Vikipedi

Haile Selassie

Etiyopya İmparatoru

I. Haile Selassie (Amharca ቀዳማዊ ኀይለ ሥላሴ qädamawi haylä səllasé)[nb 1]; Amharca ha.ɪlɜ sɨlːase [nb 2]; dinleⓘ) (23 Temmuz 1892 - 27 Ağustos 1975), doğum adı: Tafari Makonnen Woldemikael,[4] 1916'dan 1930'a Etiyopya'nın naibi ve 1930'dan 1974'e kadar Etiyopya İmparatoru. Geleneksel olarak kökleri Kral Süleyman ve Saba Melikesi Belkıs'a kadar izlenen bir hanedanın mirasçısıdır.

I. Haile Selassie
Etiyopya imparatoru
Hüküm süresi2 Kasım 1930 - 12 Eylül 1974
Taç giymesi2 Kasım 1930
Önce gelenI. Zewditu
Sonra gelenDe jure: I. Amha Selassie
De facto: Aman Andom (Derg Cuntası)
Doğum23 Temmuz 1892(1892-07-23)
Ejersa Goro
Ölüm27 Ağustos 1975 (83 yaşında)
Addis Ababa
DefinKutsal Üçleme Katedrali, Addis Ababa
Eş(ler)iİmparatoriçe Menen
Çocuk(lar)ıPrenses Romanework
Prenses Tenagnework
Amha Selassie (Asfaw Wossen)
Prenses Zenebework
Prenses Tsehai
Prens Makonnen
Prens Sahle Selassie
Tam adı
Tafari Makonnen Woldemikae
HanedanSüleyman Hanedanı
BabasıRas Makonnen Woldemikael Gudessa
AnnesiWoizero Yeshimebet Ali Abba Jifar
DiniEtiyopya Ortodoks Tevhîdî Kilisesi
İmza

1936 yılında Milletler Cemiyeti'nde, İmparator, İtalya'yı II. İtalya-Habeşistan Savaşı'nda insanlarına karşı kimyasal silah kullanması nedeniyle kınadı.[5] Onun uluslararası bakış açısı, Etiyopya'yı Birleşmiş Milletler'in önde gelen üyesi hâline getirdi ve onun politik düşünceleri ve deneyimi ortaya çıkan çok yanlılık ve Kolektif güvenlik konularının ufkunu açmış ve kalıcı olmalarını sağlamıştır.[6] Onun asiller (mekwannint) arasında çıkan isyanları bastırması bazı yorumlarda Etiyopya'nın yeteri kadar modernleşememesinin nedeni olarak algılanmış,[7] ve onun bazı tarihçiler tarafından eleştirilmesine neden olmuştur.[8] İnsan Hakları İzleme Örgütü gibi bazı gruplar tarafından baskıcı ve demokratik olmayan bir yönetim sürdürmekle eleştirilmiştir.[8]

Takipçilerinin 200,000 ile 800,000 arası olduğu tahmin edilen Rastafaryanizm hareketi taraftarları arasında, Haile Selassie, İncil'deki yeniden dirilen Mesih, yani bedenleşmiş tanrı olduğu kabul edilir.[9][10] 1930'lu yıllarda Jamaika'nın başlangıcında, Rastafaryanizm hareketi Haile Selassie'yi sonsuz barış, doğruluk ve refahın olacağı gelecekteki altın çağa önderlik edecek bir Mesih olarak kabul etmiştir.[11] Haile Selassie, hayatı boyunca Etiyopya Ortodoks Tevhîdî Kilisesi mensubuydu. Haile Selassie Etiyopya ve Afrika tarihinde dönüm noktası olan bir figürdür.[12][13]

Adı

değiştir
 
Lij Teferi Makonnen, 3 yaşında

Haile Selassie, çocukluğunda Lij Tafari Makonnen (Amharca:ልጅ ተፈሪ መኮንን; lij teferī mekōnnin)) olarak biliniyordu. Lij unvanı "çocuk" olarak tercüme edilir ve gencin asil kandan geldiğini göstermesine hizmet eder. Tafari ismi "saygı duyulan ya da korkulan kişi" anlamına gelir. Birçok Etiyopyalı gibi, şahsi Tafari ismini babasının Makonnen ismi ve seyrek olarak dedesinin Woldemikael ismi izler. Ge'ez dilindeki ismi Haile Selassie ona bebek iken vaftiz sırasında verilmiş ve 1930 yılında hükümdarlık isminin bir parçası olarak uyarlanmıştır.

Harer valisiyken, Ras Teferi Makonnen listenⓘ olarak biliniyordu. Ras unvanı "baş" olarak tercüme edilir[14] ve Dük karşılığı bir soyluluk derecesidir;[15] ancak sıklıkla "prens" olarak tercümelerde kullanılır. 1916 yılında İmparatoriçe I. Zewditu onu Balemulu Silt'an Enderase (Tam yetkili naip) makamına atadı. 1928 yılında İmparatoriçe ona Shoa tacını vererek Negus ya da "Kral"[16][17] unvanına yükseltti.

2 Kasım 1930 tarihinde, İmparatoriçe Zewditu'nun ölümünün ardından, Ras Tafari (Kralların Kralı) olarak taç giydi, bu unvan sıklıkla serbest çeviriyle diğer dillerde "İmparator" olarak kullanılır.[18]

Tahta geçmesi ile, hükümdarlık ismi olarak I. Haile Selassie ismini aldı. Haile Ge'ez'de "gücü", Selassie ise "Üçleme" manasındadır-böylece Haile Selassie yaklaşık olarak "Üçlemenin gücü" olarak çevrilebilir.[19] Haile Selassie'nin makamının tam unvanı: "Yüce majesteleri I. Haile Selassi, Kralların Kralı, Lordların Lordu, Yahuda Kavminin Fatih Aslanı, Tanrının Seçilmişi".[20][nb 3] Bu unvan, Etiyopya hanedan gelenekleri gereğince bütün hükümdarların kendi geçmişlerini Kral Süleyman ve Saba Melikesi Belkıs'ın soyundan gelen I. Menelik'e dayandırmasını yansıtır.[21]

Etiyopyalılar, Haile Selassie'yi Janhoy, Talaqu Meri ve Abba Tekel'i içeren birçok isimle adlandırır.[22] Rastafaryanizm hareketi, bu unvanların birçoğunu kullanmanın yanında ayrıca onun için Jah, Jah Rastafari ve HIM ("His Imperial Majesty" kısaltması) isimlerini de kullanır.[22]

Hayatı

değiştir

Erken dönem

değiştir
 
Ras Makonnen Woldemikael ve oğlu Lij Tafari Makonnen

I. Haile Selassie'nin hükümdarlık çizgisi (Babasının annesinden) Amhara halkından gelir,[23] fakat onun Oromo ve Gurage[24] kökleri de vardır. Etiyopya'nın Harar vilayetinin Ejersa Goro köyünde 23 Temmuz 1892 tarihinde doğmuştur. Annesi, Wollo vilayetinin Oromo hükümdarı olarak tanınan Dejazmach Ali Abba Jifar'ın kızkardeşi Woizero ("Leydi") Yeshimebet Ali Abba Jifar'dır.[25] Anneannesi, Gurage halkının mirasını taşır.[26] Tafari'nin babası Ras Makonnen Woldemikael Gudessa, Harar valisiydi. Ras Makonnen, I. İtalya-Habeşistan Savaşı'nda General olarak hizmet etmiş, Adowa Muharebesinde anahtar rol oynamıştır;[25] ayrıca baba tarafından Oromo fakat anne tarafından Amhara kökenlidir.[26] Haile Selassie, imparatorluk tacına, Woizero Tenagnework Sahle Selassie, II. Menelik'in halası ve Shewa'lı Negus Sahle Selassie'nın kızı olan babasının anneannesi Woizero Tenagnework Sahle Selassie yoluyla ulaşmıştır. Böylece Antik İsrail'in Kralı Süleyman ve Saba Melikesi Belkıs'ın doğrudan soyundan geldiğini iddia edebilmiştir.[27]

Ras Makonnen, Tafari için Harar'da, Etiyopyalı Kapusen Abba Samuel Wolde Kahin ve Guadeloupe'den cerrah Dr. Vitalien'in yönlendirmesi ile birinci derece kuzenini, Imru Haile Selassie, ayarlamıştır. Tafari, 13 yaşında 1 Kasım 1905 tarihinde, Dejazmach ("Kapının komutanı" olarak çevrilebilir, yaklaşık olarak Dük karşılığıdır) unvanını almıştır.[28] Kısa bir süre sonra babası Kulibi'de 1906 yılında ölmüştür.[29]

Valiliği

değiştir
 
Ras Tafari, Harar Valisi

1906'de yalnızca ad olarak Selale Valiliğini almıştır, orası düşük önemli bir yerdi,[30] fakat çalışmalarına devam edebilme imkânı sundu.[31] 1907'de Sidamo Vilayetinin bir kısmına vali olarak atandı. Onlu yaşlarının sonları boyunca sözde olmak üzere Haile Selassie, Woizero Altayech ile evlendi, bu birliktelikten, kızı Prenses Romanework doğdu.[32]

Kardeşi Yelma'nın 1907 yılında ölümünün ardından, Harar valiliği boş kaldı,[30] ve idare Menelik'in sadık generali Dejazmach Balcha Safo'ya kaldı. Balcha Safo'nun Harar idaresi etkisizdi ve II. Menelik'in son hastalığı boyunca ve İmparatoriçe Taitu Bitul'un kısa hükümdarlığında, Tafari 1910[29] ya da 1911[24] yılında Harar valisi yapıldı.

3 Ağustos'ta veliaht Lij Iyasu'nun yeğeni Ambassel'li Menen Asfaw ile evlendi.

Naipliği

değiştir

Tafari Makonnen'in V. Iyasu'nun azledilmesi hareketine katkısının boyutu geniş şekilde, özellikle Haile Selassie'nin bu konunun kendi detaylı kayıtlarında tartışılmıştır. V. Iyasu ya da Lij Iyasu, adı konulmuş ancak taç giymemiş 1913 ile 1916 yılları arası Etiyopya imparatorudur. Iyasu'nun saygınlığı, skandal davranışları ve büyükbabası II. Menelik'in sarayındaki soylulara karşı olan saygısız davranışları[33] nedeniyle zarar görmüştü. Iyasu'nun İslam ile flört etmesi, İmparatorluğun Etiyopya Ortodoks Kilisesi önderleri arasında ihanet olarak görüldü. 27 Eylül 1916 tarihinde Iyasu tahttan indirildi.[34]

Iyasu'nun azledilmesi hareketine katılanlar, II. Menelik'in uzun dönem savaş bakanlığını yapmış Fitawrari Habte Giyorgis gibi muhafazakârlardı. Iyasu'nun azledilmesi hareketi, hem gelişimci hem de muhafazakâr hiziplerden destek toplayan Tafari'yi tercih etti. Temel olarak, Iyasu, İslam ile olan diyaloğu temelinde tahttan azledildi.[14][34] Onun yerine II. Menelik'in kızı (Iyasu'nun halası), I. Zewditu ismi ile İmparatoriçe olurken, Tafari "Ras" derecesine yükseltildi ve aşikar varis ve veliaht prens yapıldı. İzleyen güç dağılımında, Tafari, Tam yetkili naip (Balemulu 'Inderase) rolünü kabul etti ve Etiyopya imparatorluğunun de facto hükümdarı oldu (Mangista Ityop'p'ya). Zewditu, hüküm sürerken, Tafari yönetti.[35]

 
İmparatoriçe Zewditu, güvendiği bir rahibiyle

27 Eylül 1916 tarihinde Iyasu tahttan indirilirken, 8 Ekim günü Ogaden çölüne kaçmayı başardı ve babası Wollo'lu Negus Mikael onun yardımına geldi.[36] 27 Ekim günü, Negus Mikael ve ordusu, Zewditu ve Tafari'ye sadık Fitawrari Habte Giyorgis'in ordusu ile karşılaştı. Segale Savaşı boyunca, Negus Mikael, yenildi ve esir alındı. Iyasu'nun tekrar tahtı alması şansı kalmadı ve izini kaybettirdi. 11 Ocak 1921 tarihinde, yakalanmadan geçen beş yılın ardından, Gugsa Araya Selassie tarafından Iyasu tutuklandı.

11 Şubat 1917 tarihinde, Zewditu'nun taç giyme töreni gerçekleşti. Naibi, Tafari üzerinden hüküm süreceğine yemin etti. Tafari, her ikisinin daha göz önünde olanıydı, ancak Zewditu onursal hükümdar olmaktan uzaktı. Bunun en önemli sebebi, bulunduğu makamın rakip hiziplerin iddialarına ara buluculuk yapmasıydı. Bir diğer deyişle, son sözü Zewditu söylüyordu. Tafari, pozisyonun zayıflığı nedeniyle, günlük yönetsel görevlerin yükünü alırken, bu onun için genellikle verimsiz çalışma anlamına geliyordu. Başlangıçta, Tafari'nin ordusu kötü donanımlı, mali durumu sınırlı ve İmparatoriçe, Savaş Bakanı ve vilayet valilerinin ortak etkisine direnecek zayıf gücü vardı.[36]

Naipliğinde, II. Menelik tarafından başlatılan ihtiyatlı modernizasyon politikalarını veliaht prens olarak geliştirdi. Ayrıca bu dönem, 1918 grip salgını nedeniyle hastalanmasına rağmen, iyileşmeyi başardı.[37] Etiyopya'nın Milletler Cemiyeti'ne girmesini 1923 yılında köleliği kaldırmak sözüyle güvence altına aldı; II. Tewodros'ten beri her imparator köleliği son erdirmek için beyannameler yayınlasalarda,[38] bunların hiçbir etkisi olmuyordu; uluslararası olarak reddedilmiş bu uygulama, Etiyopya'da 1930'ların başlarında yaklaşık 2 Milyon köle ile Haile Selassie'nin hükümdarlığında çok iyi direnç gösterdi.[39][40]

Yurt dışı seyahatleri

değiştir
 
Haile Selassie, 1923 civarı.

