Ebü’l-Fevâris Ahmed
| Ebü’l-Fevâris Ahmed | |
|---|---|
| Mısır, Suriye ve Hicaz'ın özerk hükümdarı | |
 Ebü’l-Fevâris Ahmed'in Abbâsî halifesi ismi ile 968/9'daFilistin'da bastırdığı altın dinar | |
| Hüküm süresi | 23 Nisan 968 – 5 Ağustos 969 |
| Önce gelen | Ebü’l-Misk Kâfûr |
| Sonra gelen | Yok (Fâtımîlerin Mısır'ı işgali) |
| Vekil | |
| Ölüm | 13 Temmuz 987 |
| Hanedan | İhşidî |
| Babası | Ebü’l-Hasan Ali el-İhşîd |
| Dini | İslam |
Ebü'l-Fevâris Ahmed bin Ali el-İhşîd (Arapça: أبو الفوارس أحمد بن علي بن الإخشيد), 968-969 yılları arasında Mısır, Suriye ve Hicaz'ı yöneten İhşidî hanedanının özerk hükümdarlarının sonuncusudur. Ancak çocuktu ve fiilen hükümdarlık yapmamış, önce vezir Cafer bin Furat'ın, sonra da amcası Ebü'l-Hasan bin Ubeydullah bin Toğaç'ın himayesi altında bulunmuştur. Saltanatı, 969 yazında Fatımiler'in Mısır'ı fethetmesiyle son bulmuştur.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Ahmed, üçüncü İhşîdî hükümdarı Ebü’l-Hasan Ali el-İhşîd'in oğlu ve hanedanın kurucusu Muhammed bin Toğaç'ın torunudur.[1] Babası Ali, Ocak 966'da öldüğünde henüz on yaşındaydı; dolayısıyla devletin fiili yöneticisi olan güçlü Ebü’l-Misk Kâfûr iktidarın dizginlerini kendisi ele almıştır.[2][3]
Ahmed, Nisan 968'de Kâfûr'un ölümünden sonra tahta geçmiştir, ancak Mısır'daki durum kritikti; bürokrasi dışında bir güç tabanından yoksun vezir Cafer bin Furat hükûmeti kontrol etmeye çalışmıştır; Fatımi ajanları Bedeviler arasında sorun çıkarmış; Muhammed el-İhşid tarafından işe alınan İhşidiyye, Kâfûr tarafından işe alınan Kafuriyye ve Avrupalı/ Bizans köle askerleri olan Sakaliba veya Rum olmak üzere ordu karşılıklı olarak düşmanca gruplara bölünmüştü ve son olarak hazine kıtlığa neden olan bir dizi alçak Nil selinden dolayı boştu.[4][5][6] Sonunda İbnü'l-Furat, Ahmed'in amcası Filistin valisi olan Ebü'l-Hasan bin Ubeydullah bin Toğaç tarafından devrildi. Hasan, 968 sonbaharında Fustat'ın kontrolünü ele geçirdi ve kendisini naip olarak atadı. Bu dönemde basılan sikkelerde Hasan'ın adı, itibari hükümdar olan Ahmed'in adından bile önce geliyordu. Ancak Hasan, sadece üç ay sonra İbnü'l-Cafer'i serbest bıraktı, ona Mısır'ın yönetimini emanet etti ve Filistin'e geri döndü.[7][8]
Fatımî istilası ve tahttan indirilmesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Kısa bir süre sonra İhşidî rejimindeki karışıklıktan yararlanan Fatımîler, Cevher es-Sıkılli komutasında bir işgal başlattılar. Haziran 969'da Fatımî ordusu Fustat önlerine çıktı. İhşidî birliklerinin Fatımîleri durdurmak için son çare olarak yaptıkları girişim başarısız olunca şehir ve beraberindeki Mısır teslim olmuştur.[9][10][11] Hasan esir alındı ve böylece İhşidî hanedanlığı sona erdi; ancak amcasının yönetimindeki son saık İhşidîler, 970 baharında Fatımîler tarafından yenilene kadar Suriye'nin güney kesiminin kontrolünü elinde tuttular.[12] Tarihçi el-Fergani'ye göre, İbn Hallikân'dan aktardığına göre, Ahmed 13 Temmuz 987'de ölmüştür.[1][13]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Özel
- ^ a b Bacharach 2006, ss. 60, 61.
- ^ Bacharach 2006, s. 71.
- ^ Bianquis 1998, ss. 115–117.
- ^ Brett 2001, s. 298.
- ^ Kennedy 2004, ss. 315–316.
- ^ Bianquis 1998, s. 117.
- ^ Bianquis 1998, ss. 117–118.
- ^ Bacharach 2006, ss. 82–83.
- ^ Bacharach 2006, s. 81.
- ^ Bianquis 1998, s. 118.
- ^ Brett 2001, ss. 295–303.
- ^ Bacharach 2006, s. 84.
- ^ McGuckin de Slane 1868, s. 222.
- Genel
- Bacharach, Jere L. (2006). Islamic History Through Coins: An Analysis and Catalogue of Tenth-century Ikhshidid Coinage. Kahire: American University in Cairo. ISBN 9774249305.
- Bianquis, Thierry (1998). "Autonomous Egypt from Ibn Ṭūlūn to Kāfūr, 868–969". Petry, Carl F. (Ed.). The Cambridge History of Egypt, Volume 1: Islamic Egypt, 640–1517 (İngilizce). Cambridge: Cambridge University Press. ss. 86-119. ISBN 0-521-47137-0.
- Brett, Michael (2001). The Rise of the Fatimids: The World of the Mediterranean and the Middle East in the Fourth Century of the Hijra, Tenth Century CE. The Medieval Mediterranean. 30. Leiden: BRILL. ISBN 9004117415.
- Kennedy, Hugh (2004). The Prophet and the Age of the Caliphates: The Islamic Near East from the 6th to the 11th Century (İngilizce) (İkinci bas.). Harlow: Longman. ISBN 978-0-582-40525-7.
- McGuckin de Slane, William, (Ed.) (1868). Ibn Khallikan's Biographical Dictionary, translated from the Arabic by Bn. William McGuckin de Slane, Vol. III. Paris: Oriental translation fund of Great Britain and Ireland.