Vikipedi

Anti-Kemalizm

Kemalizm ideolojisine karşıtlık
Kemalist dönemin eleştirel incelemesi olan Post-Kemalizm ile karıştırılmamalıdır.

Anti-Kemalizm ya da Kemalizm karşıtlığı, ilkelerden oluşan Türk milliyetçisi bir ideoloji olan Kemalizm'i reddetme ve bu ideolojinin lehine olan çalışmaların yaygınlığını azaltmaya çalışmadır. Bazı anti-Kemalistler Kemalizm'i laiklik ilkesi sebebiyle reddederken bazıları da Kemalizm'i bir burjuva ideolojisi olarak gördüğünden[1][2] reddeder. Bazıları da Kemalizm'in fazla milliyetçilik ve hatta Türkiye'deki farklı etnik kimliklere karşı asimilasyon politikası içerdiğini düşündüklerinden[1] Kemalizm'i reddetmektedir. Kemalizm'in uygulandığı tek parti dönemi ise baskıcı ve yasakçı olması gerekçesiyle,[3] halkın dini inancına baskı yapıldığı düşünüldüğünden veya bu dönemde tek tip insan yetiştirildiği ve halktan kopuk olduğu[4] iddiasıyla bazı anti-Kemalistlerce eleştirildi. 1980 ve sonrası; sivil toplum, anti-Kemalizm tartışmalarının da yoğunlaşmaya başladığı bir dönemdir.[5]

Kemalizm'e yönelik eleştiriler

değiştir

Tek tipçilik

değiştir

Bazı anti-Kemalistlere göre; tek parti CHP döneminde devletin belirlediği tek tip insan yetiştirilir. Kemalist rejim halkın tüm yaşam biçimine müdahale eder ve halka baskı kurarak nasıl yaşayacağına karar verir. İkinci Cumhuriyetçiler Kemalizmi, bireysel özgürlüklere karşı bir ideoloji olarak görmüştür.[6][7]

Halka dayanmaması ve despotluk

değiştir

Kemalizm'e yönelik eleştirilerden biri Kemalist devrimlerin halka dayanmadığı, halka baskı kurularak yapıldığı ve tepeden inme olduğudur. İdris Küçükömer, tek parti CHP döneminin despot bir nitelik taşıdığını söyler. İdris Küçükömer'e göre CHP sivil toplum yaratamamış hatta sivil toplum yaratmayı engellemiştir.[8] Bir başka kesimdeki eleştiri çerçevesinde tek parti dönemindeki anayasa değişikliklerinin keyfiliği, ceza kanunu ve medeni kanun gibi kanunların başka milletlerin kültürüne dayanmasından dolayı Türklükten yoksun olduğu iddiasıyla ele alındı.[9]

Ekonomik kalkınmanın başarılamaması

değiştir

İdris Küçükömer, Türkiye'nin tek parti Kemalist dönemde ekonomik kalkınmayı bir türlü başaramadığını iddia etmiştir. 1923'ten 1933'e kadar devletin daha liberal kapitalist yoldan ekonomik kalkınma deneyleri yaptığını, başarısız olunca da CHP tarafından çaresizce devletçiliğe dönüldüğünü ifade eder. İdris Küçükömer'in görüşüne göre istikrarsız ve deneme yanılmayla yapılan ekonomik politikaları ayrıca "devlet eliyle kapitalist yetiştirme" olarak eleştirdi.[10]

Adnan Menderes, 27 yıllık tek parti dönemi için "uzun yılların beyhude israf edilmiş" olduğunu ve "memleketin tabiî inkişaf seyrinin hatalı ve sakat politikalarla engellenmiş" olduğunu söyler. Adnan Menderes tek parti döneminin millete yük olduğu iddiasında bulunmuştur. Tek parti döneminin ideolojisinin sonucu olarak ise "zamanla müdahaleci kapitalist, bürokratik ve inhisarcı bir devlet tipi ortaya çıkmıştır" demiştir.[11]