1924 yılında, Ras Tafari, Kudüs, Kahire, İskenderiye, Paris, Brüksel, Amsterdam, Stockholm, Londra, Cenevre ve Atina'yı içeren Avrupa ve Orta Doğu turu gerçekleştirdi. Onun bu turuna, Batı Tigre vilayetinden Ras Seyum Mangasha; Gojjam vilayetinden Ras Hailu Tekle Haymanot; Illubabor vilayetinden Ras Mulugeta Yeggazu; Ras Makonnen Endelkachew ve Blattengeta Heruy Welde Sellase katılmışlardır. Avrupa'ya yapılan gezinin temel amacı denize erişim sağlamaktı. Paris'te Tafari Fransız Dış İşleri Bakanlığı'ndan bunun olamayacağını ortaya çıkardı.[41] Fakat bu amaç başarısız olurken, o ve yanındakiler okul, hastane, fabrikalar ve kiliseleri incelediler. Avrupa modellerinin arkasından birçok reformu gerçekleştirmesine rağmen, Avrupa'nın baskısına karşı temkinli davranmıştır. Ekonomik emperyalizm karşı korunmak için, Tafari, tüm girişimlerde en az bir tane yerel ortak olmasını talep etti.[42] Modernizasyon kampanyası sırasında, "Biz Avrupa ilerlemesine sadece bizi çevrelediği için ihtiyaç duyuyoruz. Bu bir fırsatken ve aynı zamanda talihsizliktir."[43] demiştir.

Ras Tafari'nin Avrupa, Levant ve Mısır seyahatleri sırasında, o ve onun maiyeti coşku ve büyük merak ile karşılandı. Ona, onun gibi babaları çeyrek yüzyıl önce Adowa Muharebesinde İtalya'ya karşı zafer kazanmış generallerin oğulları olan Seyum Mangasha ve Hailu Tekle Haymanot eşlik ediyordu.[44] Maiyetinin bir diğer üyesi, Mulugeta Yeggazu ise Adowa Muharebesine genç bir erkek olarak katılmıştı. Etiyopyalılar "Doğulu Ağırbaşlılıkları"[45] ve "zengin, resmedilmeye değer saray elbiseleriyle"[46] medyada sansasyon yaratıyorlardı; yanlarında birde arslan sürüsü vardı, onları Fransa başkanı Alexandre Millerand ve başbakanı Raymond Poincaré, Birleşik Krallık Kralı V. George ve Paris Zooloji Bahçesine (Jardin Zoologique) dağıttı.[44] Bir tarihçi şöyle not etmişti: "Çok seyrek olarak bir seyahat bu kadar çok anekdota ilham verir".[44] İki aslana karşılık, Birleşik Krallık, Ras Tafari'ye İmparatoriçe Zewditu'ya güvenle ulaştırılması için İmparator II. Tewodros'un tacını hediye ettiler. Taç, Robert Napier tarafından 1868 Etiyopya Seferi sırasında alınmıştı.[47]

Aynı dönemde, veliaht prens, Kudüs Ermeni Manastırını ziyaret etmiş, oradan 1915 Ermeni Sürgünü’nündeki olaylarında babalarını kaybetmiş 40 Ermeni yetimi evlatlık edinmiştir (አርባ ልጆች Arba Lijoch, "Kırk Çocuk"), Ras Tafari gençler için müzik eğitimi düzenlemiş ve geldiğinde imparatorluk bandosu kurmuştur.

Kral ve İmparator

değiştir

1928 yılında, Dejazmatch Balcha Safo büyük silahlı bir ordu ile Addis Ababa'ya gelerek Ras Tafari Makonnen'in otoritesine meydan okumuştur. Tafari, vilayetlerden destekleri toplarken, Menelik'in atadıklarının çoğu yeni düzenlemelere uymayı reddettiler. Kahve zengini Sidamo Vilayeti valisi (Shum) Balcha Safo özellikle sorun çıkarıyordu. Merkezi hükûmete gönderdiği tahsilatla kazanılan gerçek kârları göstermiyordu ve Tafari onu Addis Ababa'ya çağırdı. Yaşlı adam büyük bir hiddetle ve aşağılamak için büyük bir ordu ile geldi.[nb 4] Dejazmatch Balcha Safo, İmparatoriçe Zewditu'ya bağlılık sundu ama Ras Tafari'yi es geçti.[48][49] 18 Şubatta, Dejazmatch Balcha Safo ve kişisel koruması [nb 5] Addis Ababa'daydı, Ras Tafari ise Ras Kassa Haile Darge'yi ordusuyla onun yerine Sidamo VilayetiShum'u olarak[50] Desta Damtew tarafından yeri doldurulan Birru Wolde Gabriel'in geçmesi için yolladı.[36]

 
Time Dergisi kapağı, 3 Kasım 1930

Balcha Safo'nun bu jesti, İmparatoriçe Zewditu'yu politik olarak güçlendirdi ve İmparatoriçe, Tafari'yi ihanet ile suçlamaya teşebbüs etti. Bunun için İtalya ile 2 Ağustos'ta imzalanan 20 yıllık süreyi içeren anlaşmadaki cömert pazarlıklar kullanıldı.[31] Eylülde İmparatoriçenin bir kısım adamlarının da dahil olduğu bir grup muhafazakâr Tafari'yi düşürmek için darbe girişiminde bulundu. Darbe girişiminin başlangıcı trajik, sonucu komikti. Tafari ve eşlik eden birlikler karşılaştıklarında, darbenin elebaşları Menelik'in mozolesindeki saray zeminine sığındılar. Tafari ve adamları, onların etrafını sadece Zewditu'nun kişisel korumaları ile sardı. Tafari'nin askerlerinin çoğu vardığında, silahlarının üstünlüğü ile, çıkmalarına izin verildi.[51] Polis desteği kadar halkın desteği,[48] Tafari'nin yanında yer aldı. Sonuçta, İmparatoriçe, yumuşadı ve Tafari'ye 7 Ekim 1928 tarihinde Negus (Amharca: "Kral") olarak taç giydirdi.

Tafari'nin Kral olarak taç giymesi tartışmalıdır. İmparatorluğun yerel bir krallığına gitmek yerine, İmparatoriçe ile aynı alanda oturuyordu. İki hükümdarın, biri vasal diğeri imparator (bu durumda İmparatoriçe) aynı yerde oturmalarının Etiyopya tarihinde başka bir örneği yoktu. Muhafazakârlar, tacın ağırbaşlılığına hakaret algılayıp, bunun düzeltilmesini tahrik etmeye başladılar, 1930 yılında Ras Gugsa Welle'nin isyanına önderlik ettiler. Gugsa Welle, İmparatoriçe'nin kocası ve Begemder vilayetinin Shum'ıydı. 1930 yılının başlarında bir ordu ile valiliğinin merkezi Gondar'dan Addis Ababa'ya yürüdü. 31 Mart 1930 tarihinde, Gugsa Welle, Negus Tafari'ye sadık kuvvetler ile karşılaştı ve Anchem Savaşında yenildi. Gugsa Welle, Çatışmada öldü.[52] İmparatoriçe'nin aniden öldüğü 2 Nisan 1930 tarihinde Addis Ababa'da Gugsa Welle'nin yenildiği ve öldüğü haberleri hızla yayıldı. Kocasının yenilgisi üzerine İmparatoriçe'nin zehirlendiği dedikoduları uzun zaman sürmesine rağmen,[53] ya da başka bir şekilde ayrıldığı ama hala sevdiği kocasının ölüm haberini duyması ile yaşadığı şok nedeniyle öldüğü söylense de,[54] resmi raporda Diyabet nedeniyle ile grip benzeri ateşten kaynaklı ortaya çıkan komplikasyonlara yenik düşmesi yazmaktadır.[55]

Zewditu'nun ölümü ile Tafari İmparatorluk makamına yükselmiş ve Neguse Negest ze-'Ityopp'ya, "Etiyopya'nın Krallarının Karalı" olduğunu ilan etmiştir. 2 Kasım 1930 tarihinde Aya Yorgi Katedralinde taç giymiştir. Taç giyme töreni tüm yönleriyle "parlak bir hadisedir",[56] ve dünyanın her yerinden kraliyet ve mevki sahipleri katılmıştır. Bunlar arasında Büyük Britanya Kralı V. George'nin oğlu Gloucester Dükü Prens Henry, Fransa'dan Mareşal Louis Franchet d'Espèrey ve İtalya'dan Udine Prensi vardır. Birleşik Devletler,[57] Mısır, Türkiye, İsveç, Belçika ve Japonya temsilcileri de hazır bulunmuşlardır.[56] Törenin haberini kaleme alan Britanyalı yazar Evelyn Waugh ile törenin bilinen tek filmini çeken Amerikalı seyyah Burton Holmes'da hazır bulunanlar arasındaydılar.[58] Bir gazete haberi kutalamanın $3,000,000'dan fazla bir maliyete mal olduğunu yazmıştır.[59] Katılanların çoğu gösterişli hediyeler almıştır;[60] buna bir örnek, törene bile katılmamış ama tören gününü İmparatora duaya ayırmış Amerikalı Kardinale Hristiyan İmparator'un yolladığı altın kapaklı İncil'dir.[61]

Haile Selassie, 16 Temmuz 1931 tarihinde Etiyopya'nın yazılı ilk anayasasını devreye almıştır,[62] anayasa çift meclisli yasama içeriyordu.[63] Anayasa gücü aristokrasinin elinde tutuyor, aristokrasi arasında demokratik standartlar kuruyor, demokratik düzene geçişi tahayyül ediyordu: "İnsanlar kendilerini seçecekleri duruma gelene kadar" yürürlükte kalacaktır.[63] Anayasa Haile Selassie'nin soyundan gelenlerin tahta geçmelerini sınırlıyordu, bu nokta Tigrai prensleri ve İmparatorun sadık kuzeni Ras Kassa Haile Darge gibi diğer hanedan prenslerinde memnuniyetsizlik yarattı.

1932 yılında, Jimma Kralı II. Abba Jifar'ın ölümünün ardından Jimma Krallığı, Etiyopya tarafından ilhak edildi.

İtalya ile ihtilaf

değiştir
Ana madde: II. İtalya-Habeşistan Savaşı

1930'lu yıllarda Etiyopya, yenilenen İtalyan emperyalist tasarımının hedefi oldu. Benito Mussolini'nin Faşist rejimi, I. İtalya-Habeşistan Savaşı'nda alınan askeri yenilginin intikamını almak ve Adowa Muharebesi'nde simgeleşen "liberal" İtalya'nın Etiyopya'yı feth etmekteki başarısızlığını silmek istiyordu.[64][65][66] Etiyopya'yı fethi, ayrıca faşizmin güçlenmesine neden olacak ve İmparatorluğun söylemini artıracaktı.[66] Etiyopya ayrıca İtalya'nın Eritre'siyle İtalyan Somalisi arasında köprü olacaktı. Etiyopya'nın Milletler Cemiyeti'ndeki yeri İtalyanların 1935 yılındaki işgaline engel olamadı; Cemiyet tarafından tasarlanan "Kolektif güvenlik" anlamsızlığı kanıtlandı ve Etiyopya'nın Milletler Cemiyeti'ndeki müttefiklerinin İtalya'yı tatmin eden gizli Hoare–Laval Paktının ortaya çıkmasıyla bir skandal patlak verdi.[67]

Seferberlik

değiştir

Ogeden vilayetinin Walwal'ında 5 Aralık 1934 tarihinde İtalyanlar Etiyopya'yı işgalini takiben, Haile Selassie, kuzey ordularına katıldı ve Wollo vilayetinin Desse'sinde karargâh kurmuştur. 3 Ekim 1935 tarihinde Seferberlik emrini yayınlamıştır. 19 Ekim 1935 tarihinde, Haile Selassie, ordusu için başkomutanı Ras Kassa Haile Darge'edaha daha kesin emirler verdi.

