Ruhsal bozukluk

Ruhsal bozukluk,^[1] akıl hastalığı ya da mental bozukluk, sıkıntı, bilişsel işlevlerin bozulması, atipik davranış ve/veya maladaptif davranış ile tanımlanan akıl sağlığı durumlarından birini ifade eder. Mental bozuklukların tanım, değerlendirme ve sınıflandırmaları farklılık gösterebilir; bununla birlikte, Hastalıkların ve Sağlıkla İlgili Sorunların Uluslararası İstatistiksel Sınıflaması (ICD) ve Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal Elkitabında (DSM) yer alan kriterler konunun uzmanları tarafından yaygın biçimde kabul görmektedir. Bu çerçevede tanı kategorileri duygudurum veya duygulanım bozuklukları, yaygın gelişimsel bozukluklar, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, duygusal ve davranışsal bozukluklar, obsesif kompulsif bozukluk, psikopatik bozukluklar, kaygı bozuklukları, psikotik bozukluklar, sanrısal bozukluk, yeme bozuklukları ve kişilik bozukluklarını içerebilir.^[2]

Ruhsal bozuklukların nedenleri genellikle belli değildir. Zihinsel bozukluklar genellikle bir kişinin nasıl davrandığı, hissettiği, algıladığı veya düşündüğünün bir kombinasyonu ile tanımlanır. Bu genellikle sosyal bağlamda, beynin belirli bölgeleri veya işlevleriyle ilişkilendirilebilir. Ruhsal bozukluk teşhisi yapılırken kültürel ve dini inançların yanı sıra sosyal normlar da dikkate alınmalıdır.^[3]

Ruhsal bozukluk hizmetleri ruh ve sinir hastalıkları hastanesi, psikiyatri hastanelerinde veya dispanserlerde verilir ve değerlendirmeler, psikiyatristler, psikologlar, psikiyatri hemşireleri ve klinik sosyal hizmet uzmanları gibi ruh sağlığı uzmanları tarafından, psikometrik testler gibi çeşitli yöntemler kullanılarak, ancak genellikle gözlem ve sorgulamaya dayanılarak gerçekleştirilir. Tedaviler çeşitli ruh sağlığı uzmanları tarafından verilmektedir. Psikoterapi ve psikiyatrik ilaç tedavisi iki ana tedavi seçeneğidir. Diğer tedaviler arasında yaşam tarzı değişiklikleri, kişisel gelişim, sosyal müdahaleler, akran desteği veya kendi kendine yardım etme bulunur. Çok az vakada, istem dışı gözaltı veya istemsiz tedavi olabilir. Önleme programlarının çoğu zaman depresyonu azalttığı gösterilmiştir.^[4]

2019'da dünya genelinde yaygın zihinsel bozukluklar arasında yaklaşık 264 milyonu etkileyen depresyon, yaklaşık 45 milyonu etkileyen bipolar bozukluk, yaklaşık 50 milyonu etkileyen bunama ve yaklaşık 20 milyon insanı etkileyen şizofreni ve diğer psikozlar yer alıyor. Nörogelişimsel bozukluklar ise genellikle bebeklik veya çocukluk döneminde ortaya çıkan zihinsel engellilikleridir ve otizm spektrum bozukluklarını içerir. Toplumda ayrımcılık, çeşitli sosyal hareketlere yol açarak, zihinsel bozukluklarla ve ilişkili acıya katkıda bulunabilir. Değişik sosyal hareketler böyle insanlara karşı anlayışı arttırmaya ve böyle insanların sosyal dışlanmalarına engel olmaya çalışmaktadır.^[5]