 9 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2015. 
  4. ^ a b c d e Mirsky, D.S. Korolenko 30 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. The History of Russian Literature from Ancient Times to 1925 // Мирский Д. С. Короленко // Мирский Д. С. История русской литературы с древнейших времен до 1925 года / Пер. с англ. Р. Зерновой. London: Overseas Publications Interchange Ltd, 1992. - С. 533-537.
  5. ^ a b c d e Vengerov, Semyon. Короленко, Владимир Галактионович 29 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. at the Russian Biographical Dictionary.
  6. ^ a b c Selivanova, S. Commentaries. The Works by V.G. Korolenko in 6 volumes. Vol 1. Pp. 481-493
  7. ^ a b c d Steve Shelokhonov. Vladimir Galaktionovich Korolenko. - Biography at www.imdb.com
  8. ^ a b Selivanova, S. Commentaries. The Works by V.G. Korolenko in 6 volumes. Vol 3. Pp. 325-333
  9. ^ The letters by Anton Chekhov. Vol.2, pp. 170-171 //Чехов А. П. Полн. собр. соч. и писем: В 30 т. Письма. - М., 1975. Т. II. С. 170--171
  10. ^ Selivanova, S., Tyunkin, K. Commentaries. The Works by V.G. Korolenko in 6 volumes. Vol 6. Pp. 383-397
  11. ^ The Works by V.G. Korolenko in 20 volumes. Vol. 18, P. 157 // Собр. соч.: В 20 т. - М., 1963. - Т. 18. - С. 157
  12. ^ Grikhin, V. Commentaries. The Works by V.G. Korolenko in 6 volumes. Vol 4. Pp. 509-525
  13. ^ a b c d Tyunkin, K. Commentaries. The Works by V.G. Korolenko in 6 volumes. Vol 6. Pp. 396-419
  14. ^ Lev Tolstoy's Correspondence. Vol.2, P.420 // Л. Н. Толстой. Переписка с русскими писателями: В 2 т.-- М., 1978.-- Т. 2.-- С. 420.
  15. ^ a b c d e f В.Г. Короленко 23 Eylül 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. by Mark Aldanov
  16. ^ a b c d e Korolenko, S.V. The Commentaries to История моего современника 3 Eylül 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. The History of My Contemporary. Khudozhestvennaya Literatura. 1954
  17. ^ Книга об отце 30 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. by Sofya Korolenko. Udmurtia Publishers, Izhevsk. 1968
  18. ^ http://az.lib.ru/s/shahowskajashik_n_d/text_1912_korolenko_oldorfo.shtml 19 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. B. Г. Короленко. Опытъ біографической характеристики. Кн--во К. Ф. Некрасова/ МОСКВА 1912.
  19. ^ Katayev, V.B. Moments of Heroism 12 Kasım 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. // Мгновения героизма. В.Г.Короленко. "Избранное" Издательство "Просвещение", Москва, 1987
  20. ^ a b Lunacharsky, Anatoly Obituary 1 Eylül 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Луначарский, А. "Правда", 1921, No 294, 29 декабря
  21. ^ Gumilevsky, Lev Korolenko's Literary Testament 10 Mart 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. // Лев Гумилевский. "Культура", No 1, 1922 Литературный завет В. Г. Короленко.
  22. ^ a b c Kuleshov, F. I. Korolenko: The Riotous Talent 30 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. // Мятежный талант В.Г. Короленко. / Избранное. Издательство "Вышэйшая школа", Минск, 1984
  23. ^ Poltavsky, S. Quiet Hurricane. In the memory of V.G. Korolenko 10 Mart 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. // Тихий ураган. Памяти В. Г. Короленко. Культура, No 1, 1922
  24. ^ a b c d Aykhenvald, Yuly. Короленко 29 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. // Короленко. Из книги: Силуэты русских писателей. В 3 выпусках.
  25. ^ a b c Kogan, P. S. In the Memory of V.G. Korolenko 9 Aralık 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Коган П.С. Памяти В.Г. Короленко. [Статья] // Красная новь. 1922. N 1. С. 238-243
  26. ^ Schmadel, Lutz D. (2003). Dictionary of Minor Planet Names (5. bas.). New York: Springer Verlag. s. 325. ISBN 3-540-00238-3. 14 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2017. 
  27. ^ Ãàçåòà "Ïðèáîé" ã. Ãåëåíäæèê 6 Eylül 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. at www.coast.ru

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Vladimir Korolenko ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
Rusça
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Vladimir_Korolenko&oldid=34489287" sayfasından alınmıştır