Etiyopyalılara nazaran, İtalyanların geniş bir hava filosunun da dahil olduğu daha gelişmiş, modern bir orduları vardı. İtalyanlar ayrıca Cenevre Sözleşmelerine rağmen savaş boyunca geniş şekilde kimyasal silah kullandılar, Kızıl Haç sahra hastanelerini bile hedef aldılar.[68]

Savaşın gelişimi

değiştir

1935 Ekim ayının başlarından itibaren, İtalyanlar Etiyopya'yı işgal etmişlerdir. Fakat, Kasımda, işgalin temposu gözle görülür derecede yavaşladı ve Haile Selassie'nin kuzey orduları "Noel Direnişi" olarak hareketi başlattılar. Bu direniş sırasında, İtalyanlar yerlerinde kalmaya ve savunma durum almalarına zorlanmışlardır. Fakat, 1936 başlarında, Birinci Tembien savaşında Etiyopya direnişinin ilerleyişi durdurulmuş ve İtalyanlar ilerleyişe geçmeye tekrar hazır hale gelmişlerdir. Amba Aradam savaşından sonra Kuzey Etiyopya ordularının yenilmeleri ve yok olmalarından sonra, ikinci Tembien savaşı ve Shire savaşında Haile Selassie kuzey cephesinde son Etiyopya ordusu ile sahaya sahaya inmiştir. 31 Mart 1936 tarihinde, Tigray vilayetinin güneyinde Maychew savaşında kendisi İtalyanlara karşı saldırı başlatmıştır. İmparatorun ordusu yenilmiş ve yeniden tarumar olmuştur. Haile Selassie'nin ordusu geri çekilirken, İtalyanlar tarafında silahlandırılıp, satın alınan asi Raya ve Azebo kabilelerinin mensupları karadan, İtalyanlar ise havadan saldırmışlardır.[69] 1 Mart 1896 tarihinde İtalya Krallığı ile Etiyopya İmparatorluğu arasında gerçekleşen Adowa Muharebesi'de (Adwa olarak da bilinir ya da bazen İtalyan ismi Adua) Tigray vilayetinde Adowa kasabası yakınlarında gerçekleşmişti. Bu muharebe, I. İtalya-Habeşistan Savaşı'nın zirvesidir, Etiyopya egemenliğini güvence altına almıştır.

 
İtalya'ya kaşı direniş yok olmaya başlayınca, Haile Selassie, Lalibela'daki kaya kiliselere oruç ve dua etmeye gitti.[70]

Haile Selassie, başkentine dönmeden önce, çok ciddi yakalanma riskine rağmen Lalibela'daki kiliselere yalnız başına bir hac yaptı.[71] Devlet konsülünde fırtınalı bir oturumdan sonra Addis Ababa'nın artık savunulamayacağı konusunda fikir birliğine varıldı, hükûmetin Gore'nin güneyinde bir kasabaya yerleşmesine ve İmparatorluk hanedanının korunması için İmparatorun karısı Menen Asfaw ve İmparatorluk ailesinin kalanının derhal Cibuti'ye gitmesi ve oradan Kudüs'e devam etmelerine karar verildi.

Sürgün Tartışması

değiştir
 
İmparator Kudüs'e geliyor. Mayıs 1936

Haile Selassie'nin Gore'ye mi yoksa sürgündeki ailesinin yanına mı gideceği ile ilgili ileri tartışmaların sonunda, Etiyopya'dan ailesi ile ayrılıp Milletler Cemiyeti'nin Cenevre merkezinde sunacakları Etiyopya davasında hazır olması konusunda fikir birliğine vardılar. Karar anonim değildi ve soylu Blatta Tekle Wolde Hawariat'inde olduğu birçok katılımcı Etiyopya hükümdarının işgal kuvvetlerinden önce kaçmasına şiddetle muhalefet ettiler.[72] Haile Selassie, yokluğunda yerine Veliaht Prens olarak kuzeni Ras Imru Haile Selassie'yi atayarak, 2 Mayıs 1936 tarihinde ailesiyle Cibuti'ye hareket etti

5 Mayıs tarihinde, Mareşal Pietro Badoglio İtalyan birliklerinin başında Addis Ababa'ya girdi ve Mussolini Etiyopya'nın bir İtalyan vilayeti olduğu açıkladı. III. Vittorio Emanuele yeni Etiyopya imparatoru olarak ilan edildi. Diğer yandan, bir gün önce Etiyopyalı sürgünler Britanya Kruvazörü HMS Enterprise ile Cibuti'den ayrılarak İmparatorluk ailesinin zaten yerleşmiş olduğu Birleşik Krallık Filistin Mandası'da bulunan Kudüs'e doğru yola çıktılar. Hayfa'dan karaya çıkıp Kudüs'e gittiler. Orada ilk iş Milletler Cemiyeti'nin Cenevre merkezinde sunacakları davaya hazırlanmaya başladılar. Süleyman Hanedanı, Davud Hanedanından geldiğini iddia etmesi bakımından Kudüs'ün seçimi fazlaca sembolik anlam içeriyordu. Haile Selassie ve maiyeti Kutsal Topraklar'dan ayrılıp Cebelitarık'a Britanya Kruvazörü HMS Capetown ile yola çıktılar. Cebelitarık'tan, normal yolcu hatları ile devam ettiler. Bunu yaparken, Birleşik Krallık hükûmeti masrafları karşıladı.[73]

Kolektif güvenlik ve Milletler Cemiyeti, 1936

değiştir

Milletler Cemiyeti'nin, Haile Selassie'ye Genel Kurul'a konuşma fırsatı vermesi üzerine, Mussolini Etiyopya'yı işgalinin üzerine acilen kendisinin Etiyopya imparatorluğunu ilan etti, İtalya hatta 12 Mayıs 1936 tarihinde delegasyonunu Cemiyet'den çekti.[74] Haile Selassie, Milletler Cemiyeti salonuna girdiğinde Genel Kurul başkanı kendisini "Yüce majesteleri, Etiyopya'nın İmparatoru" (Sa Majesté Imperiale, l'Empereur d'Ethiopie) olarak takdim etmiştir. Bu takdim, salonda bulunan çok miktardaki İtalyan gazeteci tarafından yuhalanmış ve ıslıklanmıştır. Mussolini'nin damadı Kont Galeazzo Ciano'nun daha önceden ıslıklamayı ayarladığı sonradan ortaya çıkmıştır.[75] Haile Selassie sakin bir şekilde salonun boşaltılmasını beklemiş, böylece bir harekete majesteliğine yakışır bir hareket ile cevap vermiştir,[76] konuşması bazen 20. yüzyılın en heyecan verici olaylarından biri olarak kabul edilir.[5]

Aynı zamanda Cemiyetin çalışma dili de olan Fransızcayı akıcı konuşmasına rağmen, Haile Selassie bu tarihi nutkunu ana dili olan Amharca yapmıştır. "Cemiyete mutlak güven" taşıması nedeniyle, insanlarının katledildiğini iddia etmiştir. Milletler Cemiyeti'nde Etiyopya'nın iyiliğini ister gözüken aynı Avrupa devletlerinin Etiyopya'ya kredi ve askeri malzeme vermeyi reddederken, asker ve sivil hedef ayırmadan kimyasal silah kullanan İtalya'ya yardım ettiklerine işaret etmiştir.


"Çoğunluğu ölümcül olan sınırsız silaha" sahip 42 milyonluk İtalya gibi büyük bir gücün saldırısına "hiçbir silah ve kaynağa sahip olmayan 12 milyon küçük insandan oluşan halkım" karşı koyamaz demiştir, bütün küçük ülkeler saldırı tehdidi altında olduğunu ve bütün bu küçük ülkelerin Kolektif güvenlik anlayışının yokluğunda uyruk devlete döneceğini ileri sürmüştür. Cemiyeti "Tanrı ve tarih vereceğiniz hükmü hatırlayacaktır" diye uyarmıştır.[77]

Kolektif güvenlik: Milletler Cemiyeti'nin mutlak varlık sebebidir. Her ülkenin uluslararası anlaşmalarda yer alması güvencedir.... Sözün kısası tehlikede olan uluslararası ahlaktır. İmza sahibi tarafın kişisel, doğrudan ve hemen menfaati olduğunda mı Anlaşmaya konulan imza bir değer taşımaktadır?

Konuşma imparatoru tüm dünyada anti-faşist bir ikon hâline getirmiş ve Time onu "Yılın adamı" seçmiştir.[78] Diğer yandan en çok ihtiyaç duyduğunu almakta ise başarısız olmuştur: Cemiyet İtalya'ya sadece kısmi ve yetersiz yaptırımlar için fikir birliğine varmıştır. 1937 yılında sadece Çin, Yeni Zelanda, Sovyetler Birliği, İspanya Cumhuriyeti, Meksika ve Birleşik Devletler, İtalya'nın işgalini tanımamışlardı.[65]

Sürgün

değiştir
 
Haile Selassie, 1942

Haile Selassie, 1936 ile 1941 yılları arası geçen sürgün yıllarını İngiltere, Bath'ta satın aldığı Fairfield House'da geçirmiştir. İmparator ve Ras Kassa, 14 odalı bu evin yüksek duvarlarının arkasında beraber sabah yürüyüşleri yapıyorlardı. Haile Selassie'nin en çok "diplomasi tarihi" okumayı seviyordu. Fakat saatlerinin çoğunu Amharca olarak yazdığı 90,000 kelimelik hayat hikâyesine ayırıyordu.[79]

Fairfield House'dan önce, kısa bir süre Worthing'te Warne's Hotel'de[80] Wimbledon'da Parkside'da kalmıştır.[81] Haile Selassie'nin büstü Cannizaro Parkının hemen yanında ve Londra Rastafari topluluğu tarafından popüler hac yerlerinden biridir.

 
Mavi Plaka, Haile Selassie'nin Malvern, Abbey Hotel'de kalmasını kutlamaktadır.

1930'larda Haile Selassie Malvern, Abbey Hotel'de kalmıştır ve saray görevlilerinin kız ve kız torunları, Kuzey Malvern'de bulunan Clarendon Okulunda eğitim görüyorlardı. Bu dönem Link Top'ta bulunan Holy Trinity Kilisesine devam ediyordu. Haile Selassie'nin Malvern'de kalmasını kutlayan Mavi Plaka 25 Haziran 2011 Cumartesi günü takılmıştır. Bu törende Rastafari Hareketi kısa bir konuşma yapmış ve davul resitali vermişlerdir.[82] [83] [84] [85] [86]

Haile Selassie'nin bu dönemde faaliyetleri, Etiyopya direnişi ve işgalin meşruluğu üzerine yapılan İtalyan propagandasına karşı yoğunlaşmıştı.[87] İbadet mekanlarına ve 1600 yıllık imparatorluk taşının da dahil olduğu tarihi emanetlere yapılan tecavüzler üzerine konuşma yaptı ve Etiyopya sivil nüfusuna yapılan mezalimi lanetledi.[88]

Cemiyet'e müdahale etmesi için rica ederek devam etti ve bütün açıklığıyla "Tanrı'nın hükmü er ya da geç mağrura olduğu gibi zayıfa da uğrar",[89] İtalya'ya karşı kavgasında destek teşebbüsleri, İtalya Haziran 1940 tarihinde Almanya yanında II. Dünya Savaşı'na katılana kadar çoğunlukla başarısız olmuştur.[90]

İmparatorun uluslararası destek konusunda yakınmaları Birleşik Devletler'de karşılık buldu, özellikle Afro-Amerikan kuruluşlar arasında Etiyopya'nın durumu sempati topladı.[91] 1937 yılında, Haile Selassie, Noel özel radyo mülakatında taksisinin karıştığı araba kazada dizinin kırılması sonrası Amerikalıların verdiği desteğe için teşekkür etti.[92] Radyo çıkmayı iptal etmeyerek, Hristiyanlık ve Milletler Cemiyeti Sözleşmesine iyi niyetleriyle bağladığı konuşmasını büyük bir acıyla tamamladı ve belirtti ki "savaşın tek anlamı savaş durdurmak değildir":[92]

Tanrı'nın oğlunun doğumu ile, eşi görülmemiş, tekrarlanamaz ve uzun zamandır beklenen bir olay gerçekleşti. Saray yerine bir ahırda, beşik yerine bir yem teknesinde doğdu. Bilge adamların kalpleri Yüce majestelerinin tevazusu sayesinde korku ve şüphe ile çarpıldı. Krallar onun önünde secdeye varıp ona ibadet ettiler. "İyi niyetli olanlara huzurlu olsun". Bu onun ilk mesajı oldu.

[...]Bilge adamların emekleri onlara saygı kazandırdıysa da, hayatın bir gerçeğidir ki kötülüğün ruhu bu dünyanın gölgesini şekillendirir. Küstahlığın, çok açık şekilde insanlarını suça ve yıkıma sürükledi��i görülür. Milletler Cemiyeti'nin kanunları devamlı ihlal ediliyor ve savaşlar ve mütecaviz eylemler tekrar ve tekrar cereyan etmektedir... Lanetin ruhu İsa'nın kanıyla bedel ödediği insan ruhu üzerine hakimiyet kuramayacaktır, bütün huzur seven insanlar, meşruluğun ve huzurun korunması ve artması için sağlam durmalıdırlar.[92]

Bu dönem, Haile Selassie kişisel olarak acı veren birçok olay yaşadı. İki damadı, Ras Desta Damtew ve Dejazmach Beyene Merid, İtalyanlar tarafından infaz edildiler.[89] Dejazmach Beyene Merid'in karısı, İmparatorun kızı Prenses Romanework kendisi çocukları ile beraber esir alındı ve 1941 yılında İtalya'da öldü.[93] Kızı Tsehai, 1942 yılında kurtuluştan hemen sonra çocuğunu doğururken öldü.[94]

Etiyopya'ya dönüşünden sonra, Fairfield House'u Bath şehrine bağışlamıştır. Elden geçirildiği 1990'lı yıllara kadar yaşlılar için mesken olarak kullanıldı. Günümüzde toplantı merkezi olarak kullanılmaktadır.[95]

1940'lar ve 1950'ler

değiştir
 
Charles H. Alston tarafından yapılan gazete çizimi, the U.S. Office of War Information Domestic Operations Branch News Bureau, 1943
 
Velihat Prens Akihito ile 1955 yılında buluşması

Britanya kuvvetleri, temelde Albay Orde Wingate'in "Gideon Force" çatısı altında Etiyopyalı Afrikalılar ve Güney Afrikalı koloni birliklerinden oluşuyor, Etiyopya'yı kurtarmak için askeri çabaları koordine ediyordu. İmparatorun kendisi bu dönemde birçok imparatorluk bildirisi yayınlamıştır. Bu bildirilerde yetki herhangi bir resmi yolla dağıtılmadan, Etiyopya'yı kurtarmak için Britanya askeri kabiliyeti ve imparatorun halka söylemi ortak bir araya gelmiştir.[90]

18 Ocak 1941 tarihinde, Doğu Afrika Seferi sırasında, Haile Selassie Um Iddla'da bir köyün yakınından Sudan ile Etiyopya sınırını geçmiştir. Yahuda Aslanı tekrar ayağa kalkmıştır. İki gün sonra, Etiyopyalı vatanseverler zaten Etiyopya'da olan "Gideon Force"'a katılarak yolu hazırlamaya başlamışlardır.[96] İtalya, Birleşik Krallık, İngiliz Milletler Topluluğu, Özgür Fransa, Özgür Belçika ve Etiyopyalı vatanseverler tarafından yenilgiye uğratıldı. 5 Mayıs 1941 tarihinde, Haile Selassie Addis Ababa'ya girdi ve 1936 yılından beri sürgününden beş yıl sonra doğrudan Etiyopya halkına seslendi:

Bugün düşmanı yendiğimiz gündür. Bütün kalbimizle sevinelim dediğimizde, İsa'nın ruhu dışında başka bir yolla sevinmeyelim. Kötülük için kötü olmayalım. Düşmanımızın son ana kadar olağan mezalimini hoş görmeyeceğiz.

