Katapult (havacılık)

Katapult veya başka bir deyişle mancınık, uçağın bir geminin güvertesi gibi çok sınırlı miktarda alandan havalanabilmesine imkan sağlayan bir cihazdır. En çok uçak gemilerinde kullanılmaktadır fakat nadir durumlarda kara tabanlı pistlere de monte edilebilir.

Uçağın ön tekerleklerinden, pistteki katapult sistemine bir piston, mekik veya bazı durumlarda mancınık dizgisi adı verilen tel bir halat bağlanır. Bu halat, katapultun çekme çubuğudur. Uçak kalkışa hazır olduğunda katapult silindirlerinden itki sağlayacak olan ağırlık, derrick, barut, flywheel, hava basıncı, hidrolik ya da buhar gücü aniden bırakılır ve bundan kazanılan itki, katapultun çekme çubuğuyla uçağa aktarılmış olur. Buharlı bir katapult sistemi uçağı ortalama olarak 2 saniyede 250 km/s hıza ulaştırabilmektedir. ABD Donanması, Gerald R. Ford sınıfı uçak gemilerinin yapımıyla Elektromanyetik Uçak Fırlatma Sistemlerinin kullanımını geliştirmektedir.

Tarihi

Katapult kullanılan ilk uçuş

Samuel Langley'nin katapultu, yüzen evi ve başarısız yolcu uçağı Aerodrome (1903)

Havacılığın öncü ismi ve Smithsonian Sekreteri Samuel Langley, başarılı uçuş modellerini ve 1903'teki başarısız Aerodrome projesini piyasaya sürmek için yaylı bir katapult kullandı. Aynı şekilde 1904'te Wright Kardeşler, uçaklarına sınırlı bir mesafede kalkışta yardımcı olmak için ağırlık ve derrick tarzı katapult kullandılar.

31 Temmuz 1912'de Theodore Gordon Ellyson, ABD Donanması'nın katapult sisteminden fırlatılan ilk kişi oldu. Basınçlı hava katapult sisteminin geliştirilmiş hali Annapolis, Maryland'deki Santee Rıhtımı'na monte etmişti. İlk denemede, uçağın burnu rampadan yukarı doğru ittirildiğinde uçak karşı rüzgara yakaladığından suya düşmüştü ve Teğmen Ellyson neredeyse ölüyordu. 12 Kasım 1912'de Teğmen Ellyson, sabit bir kömür mavnasından fırlatılarak donanmanın ilk başarılı katapult uçuşunu yaptı. 5 Kasım 1915'te, Yarbay Henry C. Mustin de bir gemide katapult sistemini kullanarak kalkış yaptı.

Katapultun kullanım zaman çizelgesi
Özellik	İlk kullanılışı	Kullanıldığı platform	İlk görevlendirilmesi	Hizmete Girişi	Notlar
Deniz Katapultu	1915	USS North Carolina	USS Langley – basınçlı hava USS Lexington – flywheel HMS Courageous – hidrolik	1922 1927 1934	Henry Mustin ilk başarılı fırlatmayı 5 Kasım 1915'te yaptı.
Buharlı Katapult	1950	HMS Perseus	USS Hancock	1954	1953 SCB-27C yenilemesi sırasında Hancock'a eklendi.
EMALS	2010	Lakehurst Maxfield Field	USS Gerald R. Ford	2017

Medya

Kaynak

Aircraft catapult - Wikipedia