Düşmana yakışan hareketleri yaparak Etiyopya'nın güzel ismini bozmayalım. Düşmanımızın silahsız olduğunu ve geldikleri şekilde döneceklerini görmeliyiz. Ordumuzun ve müttefiklerimizin koruyucu azizi, Ejderhayı öldüren Aya Yorgi gibi, insanlığa karşı yeni yükselen allahsız ve zalim ejderhaya karşı sonsuz kardeşlik ve dostlukta müttefiklerimizle bir araya gelelim.[97]

27 Ağustos 1942 tarihinde Haile Selassie imparatorlukta köleliğin yasal zeminini kaldırdı ve köle ticaretine karşı aralarında ölümde olan birçok ceza koydu.[98] II. Dünya Savaşından sonra Etiyopya Birleşmiş Milletler'in kurucu üyesi oldu. 1948 yılında, Somali ile Etiyopya arasında tartışmalı bir bölge olan Ogaden Etiyopya'ya verildi.[99] 2 Aralık 1950 tarihinde BM Genel Kurulu 390 (V) sayılı kararı ile eski İtalyan sömürgesi olan Eritre ile Etiyopya'yı içeren bir federasyon kurdu.[100] Etiyopya Eritre'nin mali, askeri ve dış politikaları idare ederken Eritre'nin buna karşılık etnik, dil ve kültürel haklarını dengeleyen kendi anayasası olacaktı.[100]

II. Dünya Savaşından önce uygulamaya koyduğu merkezileştirme politikalarına rağmen, Haile Selassie hala kendini istediği programları uygulayamaz görüyordu. 1942 yılında, ilerici bir vergi planı uygulamak istedi ancak aristokrasinin muhalefeti ile başaramadı ve sadece sönük bir vergi düzeni devreye girdi; 1951 yılında, bunu bile düşürmeyi kabul etti.[101] Etiyopya hala "yarıfeodal" bir ülkeydi[102] ve vergi usullerini reforme ederek sosyal ve ekonomik yapıyı değiştirmek isteyen imparatorun teşebbüsleri, imtiyazlarını savaş sonrası devam ettirmek isteyen aristokrasi ve din sınıfının direnci ile karşılaşıyordu.[101] Haile Selassie yeni emlak vergileri uygulamayı başardı, yük sıklıkla mülk sahibinden köylüye geçti.[101] Arzusunun dışında, vergi yükü ağırlıklı olarak köylüde kaldı.

1941 ile 1959 yılları arasında, Haile Selassie Etiyopya Ortodoks Tevhîdî Kilisesi'nin Otosefal olması için çalıştı.[103] Ortodoks Kilisesi başı piskoposu (Abuna) Mısır Patrikliğine bağlıydı. Haile Selassie Mısısr'da Kutsal Sinod'una Etiyopya piskoposuna bağımsızlığı için 1942 ve 1945 tarihlerinde başvurdu ve taleplerine ret cevabı alınca Patriklik ile ilişkileri koparmak ile tehdit etti.[103] Sonuçta 1959 yılında Mısır Patriği VI. Kyrillos, Abuna'yı Patrik-Katolikos mertebesine yükseltti.[101] Bu çabalara ek olarak Haile Selassie kilise mülklerine vergi koyarak ve önceden sivil suçlara bakan kendi mahkemelerinin olması gibi kanuni imtiyazlarını sınırlayarak Etiyopya kilisesi ile devlet ilişkilerini değiştirdi.[101]

Açık bir taraftarı olarak Kolektif güvenlik prensiplerine bağlı kalabilmek için, Birleşmiş Milletler kararına desteklemek için Kore Savaşına katılmak üzere Kagnew Müfrezesi olarak bilinen General Mulugueta Bulli komutasında bir birlik yolladı. Birlik 7.Amerikan Piyade koluna eklendi ve Pork Chop Hill gibi birçok muharebeye katıldılar.[104] 1954 nutkunda, Kolektif güvenlik prensiplerinin bedeli olarak, imparator Kore Savaşına katılanlara konuştu:

Yaklaşık 2 on yıl önce, Kolektif güvenlik konusunu, sevgili insanlarımın kaderine arz ettiğim tarihten önce kişisel olarak dünya tarihinde o tarihte ve ilk kez kati olarak kişisel olarak ben üstlendim. Bu konu tüm açıklığıyla ortaya çıktı. Bilinç arayışım, beni yolumun doğruluğu konusunda beni ikna etti ve eğer, söylenmemiş acılar ve gerçekten amaçsız direnişlerden sonra, şimdi Kore'deki hareketimizle prensibin nihai haklılığını görüyoruz, son parlak haklılığım kadar inancıma da direnme gücü verdiği için Tanrı'ya hamd ediyorum.[105]

 
Haile Selassie, Etiyopya imparatoru, radyo yayını sırasında çekilmiş fotoğrafı

Kasım 1955 tarihinde gümüş jübile kutlamaları boyunca, Haile Selassie anayasa revizyonunu yayınladı,[106] etkin güce sahip olmaya devam ederken, parlamentonun alt kanadını seçimle gelmesine izin vererek halkın politik katılımını genişletti. Siyasal partilere izin verilmedi. Modern eğitim metotları İmparatorluğun tamamına yaygınlaştırıldı ve Etiyopya gelenekleri ile uyumlu ve devletin antik monarşik yapısı çerçevesinde ülke modernizasyon için kalkınma proje ve planları yapılmıştır.

Haile Selassie, kilise ve aristokrasi de bulunan gelenekçilere gerçekçi davranıp uzlaşmıştır. Ayrıca devlet ile etnik gruplar arasındaki ilişkileri geliştirmeyi denemiş ve kontrol edilmeleri çok zor olan Afar topraklarına otonomi vermiştir. Feodalizmi sonlandırma reformları yavaş ve yerleşik aristokrasi ile olan uzlaşmaları nedeniyle zayıflamıştır. 1955 Anayasa revizyonu "hükümdarın tartışmasız gücünü" tekrarlaması ve köylülerin görece zayıflığını devam ettirmesi nedeniyle eleştirilmiştir.[107]

Britanya'ya yapılan bir jest

değiştir

1947 yılında ağır bir selden etkilenen Britanya için Britanya hükûmetine yardım yollamıştır. Ulusal Felaket Fonu başkanı Lord Meork'a yolladığı mektupta, "savaşın yaralarını sarmakla meşgul halkımıza yardım etmekle meşgul olmamıza rağmen, bereketli ve güzel ülkenizin sıra dışı ağır yağmur yüzünde tahrip olduğunu ve yardım talebinizi duyduk. Bu yüzden az miktar para olan 1000 Poundu elçiliğimiz aracılıyla sempati ve işbirliğimiz göstermesi bakımından yolluyoruz." demiştir.[108]

1960'lar

değiştir
Haile Selassie I
 
1. Afrika Birliği Örgütü Başkanı
Görev süresi
25 Mayıs 1963 - 17 Temmuz 1964
Yerine geldiği Makam kuruldu
Yerine gelen Cemal Abdünnasır
5. Afrika Birliği Örgütü Başkanı
Görev süresi
5 Kasım 1966 - 11 Eylül 1967
Yerine geldiği Joseph Arthur Ankrah
Yerine gelen Mobutu Sese Seko

Haile Selassie, 1960 Kongo Krizi sırasında barışı tesis için BM Genel Kurulu 143 sayılı kararıyla Kongo'nun birliği ve Belçika birliklerinden bağımsızlığını sağlamak amacıyla Birleşmiş Milletlerin Kongo'daki operasyonuna katılan Etiyopya birliklerine katıldı. 13 Aralık 1960 tarihinde, Haile Selassie Brezilya'yı resmi ziyaretinde, İmparatorluk muhafızları başarısız bir darbe girişiminde özetle Haile Selassie'nin büyük oğlu Amha Selassie (Asfa Wossen) imparator ilan edildi. Hükûmet darbesi, düzenli ordu ve polis kuvvetleri tarafından engellendi. Darbe teşebbüsü geniş halk desteğinden yoksundu ve Etiyopya Ortodoks Tevhîdî Kilisesi tarafından lanetlendi ve ordu, hava kuvvetleri ve polis içinde popüler değildi. Diğer taraftan, imparatoru devirme çabaları öğrenciler ve eğitimli sınıf arasında desteğe sahipti.[109] Darbe teşebbüsü Etiyopya tarihinde çok önemli bir an olarak kabul edilir, Etiyopyalıların "ilk defa kralın insanların rızası olmadan hükmetme gücünü sorguladıkları" noktadır.[110] Öğrenci nüfusu köylülük ve fakirlik ile empati kurmaya ve onların haklarını savunmaya başlamışlardır.[110]

Hala geniş şekilde Avrupa'nın sömürgesi olan Afrika'da sıkı bir Dekolonizasyon politikası izleyen Batı ile yakın müttefik olmayı devam ettirdi. Eritre'nin geleceğinde menfaat sağlamak için rekabet eden süper güçlerin gölgesinde, Birleşmiş Milletler ülkenin statüsü ile uzun bir araştırma yürüttü. O dönem idareyi elinde tutan Britanya, Hristiyan ve Müslüman nüfusun ayrılıp ülkenin Etiyopya ile Sudan arasında taksim edilmesini önerdi. Bu fikir, Birleşmiş Milletler ile Eritre'nin siyasi partileri tarafından anında reddedildi.

Birleşmiş Milletler, Eritre'nin Etiyopya ile federasyon olmasına karar verdi. Bu karar daha sonra 2 Aralık 1950 tarihli BM Genel Kurulu 390 (V) sayılı kararının şartı olmuştur. Eritre'nin kendi Parlamentosu ve idaresi olacak ve federal olacak olan Etiyopya Parlamentosunda temsil edilecekti.[111] Fakat Haile Selassie kendi 1955 anayasasında bu değişikleri Avrupalı teşebbüslere rağmen yapmadı ve bu anayasasını Eritre ve Etiyopya uyguladı. 1961 yılında Haile Selassie'nin federasyonu dağıtıp, Eritre Parlamentosunu kapatınca, 30 yıllık Eritre Bağımsızlık Savaşı başladı.

Eylül 1961 tarihinde, Haile Selassie, Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti başkenti Belgrad'da toplanan Bağlantısız Devletler hükûmet ve devlet başkanları konferansına katıldı. Bu, Bağlantısızlar Hareketi'nin kurulduğu konferans olarak kabul edilir.

1961 yılında, bağımsızlık isteyen Eritreliler ile Etiyopya güçleri arasında gerilim Eritre Bağımsızlık Savaşı'nın zirveye ulaşmıştır. 1962 yılında, İmparator, Eritre'yi Etiyopya'nın 14. vilayeti olarak ilan etti.[112] Başlangıçta Haile Selassie ile sonra onun yerine gelecek Sovyet destekli cuntanın kuvvet yoluyla Eritre'yi tutma teşebbüsleri sonucu, savaş 30 yıl dürdü.

1963 yılında, Addis Ababa Konferansı Haile Selassie çağrısı ile toplandı. Afrika Birliği (AB] öncülü Afrika Birliği Örgütü (ABÖ) temelleri atıldı. Yeni organizasyon, genel merkezini Addis Ababa'ya kurdu. O yılın mayıs ayında, Haile Selassie ABÖ'nün ilk resmi başkanı seçildi. Mali lideri Modibo Keita ile birlikte, Etiyopyalı lider Bamako uzlaşmasını sağlayarak Fas ile Cezayir arasındaki sınır anlaşmazlığını sona erdirdi. 1964 yılında, Afrika Birleşik Devletleri kavramını başlatmıştır, bu düşünce daha sonra Muammer Kaddafi tarafından devir alınmıştır.[113]

4 Ekim 1963 tarihinde, Haile Selassie Birleşmiş Milletler Genel Kuruluna seslenmiş[114][115] ve Milletler Cemiyeti'nde daha önce yaptığı konuşmayı alıntı yaptı:

27 yıl önce, Etiyopya İmparatoru olarak, İsviçre, Cenevre'de kürsüye çıkmış ve Milletle Cemiyeti'ne konuşma yapmıştım, faşist işgalciler tarafından savunmasız ulusuma karşı yapılan azgın saldırı ile oluşan yıkımın tamir edilmesi için başvurmuştum. Dünyanın bilincine ve Dünyanın bilinci için konuşmuştum. Benim sözlerime aldırış edilmedi fakat 1936'da yaptığım uyarımın doğruluğunu tarih onayladı. Bugün önünde durduğum organizasyon başarısız öncülünün örtmeyi başarmıştır. Bu gövdede Cenevre'de yürürlüğe sokmakta başarısız olduğum Kolektif güvenlik prensipleri kutsanmıştır. Burası, bu genel kurulda, insanoğlunun barış içinde yaşaması için en iyi - belki de sonuncu - umuda yaslanmaktadır.[116]

25 Kasım 1963 tarihinde, İmparator Fransa başkanı Charles de Gaulle'ün de olduğu diğer devlet başkanları ile Washington, DC'ye suikaste uğramış John F. Kennedy'nin cenaze törenine hareket etti.

1966 yılında, Haile Selassie toprakları kayıt edilmesini içeren ve aristokrasiyi zayıflatan bir vergiyi yürürlüğe koydu. Bu vergi yapılan değişikliklere rağmen, Gojjam'da bir isyana neden oldu. Bu isyan bastırılsa da verginin kaldırılmasına neden oldu. İsyan, diğer toprak sahiplerinin Haile Selassie'ye meydan okumaları konusunda cesaretlendirdi.

 
Haile Selassie'nin 1963 yılında Washington'a resmi ziyareti

Kore ve Kongo gibi BM onaylı Kolektif güvenlik operasyonlarına Etiyopya'nın katılımını sağlayıp onaylarken, Haile Selassie BM onaylı olmayan Hindiçin'de yapılan yabancı müdahalelere uzak durmuş ve yarattığı gereksiz acı nedeniyle sürekli üzülmüş, birçok ortamda Vietnam Savaşı'na son verilmesi çağrısında bulunmuştur. Aynı zamanda Birleşik Devletler'e karşı iletişimi açık tutmaya devam etmiş ve 1950 ve 1960'larda Afro-Amerikan sivil haklarının yasalaşmasında ilerleme sağlamak için, bu yıllarda yaptığı birçok ABD ziyaretlerinde tavsiyelerde bulunmuştur.

1967 yılında, Expo '67 Dünya Fuarı Etiyopya pavyonunu açmak için Kanada'nın Montreal şehrini ziyaret etti. Ortamda bulunan diğer devlet başkanlarından büyük alkış almıştır.

1960 ve 1970'lerde, öğrenci olayları, Etiyopya'nın gündelik hayatının bir parçası oldu. Marksizm, özellikle dünyanın diğer taraflarında popüler olan radikal ve sol kanat fikirlere maruz kalmış yurt dışında eğitim almış planlar olmak üzere Etiyopya aydınlarının geniş kesimlerinin köklerine nüfus etti.[109] İmparatorluk Sarayı, Parlamento ve Etiyopya Ortodoks Kilisesi'nde bulunan muhafazakârların dirençleri, Haile Selassie'nin toprak reformunun hayata geçmesinin imkânsız hale getirdi ve hükûmetin saygınlığına zarar verdi, Haile Selassie'nin sahip olduğu itibara mal oldu. Bu köylü nüfus arasında kızgınlığı besledi. Sendikaları zayıflatma çabaları de imajına zarar verdi. Bu sorunlar yığılmaya başladı, Haile Selassie iç işlerin büyük kısmını Başbakan Aklilu Habte-Wold'a bıraktı ve kendisi daha çok dış politikaya odaklandı.

1970'ler

değiştir

Etiyopya'nın dışında, Haile Selassie büyük prestij ve saygı görmeye devam etti. Uzun süren iktidarının ardından, Charles de Gaulle ve John F. Kennedy'nin cenaze törenleri, Bağlantısızlar Hareketi'nin zirveleri, 1971 yılında Pers İmparatorluğu'nun 2500. yıl kutlaması gibi devlet törenlerinde kendisine diğer liderlerden fazla öncelik verilmiştir. 1970 yılında İtalya Cumhurbaşkanı Giuseppe Saragat'ın konuğu olmuş ve Milano'da İtalyan Tasarruf Bankası Başkanı Giordano Dell'Amore ile buluşmuştur. Ekim 1971 yılında, Çin'i ziyaret etmiştir ve Moğolistan'da uçak kazasında ölen öncülü Lin Biao'nun ölümünün ardından Mao Zedong ile buluşan ilk yabancı devlet başkanı olmuştur.

Wollo kıtlığı

değiştir

1972 ile 1974 yılları arasında çoğunlukla kuzeydoğu Etiyopya'da bulunan Wollo ile Tigray'ın bazı kısımlarında etkili olan kıtlık 40,000 ile 80,000 arası Etiyopyalının ölümüne neden olduğu tahmin edilmektedir.[8][117] Bir BBC haberi[118] Etiyopya Gıda Enstitüsü'nden o dönem alınan tahmini sayılar baz alınarak 1973 yılında yaklaşık 200,000 ölüm olduğunu belirtir. Bu sayı bazı başka metinlerde de tekrar edilse de daha sonra bu "fazla kötümser" bulunmuştur.[119] Bölge, çok sık tekrar eden hasat bozulmaları, sürekli yiyecek azlığı ve açlık riski ile meşhur olmasına rağmen, bu seferki farklı bir şekilde az rastlanırdı. Doğrulanmamış 200,000 ölüye dayandırmış[118][120] Jonathan Dimbleby'in 1973 yılı ITV yapımı "Bilinmeyen Kıtlık" programı[121][122] büyük bir yardım akışını tetiklerken, aynı zamanda Haile Selassie'nin rejimini de istikrarsızlaştırmıştır.[117]

Bu geri planda, bir grup subay İmparator'un sendeleyen rejimine karşı bir cunta girişimini başlattılar. Hala geniş şekilde saygı gören Haile Selassie'yi destekleyen halk desteğini göğüsleyebilmek için, "Bilinmeyen Kıtlık" programına sarayda Afrika'nın büyük yaşlı adamının başkanlık ettiği bir evlilik ziyafetini ekleyerek kurmaca bir kopyasını yaptılar. "Gizli Aç" ismiyle yeniden isimlendirdiler, bu kara film, Etiyopya televizyonlarında yayınlandı ve İmparatora kızgınlığın davet edildiği bir gün oldu.[123]

 
1973 Petrol Krizi, grafik tarafından gösterilen yokluk Etiyopya'yı yıkıcı bir kıtlığın ortasında bırakmıştır, bu etkiyle birlikte İmparatora verilen desteği azaltmıştır.[107]

Bazı haberler, İmparatorun kıtlığın boyutlarının yeterince farkında olmadığını söyleseler de[118] diğerleri gayet iyi farkında olduğunu söylerler.[124][125] İmparatorluk hükûmetinden açlığın etkilerinin gösterilmesi teşebbüslerinin, yolsuzluğa karışmış yerel yetkililer tarafından saklanmasına ek olarak, Kremlin'in Haile Selassie'nin Etiyopya'sı gerici ve yetersiz (sözde Marksizm-Leninizm ütopyasıyla ilintili olarak) tasvir etmesi, onun düşüşüne, Mengistu Haile Mariam'ın yükselişine neden olan ayaklanmalara katkıda bulundu.[126] Açlık ve onun medyadaki görünümü hükûmete olan desteği sarstı ve Haile Selassie'nin eski mutlak kişisel popülaritesini azalttı.[127]

Askeri ayaklanmalar ve 1973 Petrol Krizi'nin sonucu yüksek petrol fiyatları krizi şiddetlendirdi. Petrol Krizi sonucu tetiklenen uluslararası ekonomik kriz, ithal malların, benzinin ve yiyeceğin maliyetlerini uçururken, işsizlik birden arttı.[107]

Darbe

değiştir

Şubat 1974 tarihinde, Addis Ababa'da beklenmedik ekonomik enflasyona karşı dört gün süren ciddi ayaklanmalarda 5 kişi öldü. İmparator Ulusal Televizyon kanalından petrol fiyatlarını düşürdüğünü ve temel ihtiyaç maddelerinin fiyatlarını dondurduğunu ilan etti. Bu halkı sakinleştirdi ama söz verilen % 33 maaş artışı sonradan ayaklanacak orduyu sakinleştirmeye yeterli olmadı, ayaklanma Asmara'da başlayıp tüm imparatorluğa yayıldı. Bu ayaklanma 27 Şubat 1974 tarihinde Başbakan Aklilu Habte Wold'un istifasına neden oldu.[128] Haile Selassie tekrar televizyona çıkarak daha yüksek ödeme isteyen ordunun taleplerini kabul edip, Endelkachew Makonnen'i yeni başbakan olarak atadı. Endalkatchew'in birçok tavizlerine rağmen hoşnutsuzluk mart ayında ülkeyi felç eden dört günlük genel grev ile devam etti.

Tutuklanması

değiştir
 
Hükûmet darbesinin yapılıp gücün Derg tarafından alındığı 12 Eylül 1974 tarihinde Jübie Sarayı'nda I. Haile Selassie'nin (üst arka cam) tahttan indirilmesi.

Düşük rütbeli subaylardan ve gönüllülerden oluşan bir komite olan Derg, haziranda ordunun taleplerini araştırmasına neden oldu, 12 Eylül 1974 tarihinde hükûmetteki karışıklıktan yararlanarak Haile Selassie'yi tahttan indirdi. Eritre asıllı Protestan General Aman Mikael Andom,[128] yurtdışına tıbbi tedavi gören Veliaht Prens Asfa Wossen dönene kadar geçici devlet başkanı oldu. Haile Selassie, Addis Ababa'da Silahlı Kuvvetlerin 2.Tümeninde bir evde kısa bir süre tutuldu,[128] bu esnada ailesinin çoğunluğu başkentin kuzeyinde eski Harar Dükü Prens Makonnen'in konutunda tutuklanarak tutuldular. İmparator hayatının son aylarını Büyük Saray'da hapis geçirdi.[129]

Daha sonra imparatorluk ailesinin çoğunluğu Addis Ababa'da "Alem Bekagne" ya da "Goodbye, cruel world" olarak da bilinen Kerchele Cezaevi'nde hapsedildiler. 23 Kasım 1974 tarihinde, imparatorluk hükûmetinin 60 eski yüksek bürokratı, yargılanmadan infaz edildiler.[130] İnfaz içinde Haile Selassie'nin torunu ve iki eski başbakan vardı.[129] Bu cinayetler, Etiyopyalılar tarafından "Kanlı Cumartesi" olarak adlandırılır ve Veliaht Prens Asfa Wossen tarafından lanetlenmiştir; Dreg, buna imparatorluğun meşruluğu kararını iptal ederek cevap verdi ve Süleyman Hanedanı'nın bittiğini duyurdu.[130]

Ölümü ve defnedilmesi

değiştir

28 Ağustos 1975 tarihinde devlet medyası eski hükümdar Haile Selassie'nin 27 Ağustos günü prostat muayenesi sonrası gerçekleşen prostata ameliyatının komplikasyonlarını takiben "solunum yetmezliğinden" öldüğünü bildirdi.[131] İmparatorluğa bağlı bazıları, imparatorun gerçekte suikaste kurban gittiğine inanmaktadırlar ve bu inanış azalmadan günümüze kadar gelmiştir.[132] Etiyopya'da görevli bir Batılı gazeteci o zamanlar, "gerçekte ne olduğu bilinmese de, onu kurtarmak için hiç çaba harcanmadığını gösteren güçlü işaretler vardır. Gerçekten öldürüldüğü olanak dışı bir ihtimal değildir. Böyle fısıltılar, Addis Ababa'de gerçekte ne olduğunun önüne geçip kuşku ve güvensizlik atmosferini doğuruyor." diye yorum yapmıştır.[133]

Sovyet destekli Derg cuntası 1991 yılında yıkıldı. 1992 yılında, imparatorun kemikleri saray zemininde beton bir plakanın altında bulundu;[132] bazı haberler, ondan arta kalanların bir tuvaletin altında bulunduğunu ileri sürer.[134] Yaklaşık bir on yıl sonra, Etiyopya mahkemesi ölümünün şartlarını ortaya çıkarmaya teşebbüs ederken, tabutu Bhata Kilisesinde büyük amcası II. Menelik'in yattığı yerin yanına konuldu.[135] 5 Kasım 2000'de, Haile Selassie'ye Etiyopya Ortodoks Tevhîdî Kilisesi, imparatorluk tarzı bir cenaze töreni düzenledi. Hükûmet, bu merasime resmi imparatorluk cenaze töreni olarak adlandırılması çağrılarını reddetmiştir.[135]

Bu büyük cenazeye katılan Rita Marley gibi bazı meşhur Rastafari figürleri ve diğer katılımcılara rağmen, birçok Rastafari bu merasimi reddetmiş ve kemiklerin Haile Selassie'den kalanlar olduğunu kabul etmemişlerdir. Rastafari hareketi içinde Haile Selassie 1975 yılında gerçekten ölüp ölmediğine dair bazı tartışmalar hala devam etmektedir.[136]

Soyundan gelenler

değiştir
 
I. Haile Selassie'nin en büyük oğlu Amha Selassie (Asfaw Wossen) 1923 yılında Kudüs gezisinde

Haile Selassie'nin Menen Asfaw'den altı çocuğu olmuştur:

  1. Prenses Tenagnework, önce Ras Desta Damtew ile evlenmiş, dul kaldıktan sonra Ras Andargachew Messai ile evlenmiştir.
  2. Velihat Prens Amha Selassie (Asfaw Wossen), önce Prenses Wolete Israel Seyoum ile evlenmiş sonra boşanmalarının ardından Prenses Medferiashwork Abebe ile evlenmiştir.
  3. Prenses Tsehai, Tuğgeneral Abiye Abebe ile evlenmiştir.
  4. Prenses Zenebework, Dejazmatch Haile Selassie Gugsa ile evlenmiştir.
  5. Prens Makonnen, Prenses Sara Gizaw ile evlenmiştir.
  6. Prens Sahle Selassie, Prenses Mahisente Habte Mariam ile evlenmiştir.

Haile Selassie'nin en büyük kızı Prenses Romanework için bazı ihtilaflar vardır. Kraliyet ailesinin yaşayan üyeleri Romanework'ın Menen Asfaw'ın en büyük kızı olduğunu beyan etseler de,[137] Prenses Romanework'un gerçekte İmparatorun Woizero Altayech ile olan bir önceki evliliğinden olma kızı olduğu iddia edilir.[138] İmparatorun kendi otobiyografisinde önceki evliliğinden ya da Menen Asfaw dışında birisinden bir çocuğun babası olduğuna dair bir ifade yoktur. Prenses Romanework, Dejazmatch Beyene Merid ile evlenmiştir.

İsim Doğum Ölüm Eş Çocuk
Prenses Romanework 14 Ekim 1941 Beyene Merid Merid Beyene
Samson Beyene
Prenses Tenagnework 12 Ocak 1912 6 Nisan 2003 Desta Damtew
Velihat Prens Amha Selassie (Asfaw Wossen) 27 Temmuz 1916 17 Şubat 1997 Medferiashwork Abebe Prenses Ijigayehu Amha Selassie
Prenses Maryam Senna
Prenses Sehin Azebe
Prenses Sifrash Bizu
Velihat Prens Zera Yacob
Prenses Zenebework 25 Temmuz 1918 25 Mart 1933 Haile Selassie Gugsa
Prenses Tsehai 13 Ekim 1919 17 Ağustos 1942
Prens Makonnen 16 Ekim 1923 13 Mayıs 1957 Sara Gizaw Paul Wossen Seged Makonnen
Mikael Makonnen
Tefferi Makonnen
Beede Mariam Makonnen
Dawit Makonnen (ya da Makonnen Makonnen)
Prens Sahle Selassie 27 Şubat 1931 24 Nisan 1962 Mahisente Habte Mariam Ermias Sahle Selassie

Rastafari mesih

değiştir
“ ... Etiyopya, ellerini Tanrı'ya doğru kaldırıverecek. ”

— Zebur 68:31

Bugün Haile Selassie'ye bedenleşmiş tanrı olarak tapanlar[139] Rastafari hareketinin takip eden bireyler arasında bulunmaktadır. Rastafari kelimesi Haile Selassie'nin imparator olmadan önce kullandığı Ras -"baş" anlamına gelen unvan ve Dük'e karşılık gelir- Tafari Makonnen isminden gelir. 1930'larda Jamaika'da Marcus Garvey'in Pan-Afrikanizm hareketinin etkisinin altında ortaya çıkmıştır. Afrika ve Afrika Diasporası insanlarının özgürlüğüne liderlik edecek Mesih olarak görülmüştür.[140] İmparatorluk unvanı Yahuda Kavminin Fatih Aslanı ve Kralların Kralı ve Tanrının Seçilmişi'dir ve onun Kral Süleyman ve Saba Melikesi Belkıs'a kadar izlenen geleneksel bağlantısı bilinmektedir.[141] Kralların Kralı, Lordların Lordu, Yahuda Kavminin Fatih Aslanı ve Davud kökeni kavramları, Rastafariler tarafından, Yeni Ahit'in kehanetler içeren Apokalipsinde geçen mesihin dönüşünün onayları olarak algılanmıştır. Haile Selassie'nin bedenleşmiş İlâhiyatının Rastafari inancına[142] girmesi onun taç giyme töreninin haberlerinin Jamaika'ya ulaşması ile başlamıştır,[143] özellikle Time dergisinin, taç giyme töreninden bir hafta önce ve bir hafta sonra yayınladığı iki makale bu konuda ön plana çıkar. Haile Selassie'nin bakış açıları hareketin felsefesine yayılmıştır.[143][144]

1961 yılında Jamaika hükûmeti diğer meselerin yanında yurtlarına geri dönme meselesini imparator ile konuşmak üzere konuşmak üzere Rastafari ve Rastafari olmayan liderlerden oluşmuş bir delegasyonu Etiyopya'ya göndermiştir. İmparator aralarında Mortimer Planno'nun da olduğu Rastafari delegasyonuna "inananlarınıza korkmamalarını söyleyin, yurtlarına geri dönme meselesinde kişisel yardımda bulunacağım" demiştir.[145]

Haile Selassie, Jamaika'yı 21 Nisan 1966 tarihinde ziyaret etmiştir ve kendilerini ziyarete gene mesihleri olduklarına inandıkları adamı duyabilmek için, Jamaika'nın her yerinden yaklaşık yüz bin Rastafari Kingston'da Palisadoes Havaalanına toplanmıştır,[143] Esrar sigara[146] ve pipoları[147] alenen[148] içiliyordu, bu da havada "bir esrar dumanı" birikmesine neden olmuştu.[149][150][151] Haile Selassie havaalanına vardı fakat kalabalığın piste hücum etmesiyle uçağın hareketli merdivenlerinden aşağı inemedi. Uçağa geri döndü, bir süre görünmedi. Sonunda Jamaikalı yetkililer çok iyi tanınan Rasta lideri olan Ras Mortimer Planno'yu inmesi için imparatoru iknaya gönderdiler.[152] Planno yeniden gözüktü ve kalabalığa "İmparator bana sizlere sakin olmanızı söylememi istedi. Geri çekilin ki İmparator inebilsin" diye seslendi.[153] O gün birçok araştırmacı tarafından hareketin büyük bir dönüm noktası olduğunu düşünür,[154][155][156] ve hala Rastafari'ler tarafından imparatorun taç giydiği 2 Kasım'dan sonra en kutsal ikinci gün olarak "Grounation Day" ismiyle kutlanmaktadır.

Planno'nun bu hareketi üzerine, Jamaikalı yetkililer İmparatorun katıldığı tüm devlet faaliyetlerine Rastafari yetkililerinin de bulunmasını talep ettiler[155][156] ve Rastafari büyükleri, imparatorun huzuruna özel kabul edildiler,[155] bu kabulde İmparator'un onlara Jamaika'nın insanlarını özgür kılmadan Etiyopya'ya dönmemeleri gerektiğini söylediğini bildirdiler. Bu vecize "Geri dönmeden önce Özgürlük" olarak bilinir hale gelmiştir.

Haile Selassie, Jamaikalı yetkililerin beklentilerini yerine getirmeyip,[157] kendisinin geri dönmüş İsa olduğuna inanan Rastafarileri eleştirmemiştir. Yerine hareketin sadık yaşlılarına altın madalyonlar hediye etmiştir - bu ziyaret sırasında böyle bir onur alan tek katılımcılar onlardır.[158][159] Sonradan Jamaika Başbakanı olacak Halkın Ulusal Partisi lideri Michael Manley'in Ekim 1969 tarihindeki Etiyopya gezisi sırasında, imparatorun 1966 kabulündeki hayretlerini tekrar hatırlatmış ve bu kabulde inançlarına saygılı olması gerektiğini hissettiğini belirttiği iddia edilmiştir.[160] Manley'in Jamaika 1972 seçimlerini kazanmasına neden olduğuna inanılan Yeşu Asası ya da Doğruluk Asası'nı İmparatordan hediye olarak aldığı gezidir.

Bob Marley'in karısı Rita Marley, Haile Selassie'nin Jamaika gezisini gördükten sonra Rastafari inancına dönmüştür. Mülakatlarında (ve kitabı No Woman, No Cry'da) Haile Selassie'nin kalabalığa el sallarken, İsa'nın haça çivilenmesi sonucu oluşan işaretleri gösteren Stigmata izi gördüğünü söyler, bu iddia diğer kaynaklar tarafından desteklenmemiştir fakat Marley ve diğer Rastafariler Haile Selassie'nin onların gerçek Mesihi olduğunu gösteren bir delil olarak kullanmışlardır.[161] Sonradan uluslararası olarak tanınacak Bob Marley'in de bu inanca dönmesinde de etkili olmuştur. Sonuç olarak Rastafari inancı dünyanın çoğu tarafından daha iyi bilinir hale gelmiştir.[162] Bob Marley'in ölümünden sonra yayınlanan Demir Aslan Siyon (Iron Lion Zion) şarkısı Haile Selassie'ye atıftır.

Kutsallığının Muhakemesi

değiştir

1967 yılında kaydedilen mülakatta Haile Salassie kutsallığını reddeder görünmüştür. Mülakatta, Bill McNeil "Yüce majestelerinin, İsa Mesih'in yeniden bedenleşmiş hali olduğuna inanan dünya üzerinde milyonlarca Hristiyan var." demiştir. Haile Salassie ana dilinde şöyle cevap vermiştir:

"Bu düşünceyi duyuyorum. Rastafariler ile de bir araya geldim. Onlara açık bir şekilde söyledim ki ben bir insanım, ben bir ölümlüyüm ve gelecek nesil benim yerimi alacak ve onlar ilahtan insan oğlunun meydana gelmesi gibi bir küstahlık ya da gösterişçilik hatasına asla düşmemeliler." [163][164]


Birçok Rastafari CBC mülakatını imparatorun kendi kutsallığını inkâr etmesi olarak yorumlamamıştır ve Robert Earl Hood'a göre Haile Selassie "her şekilde kutsallığını red ya da kabul etmemiştir."[165] Reggae Routes: The Story of Jamaican Music'te Kevin Chang ve Wayne Chen

Kesin bir tarih verilmemesine rağmen Haile Selassie'nin kendisinin kutsallığını reddettiği çok sıklıkla söylenir. Eski senatör ve Gleaner editörü, Hector Wynter, 1966 Jamaika gezi sırasında ona Rastafariliği ve Tanrı olmadığını anlatırken, imparatorun "Onların inançlarını rahatsız eden biri miyim?" diye cevap verdiğini anlatır.[157]

şeklinde yazmışlardır.

Etiyopya'ya döndükten sonra, başpiskopos Abuna Yesehaq Mandefro'yu Karayipler'e, Rastafarileri ve diğer Batı Hint Adalıları Etiyopya kilisesine katılmalarına yardım etmek için yolladı ve bazı kaynaklara göre, kutsallığını reddetti.[166][167][168][169]

1948 yılında, Haile Selassie, Addis Ababa'nın 250 km güneyinde Shashamane'de Batı Hint Adaları'dan gelen Afrika kökenlilerin kullanmaları için bir toprak parçası bağışladı. Birçok Rastafari ailesi oraya yerleşmiş ve günümüzde de bir topluluk olarak hala orada yaşamaktadırlar.[170]

Biyografik film

değiştir

2008 yılında, "Millennium'un adamı" isimli uzun metrajlı bir film Exodus Film'den Etiyopyalı film yapımcısı olan Tikher Teferra Kidane tarafından Alaskalı TV istasyonu Tanana Valley TV ve 4th Avenue Film işbirliği ile yapılmıştır.[171]

İmparatorluk unvanı

değiştir
  • 2 Kasım 1930 - 12 Eylül 1974: Yüce majesteleri Etiyopya'nın Krallarının Kralı, Yahuda Kavminin Fatih Aslanı, Tanrının Seçilmişi

Şeref Nişanları

değiştir
  •   Etiyopya Yıldızı Nişanı Başkomutanı - 1909[172]
  •   Süleyman Nişanı Büyük Kordonu (Etiyopya) – 1930[173]
  •   Süleyman Mührü Nişanı Büyük Kordonu (Etiyopya)[172]
  •   Saba Melikesi Nişanı Büyük Kordonu (Etiyopya)[172]
  •   Kutsal Üçleme Büyük Kordonu (Etiyopya)[172]
  •   II. Menelik Nişanı Büyük Kordonu (Etiyopya)[172]
  •   St Michael ve St George Nişanı Şövalye Büyük Haçı (GCMG) - 1917
  •   İtalya Taç Nişanı - 1917
  •   Saints Maurice ve Lazarus Nişanı - 1924
  •   Kurtarıcı (Mesih) Nişanı (19 Ağustos 1924)
  •   Leopold (Belçika) Nişanı - 1924
  •   Royal Victorian Nişanı Şövalye Büyük Haçı (GCVO) - 1924
  •   Bath Nişanı Şövalye Büyük Haçı (GCB) - 1924
  •   Nassau Hanedanı Altın Aslan Nişanı - (25 Mayıs 1924)
  •   Grand-croix de la Légion d'honneur - 1924
  •   Portekiz Kule ve Kılıç Nişanı - 1925
  •   En Kutsal Tebliğ Nişanı Şövalyesi - 1928
  •   Royal Victorian Zinciri - 1930
  •   Krizantem Nişanı Büyük Kordonu - 1930
  •   Mısır Krallığı Muhammad Ali Nişanı Yakası - 1930
  •   Hollanda Aslanı Nişanı Şövalye Büyük Haçı - 1930
  •   Polonya Beyaz Kartal Nişanı - 1930
  •   Liyakat madalyası Başkomutanı - 1945
  •   Norveç St. Olav Nişanı Yakası - 1949
  •   İspanya III. Charles Nişanı Yakası - (1954)
  •   Yugoslavya Büyük Yıldızı Nişanı - 1954
  •   Yunanistan Askeri Liyakat Madalyası - 1.Sınıf (28 Ekim 1954)
  •   Alman Federal Cumhuriyeti Liyakat Nişanı Özel Sınıfı - 1954
  •   Médaille militaire - 1954
  •   William Nişanı Şövalye Büyük Haçı - 1954
  •   Garter Nişanı Yabancı Şövalye Büyük Haçı (KG) - 1954
  •  Fil nişanı - 1954
  •   Serafim Nişanı Yakası - 1954
  •   Aztek Kartalı Nişanı Yakası - 1954
  •  Avusturya Liyakat Nişanı Dekorasyonu Büyük Yıldızı - 1954
  •   Yugoslavya Belgrad Onursal vatandaşı - 1954[174]
  •   Ulusal Kuruluş Liyakat madalyası (Kore Cumhuriyeti Nişanı) - 1955
  •   İtalya Cumhuriyeti Liyakat Nişanı Yakası - 1955
  •   Krizantem Nişanı Yakası - 1956
  •   Vietnam Ulusal Nişanı Büyük Haçı- 1958
  •   Hakikat Nişanı - 1958
  •   Güney Haçı Nişanı Yakası - 1958
  •   Endonezya Cumhuriyeti Yıldızı, 1.Sınıf - 1958
  •   Hilal-i-Pakistan, 1.Sınıf - 1958
  •   Maha Chakri nişanı - 1958
  •   Üç Askeri İsa, Avizli St. Benedict ve Kılıç St. James Nişanları Kurdelesi (1959)
  •   Suvorov nişanı, 1.Sınıf - 1959
  •   Somali Leopard nişanı - 1960
  •   Nil Nişanı (22 Mayıs 1963)
  •   Pehlevi Nişanı Büyük Yakası - 1964

Askeri rütbeleri

değiştir

Haile Selassie şu rütbeleri taşımıştır:[178]

  • Mareşal, İmparatorluk Etiyopya Ordusu
  • Filo Amirali, İmparatorluk Etiyopya Donanması
  • İmparatorluk Etiyopya Hava Kuvvetleri Mareşali
  • Birleşik Krallık Ordusu Mareşali

Ayrıca bakınız

değiştir

Notlar

değiştir
  1. ^ "Üçlemenin gücü" olarak tercüme edilir[1]
  2. ^ İngilizce h aɪ l i _ s əˈ l æ s i ya da ingilizce s ə ˈ l ɑː s i olarak telefuz edilir.[2][3]
  3. ^ (Ge'ez dilinde ግርማዊ ቀዳማዊ አፄ ኃይለ ሥላሴ ሞዓ, አንበሳ ዘእምነገደ ይሁዳ ንጉሠ ነገሥት ዘኢትዮጵያ ሰዩመ እግዚአብሔር; girmāwī ḳedāmāwī 'aṣē ḫayle śillāsē, mō'ā 'anbessā ze'imneggede yihudā niguse negest ze'ītyōṗṗyā, siyume 'igzī'a'bihēr)
  4. ^ Balcha Safo, Sidamo'dan yanında on bin askerlik bir ordu getirmiştir.[36]
  5. ^ Balcha Safo'nun kişisel koruması yaklaşık beş yüz kişi sayılmıştır.[36]

Kaynakça

değiştir
Özel
  1. ^ Gates, Henry Louis ve Appiah, Anthony, Africana: The Encyclopedia of the African and African American Experience. 1999, p. 902.
  2. ^ Haile Selassie 4 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Merriam-webster.com. 24 Nisan 2014 tarihinde alınmıştır.
  3. ^ Haile Selassie 24 Eylül 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Dictionary.reference.com. 24 Nisan 2014 tarihinde alınmıştır.
  4. ^ Page, Melvin Eugene and Sonnenburg, Penny M. (2003). Colonialism: an international, social, cultural, and political encyclopedia. Volume 1. ABC-CLIO. s. 247. ISBN 978-1-57607-335-3. 5 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2014. 
  5. ^ a b Safire, William (1997). Lend Me Your Ears: Great Speeches in History. W.W. Norton. ISBN 0393040054. pp. 297-8.
  6. ^ Karsh, Efraim (1988) Neutrality and Small States. Routledge. ISBN 0415005078. p. 112.
  7. ^ Meredith, Martin (2005). The Fate of Africa: From the Hopes of Freedom to the Heart of Despair. Public Affairs. ISBN 1586483986. pp. 212-3.
  8. ^ a b c Rebellion and Famine in the North under Haile Selassie 24 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Human Rights Watch
  9. ^ Adherents.com: Major religions ranked by size – Rastafarian 22 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  10. ^ Barrett, Leonard E. (1988). The Rastafarians. Beacon Press. ISBN 978-0-8070-1039-6. 5 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2014. 
  11. ^ Sullivan, Michael, C. (2005) In Search of a Perfect World. AuthorHouse. ISBN 1420841610. p. 86.
  12. ^ Erlich, Haggai (2002) The Cross and the River: Ethiopia, Egypt, and the Nile. Lynne Rienner Publishers. ISBN 1555879705. p. 192.
  13. ^ Murrell, p. 148.
  14. ^ a b Murrell, pp. 172-3.
  15. ^ My Life and Ethiopia's Progress. Vol. 2, 1999, p. xiii.
  16. ^ Selasie: 120th anniversary of his birth "Throne of shoa, granted Kingship by Empress Zewditu" |url= değerini kontrol edin (yardım). Haile Selassie's reign in Shoa.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)[ölü/kırık bağlantı]
  17. ^ "Haile Selassie bestowed position (reign) as regent, by Empress Zewditu, in 1916 and king in 1928". Selassie's reign history. 24 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2014.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  18. ^ "Haile Selassie". 24 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2011. 
  19. ^ Murrell, p. 159.
  20. ^ Lee V. (1983, July) The Roots of Rastafari. Yoga Journal No. 51. ISSN 0191-0965. p. 18
  21. ^ Ghai, Yash P. (2000) Autonomy and Ethnicity: Negotiating Competing Claims in Multi-Ethnic States. Cambridge University Press. ISBN 0521786428. p. 176.
  22. ^ a b Kasuka, Bridgette. Prominent African Leaders Since Independence. Bankole Kamara Taylor, 2012. s. 19. ISBN 1470043580. 
  23. ^ "Shoa3". Royalark.net. 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2012. 
  24. ^ a b Mockler, p. 387.
  25. ^ a b de Moor, Jaap and Wesseling, H. L. (1989) Imperialism and War: Essays on Colonial Wars in Asia and Africa. BRILL. ISBN 9004088342. p. 189.
  26. ^ a b Woodward, Peter (1994) Conflict and Peace in the Horn of Africa: federalism and its alternatives. Dartmouth Pub. Co. ISBN 1855214865. p. 29.
  27. ^ Shinn, p. 265.
  28. ^ My Life and Ethiopia's Progress. Vol. 2, 1999, p. xii.
  29. ^ a b Roberts, p. 712.
  30. ^ a b White, pp. 34–5.
  31. ^ a b Shinn, pp. 193-4.
  32. ^ "Apis Networks – Engineered Hosting". Solomoniccrownheraldry.org. 26 Eylül 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2012. 
  33. ^ Lentakis, Michael B. (2004) Ethiopia: Land of the Lotus Eaters. Janus Publishing Company. ISBN. 1857565584. p. 41.
  34. ^ a b Shinn, p. 228.
  35. ^ Marcus, p. 126.
  36. ^ a b c d e Marcus, p. 127.
  37. ^ Marcus, Harold (1996) Haile Selassie I: The formative years, 1892–1936. Trenton: Red Sea Press. ISBN 1569020078. pp. 36ff
  38. ^ Clarence-Smith, W. G. The Economics of the Indian Ocean Slave Trade in the Nineteenth Century. 1989, p. 103.
  39. ^ Twentieth Century Solutions of the Abolition of Slavery 15 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. yale.edu.
  40. ^ Brody, J. Kenneth (2000). The Avoidable War. Transaction Publishers. ISBN 0765804980. p. 209.
  41. ^ Marcus, p. 123.
  42. ^ Gates and Appiah, Africana (1999), p. 698.
  43. ^ Rogers, Joel Augustus (1936). The Real Facts about Ethiopia. ss. 27.
  44. ^ a b c Mockler, ss. 3–4.
  45. ^ ETHIOPIAN RULER WINS PLAUDITS OF PARISIANS 8 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The New York Times. 17 May 1924.
  46. ^ ETHIOPIAN ROYALTIES DON SHOES IN CAIRO 8 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The New York Times. 5 May 1924.
  47. ^ Mockler, p. 4.
  48. ^ a b Roberts, p. 723.
  49. ^ Marcus, p. 129.
  50. ^ Mockler, p. 8.
  51. ^ Marcus, pp. 127-28.
  52. ^ Roberts, p. 724.
  53. ^ Sorenson, John (2001). Ghosts and Shadows: Construction of Identity and Community in an African Diaspora. University of Toronto Press. ISBN 0802083315. p. 34.
  54. ^ Brockman, Norbert C. (1994) An African Biographical Dictionary. ABC-CLIO. ISBN 0874367484. p. 381.
  55. ^ Henze, Paul B. (2000) Layers of Time: A History of Ethiopia. C. Hurst & Co. Publishers. ISBN 1850653933. p. 205.
  56. ^ a b Mockler, p. 12.
  57. ^ ABYSSINIAN RULER HONORS AMERICANS 8 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. The New York Times. 24 October 1930.
  58. ^ Wallace, Irving (1965). "Everybody's Rover Boy", p. 113 in The Sunday Gentleman. New York: Simon & Schuster.
  59. ^ "Emperor is Crowned in Regal Splendor at African Capital" 8 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. The New York Times. 3 November 1930.
  60. ^ ABYSSINIA'S GUESTS RECEIVE COSTLY GIFTS 8 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. The New York Times. 12 November 1930.
  61. ^ Emperor of Ethiopia Honors Bishop Freeman; Sends Gold-Encased Bible and Cross for Prayer 8 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. The New York Times. 27 January 1931.
  62. ^ Nahum, Fasil (1997). Constitution for a Nation of Nations: The Ethiopian Prospect. Red Sea Press. ISBN 1569020515. p. 17.
  63. ^ a b Nahum, Fasil (1997). Constitution for a Nation of Nations: The Ethiopian Prospect. Red Sea Press. ISBN 1569020515. p. 22.
  64. ^ Mockler, p. 61
  65. ^ a b Carlton, Eric (1992) Occupation: The Policies and Practices of Military Conquerors. Taylor & Francis. ISBN 0203143469. pp. 88–9.
  66. ^ a b Vandervort, Bruce (1998). Wars of Imperial Conquest in Africa, 1830–1914. Indiana University Press. ISBN 0253211786. p. 158.
  67. ^ Churchill, Winston (1986). The Second World War. p. 165.
  68. ^ Baudendistel, Rainer (2006) Between Bombs And Good Intentions: The Red Cross And the Italo-Ethiopian War. Berghahn Books. ISBN 1845450353. p. 168.
  69. ^ Young, John (1997). Peasant Revolution in Ethiopia. Cambridge University Press. ISBN 0521026067. p. 51.
  70. ^ Garvey, Marcus. The Marcus Garvey and Universal Negro Improvement Association Papers. 1991, p. 685.
  71. ^ Mockler, p. 123.
  72. ^ Spencer, John (2006). Ethiopia at Bay: A Personal Account of the Haile Selassie Years. Tsehai Publishers. ISBN 1599070006. p. 62.
  73. ^ Barker, A. J. (1936) The Rape of Ethiopia. p. 132
  74. ^ Spencer, John (2006). Ethiopia at Bay: A Personal Account of the Haile Selassie Years. Tsehai Publishers. ISBN 1599070006. p. 72.
  75. ^ Moseley, Ray (1999). Mussolini's Shadow: The Double Life of Count Galeazzo Ciano. Yale University Press. ISBN 0300079176. p. 27.
  76. ^ Jarrett-Macauley, Delia (1998) The Life of Una Marson, 1905–65. Manchester University Press. ISBN 071905284X. pp. 102–3.
  77. ^ Ferraro, Vincent. "Haile Selassie, "Appeal to the League of Nations", June 1936". Mtholyoke.edu. 22 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2010. 
  78. ^ Time Magazine Man of the Year 29 Nisan 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. 6 Ocak 1936.
  79. ^ Time Magazine, "Distressed Negus".
  80. ^ Elleray, D. Robert (1998). A Millennium Encyclopaedia of Worthing History. Worthing: Optimus Books. s. 119. ISBN 0-9533132-0-4. 
  81. ^ "The Anglo-Ethiopian Society". 1 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2022. 
  82. ^ "Exiled emperor at home in hotel". Malvern Gazette. 18 Ekim 2002. 6 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2011. 
  83. ^ "Emperor's life in town is recalled in BBC film". Malvern Gazette. 14 Şubat 2003. 6 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2011. 
  84. ^ "'Princesses were my school chums'". Malvern Gazette. Newsquest Media Group. 5 Mayıs 2006. 6 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2011. 
  85. ^ "Emperor will be remembered as part of civic week". Malvern Gazette. 6 Haziran 2011. 6 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2011. 
  86. ^ "Civic week to be launched with ceremony". Malvern Gazette. 21 Haziran 2011. 6 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2011. 
  87. ^ My Life and Ethiopia's Progress. Vol. 2, 1999, pp. 11–2.
  88. ^ My Life and Ethiopia's Progress. Vol. 2, 1999, pp. 26–7.
  89. ^ a b My Life and Ethiopia's Progress. Vol. 2, 1999, p. 25.
  90. ^ a b Ofcansky, Thomas P. and Berry, Laverle (2004). Ethiopia A Country Study. Kessinger Publishing. ISBN 1419118579. pp. 60–1.
  91. ^ My Life and Ethiopia's Progress. Vol. 2, 1999, p. 27.
  92. ^ a b c My Life and Ethiopia's Progress. Vol. 2, 1999, pp. 40–2.
  93. ^ My Life and Ethiopia's Progress. Vol. 2, 1999, p. 170.
  94. ^ Shinn, p. 3.
  95. ^ Lutz Haber. "The Emperor Haile Selassie I in Bath 1936 – 1940". The Anglo-Ethiopian Society. 30 Ocak 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2020. 
  96. ^ Barker, A. J. (1936) The Rape of Ethiopia. p. 156.
  97. ^ My Life and Ethiopia's Progress, Vol. 2, 1999, p. 165.
  98. ^ Hinks, Peter P.; McKivigan, John R. and Williams, R. Owen (2007). Encyclopedia of Antislavery and Abolition 22 Eylül 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Greenwood Publishing Group, p. 248. ISBN 0-313-33143-X.
  99. ^ Shinn, p. 201.
  100. ^ a b Shinn, pp. 140–1.
  101. ^ a b c d e Ofcansky, Thomas P. and Berry, Laverle (2004). Ethiopia A Country Study. Kessinger Publishing. ISBN 1419118579. pp. 63–4.
  102. ^ Willcox Seidman, Ann (1990). Apartheid, Militarism, and the U.S. Southeast. Africa World Press. ISBN 0865431515. p. 78.
  103. ^ a b Watson, John H. (2000) Among the Copts. Sussex Academic Press. ISBN 978-1-902210-56-8. p. 56.
  104. ^ As described at the Ethiopian Korean War Veterans website.
  105. ^ Nathaniel, Ras (2004). 50th Anniversary of His Imperial Majesty Haile Selassie I. Trafford Publishing. ISBN 1412037026. p. 30.
  106. ^ "Ethiopia Administrative Change and the 1955 Constitution". Country-studies.com. 6 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2010. 
  107. ^ a b c Mammo, Tirfe (1999). The Paradox of Africa's Poverty: The Role of Indigenous Knowledge. The Red Sea Press. ss. 103. ISBN 1569020493. 
  108. ^ Addis Zemen newspaper, 3 Ekim 1947.
  109. ^ a b Zewde, Bahru (2001) A History of Modern Ethiopia. Oxford: James Currey. ISBN 0852557868. pp. 220–26.
  110. ^ a b Mammo, Tirfe (1999). The Paradox of Africa's Poverty: The Role of Indigenous Knowledge.The Red Sea Press. ISBN 1569020493. p. 100.
  111. ^ "General Assembly Resolutions 5th Session". United Nations. 9 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ekim 2007. 
  112. ^ Haile, Semere (1987) "The Origins and Demise of the Ethiopia-Eritrea Federation", Issue: A Journal of Opinion, 15, pp. 9–17.
  113. ^ Ethiopia: New African Union Building and Kwame Statue (Video); Wayback Machine. jimmatimes.com. 29 Ocak 2012
  114. ^ Brewer, Sam Pope (5 Ekim 1963). "Selassie, at U.N., Recalls 1936 Plea to Leagu". New York Times. 8 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  115. ^ "Emperor of Ethiopia Addresses General Assembly, Photo # 84497". 4 Ekim 1963. 8 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  116. ^ "Wikiquote "Selassie's Address to the United Nations"". 22 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2010. 
  117. ^ a b De Waal, p. 58.
  118. ^ a b c Dickinson, Daniel, "The last of the Ethiopian emperors" 6 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., BBC News, Addis Ababa, 12 May 2005.
  119. ^ 3. Rebellion and famine in the north under Haile Selassie 24 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., p. 58. n. 7; from De Waal
  120. ^ Eldridge, John Eric Thomas (1993) Getting the Message: News, Truth and Power. Psychology Press. ISBN 0415079837. p. 26.
  121. ^ "The Unknown Famine in Ethiopia 1973". BBC. 2 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2010. 
  122. ^ Dimbleby, Jonathan (28 Temmuz 2002). "Jonathan Dimbleby and the hidden famine". The Guardian. Londra. 26 Haziran 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2010. 
  123. ^ "Feeding on Ethiopia's famine". The Independent. 8 Aralık 1998. 19 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  124. ^ De Waal, p. 61.
  125. ^ Woodward, Peter (2003). The Horn of Africa: Politics and International Relations. I. B. Tauris. ISBN 1860648703. p. 175.
  126. ^ Kumar, Krishna (1998). Postconflict Elections, Democratization, and International Assistance. Lynne Rienner Publishers. ISBN 1555877788. p. 114.
  127. ^ "Ethiopia – Government and Politics". Mongabay.com. 22 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2014. 
  128. ^ a b c Launhardt, Johannes (2005). Evangelicals in Addis Ababa (1919–1991). LIT Verlag. ISBN 3825877914. p. 239-40.
  129. ^ a b Meredith, Martin (2005). The Fate of Africa: From the Hopes of Freedom to the Heart of Despair. Public Affairs. ISBN 1586483986. p. 216.
  130. ^ a b Shinn, p. 44.
  131. ^ "Haile Selassie of Ethiopia Dies at 83". New York Times. 28 Ağustos 1975. 7 Ağustos 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2007. Haile Selassie, the last emperor in the 3,000-year-old Ethiopian monarchy, who ruled for half a century before he was deposed in a military coup last September, died yesterday in a small apartment in his former palace. He was 83 years old. His death was played down by the military rulers who succeeded him in Addis Ababa, who announced it in a normally scheduled radio newscast there at 7 am They said that he had been found dead in his bed by a servant, and that the cause of death was probably related to the effects of a prostate operation Haile Selassie underwent two months ago. 
  132. ^ a b An Imperial Burial for Haile Selassie, 25 Years After Death 14 Şubat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. New York Times. 6 Kasım 2000.
  133. ^ Ottaway, Marina and Ottaway, David (1978) Ethiopia: Empire in Revolution. New York: Africana. ISBN 0841903638. p. 109, n. 22.
  134. ^ "Ethiopians Celebrate a Mass for Exhumed Haile Selassie". New York Times. 1 Mart 1992.
  135. ^ a b Lorch, Donatella (31 December 1995). "Ethiopia Deals With Legacy of Kings and Colonels". The New York Times.
  136. ^ Edmonds, Ennis Barrington (2002). Rastafari: From Outcasts to Culture Bearers. Birleşik Krallık: Oxford University Press. s. 55. ISBN 0198030606. 
  137. ^ "Granddaughter Esther Selassie's website genealogy". Afronord.tripod.com. 11 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2010. 
  138. ^ Mockler, p. xxvii.
  139. ^ "Rastafarian beliefs". BBC. 9 Ekim 2009. 14 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2010. 
  140. ^ "The African Diaspora, Ethiopianism, and Rastafari". Smithsonianeducation.org. 22 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2010. 
  141. ^ "Haile Selassie King of Kings, Conquering Lion of the tribe of Judah". Debate.uvm.edu. 11 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2010. 
  142. ^ "Haile Selassie". Ethiopianhistory.com. 23 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2010. 
  143. ^ a b c Owens, Joseph (1974) Dread, The Rastafarians of Jamaica. ISBN 0-435-98650-3
  144. ^ "The Re-evolution of Rastafari". Rastafarispeaks.com. 20 Ocak 2003. 10 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2010. 
  145. ^ Barrett, Leonard E. (1988). The Rastafarians. Beacon Press. ss. 118-. ISBN 978-0-8070-1039-6. 5 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2014. 
  146. ^ Christopher John Farley, Before the Legend: The Rise of Bob Marley, p. 145.
  147. ^ David Katz, People Funny Boy (Lee "Scratch" Perry biography), p. 41.
  148. ^ Murrell, p. 64.
  149. ^ David Howard, Kingston: A Cultural and Literary History, p. 176.
  150. ^ "The State Visit of Emperor Haile Selassie I". Jamaica-gleaner.com. 27 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2010. 
  151. ^ "Commemorating The Royal Visit by Ijahnya Christian" 2 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The Anguillian Newspaper, 22 Nisan 2005.
  152. ^ White, pp. 15, 210, 211.
  153. ^ Bogues, Anthony (2003) Black Heretics, Black Prophets: Radical Political Intellectuals. Psychology Press. ISBN 0415943256. p. 189.
  154. ^ Bradley, Lloyd (2001) This Is Reggae Music: The Story of Jamaica's Music. Grove Press. ISBN 0802138284. pp. 192-93.
  155. ^ a b c Edmonds, Ennis Barrington (2002) Rastafari: From Outcasts to Culture Bearers. Oxford University Press. ISBN 0198030606. p. 86.
  156. ^ a b Habekost, Christian (1993) Verbal Riddim: The Politics and Aesthetics of African-Caribbean Dub Poetry. Rodopi. ISBN 9051835493. p. 83.
  157. ^ a b O'Brien Chang, Kevin and Chen, Wayne (1998). Reggae Routes: The Story of Jamaican Music. Temple University Press. s. 243. ISBN 978-1-56639-629-5. 5 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2014. 
  158. ^ "African Crossroads – Spiritual Kinsmen"; Wayback Machine Dr. Ikael Tafari, The Daily Nation, 24 Aralık 2007.
  159. ^ White, p. 211.
  160. ^ Funk, Jerry (2007) Life Is an Excellent Adventure 5 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Trafford Publishing. ISBN 1412215005. p. 149.
  161. ^ Marley, Rita (2004). No Woman No Cry: My Life with Bob Marley. Hyperion. s. 43. ISBN 978-0-7868-6867-4. 5 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2014. 
  162. ^ "Bob Marley the Devoted Rastafarian!". Rasta-man-vibration.com. 24 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2010. 
  163. ^ King, Jawara (8 Haziran 2009). Transform Your World Through the Powers of Your Mind. AuthorHouse. s. 295. ISBN 1438980329. 
  164. ^ "Emperor Haile Selassie's Denial Of Being The Messiah". Jamicans.com. 3 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2014. 
  165. ^ Hood, Robert Earl (Ocak 1990). Must God Remain Greek?: Afro Cultures and God-talk. Fortress Press. ss. 93-. ISBN 978-0-8006-2449-1. 5 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2014. 
  166. ^ "Ethiopians in D.C. Region Mourn Archbishop's Death". Washington Post. 13 Ocak 2006. 18 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2014. 
  167. ^ "Bob Marley Anniversary Spotlights Rasta Religion". National Geographic. 28 Ekim 2010. 16 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2014. 
  168. ^ "Haile Selassie I – God of the Black race". BBC. 28 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2014. 
  169. ^ Nettleford, Rex (1970). Mirror, Mirror: Identity, Race and Protest in Jamaica. Jamaika: William Collins and Sangster Ltd. 
  170. ^ "The History and Location of the Shashamane Settlement Community Development Foundation, Inc., USA". Shashamane.org. 3 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2010. 
  171. ^ Man of the Millennium 5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. 4th Avenue Films.
  172. ^ a b c d e Copley, Gregory R. (1998). Ethiopia Reaches Her Hand Unto God: Imperial Ethiopia's Unique Symbols, Structures and Role in the Modern World. the International Strategic Studies Association'in bir parçası olan Defense & Foreign Affairs. s. 17. ISBN 1892998009. 
  173. ^ "The Official Website of The Crown Council of Ethiopia". Religious, Traditional & Ceremonial. 18 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2014. 
  174. ^ "Đilas podržao predlog". Blic.rs. 21 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2010. 
  175. ^ "Badraie". 7 Mart 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2014. 
  176. ^ Abbott, Elizabeth (1988). Haiti: An insider's history of the rise and fall of the Duvaliers. Simon & Schuster. s. 139. ISBN 0671686208. 
  177. ^ Odluka o proglašenju Njegovog Carskog Veličanstva Cara Etiopije Haila Selasija Prvog za počasnog građanina SFRJ ("Službeni list SFRJ", br. 33/72 14 Ağustos 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 319-655
  178. ^ "Shoa6". Royalark.net. 23 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2010. 
Genel

Konuyla ilgili yayınlar

değiştir

Dış bağlantılar

değiştir
 
Wikimedia Commons'ta Haile Selassie I ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
Haile Selassie
Doğumu: 23 Temmuz 1892 Ölümü: 27 Ağustos 1975
Resmî unvanlar
Önce gelen
I. Zewditu 		Etiyopya imparatoru
2 Kasım 1930 - 12 Eylül 1974 		Monarşi kaldırıldı
Hak iddia edilen unvanlar
Makam kaybı
Komünistler devraldı
 — Hak olarak elde tutulan unvanlar —
Etiyopya imparatoru
12 Eylül 1974 - 27 Ağustos 1975 		Sonra gelen
Amha Selassie


"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Haile_Selassie&oldid=34125649" sayfasından alınmıştır