Kemalizmin demokratik olmaması

değiştir

Kemalizm'in tek particilik anlayışı anti-Kemalistlerce eleştirildi. Bir anti-Kemalist olan Cemil Koçak'a göre Kemalizm gerçekten çok partili sisteme geçmeyi hedeflememişti, iki kere yapılan çok partili hayata geçiş denemesi göstermelikti. Bu düşünceye göre, bu yüzden Serbest Cumhuriyet Fırkası 3 ayda kapatıldı ve ardından 16 sene boyunca çok partili hayata anca Batılı devletlerin baskısıyla geçildi.[12]

Cumhurbaşkanının partili ve taraflı olması

değiştir

27 senelik tek parti Kemalist rejiminde cumhurbaşkanı partili ve anti-Kemalistlere göre taraflıydı. Atatürk ve İnönü hem Cumhuriyet Halk Partisi genel başkanı hem de cumhurbaşkanıydı. Bu durum bazı anti-Kemalistlerce eleştirildi. Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası Atatürk'ün partili cumhurbaşkanı olmasına karşı çıkarak tarafsız ve partisiz cumhurbaşkanlığını savunmuştur.[13]

Milliyetçilik ve asimilasyon

değiştir

Bazı anti-Kemalistler, Türkiye'de yaşayan Kürtler gibi azınlıklara karşı Kemalizm'in zorunlu Türkleştirme ve asimilasyon yaptığını iddia ederek Kemalizme karşı çıkar. Kemalizm'in tek tipçi, tek milletçi anlayışta olduğu iddiasıyla kültürel asimilasyon olarak görülüp eleştirilir. Kemalizm'i asimilasyoncu-milliyetçi bir ideoloji olarak görerek eleştiren çeşitli gruplar da vardır.[14]

Dini inanca baskı kurulması

değiştir

Bazı anti-Kemalistler, tek parti CHP Kemalist döneminin halkın dini inancına baskı kurduğunu söyler. Anti-Kemalistlerin iddiasına göre laiklik ilkesi din ve devlet işlerini ayırmayı öngörürken, Kemalist rejimde dinin nasıl yaşanacağına Kemalist rejim karar verir hatta din yasaklanır. Zorunlu Türkçe ezan gibi uygulamalar bazı anti-Kemalistlerce eleştirildi. Yapılan devrimler arasından harf inkılabının yapılması ile; geçmişle olan bağların koparıldığı, hilafetin kaldırılması ile de diğer İslam ülkeleri ile dini ilişkilerin koparılması olarak yorumlanmıştır.[15]

Dikkate değer bazı anti-Kemalistler

değiştir

Kaynakça

değiştir
  1. ^ a b "Bir sosyalistin gözüyle M. Kemal ve Kemalizm". www.gazeteduvar.com.tr. 11 Ekim 2018. 4 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2022. 
  2. ^ a b "FİKRET BAŞKAYA: Kemalizm bir burjuva ideolojisidir ve burjuva ideolojisinin çapı ne kadarsa Kemalizm'in çapı da o kadardır. – Derin Tarih". 20 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2022. 
  3. ^ Murat Belge, Taraf Gazetesi, 23 Şubat 2013 tarihli "CHP’den ‘sol’ çıkarmak" başlıklı köşe yazısı
  4. ^ a b Kalkandelen, Zülâl (2011). "İdris Küçükömer'in Tezleri, İkinci Cumhuriyetçiliğin Temelleri" 1.Baskı. Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık. s. 63, 44. 
  5. ^ "ŞERİF MARDİN VE AYDIN MESELESİ: DÖNEMSEL VE DÜŞÜNSEL BÜTÜNLÜĞÜ İÇİNDE BAZI SORU(N)LAR". 13 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2022. 
  6. ^ Başkaya, Fikret; Başkaya, Fikret (2011). Paradigmanın iflası: batılılaşma, çağdaşlaşma, kalkınma; (resmi ideolojinin eleştirisine giriş). 11. baskı. İstanbul: Özgür Üniversite. ss. 169, 175, 176, 189. ISBN 978-975-8449-16-3. 
  7. ^ Atalay, Onur (2018). Türk'e tapmak: seküler din ve iki savaş arası kemalizm. 1. baskı. Fatih, İstanbul: İletişim. ss. 70 ve devamı. ISBN 978-975-05-2465-3. OCLC 1081044621. 
  8. ^ Kalkandelen, Zülâl (2017). "İdris Küçükömer'in Tezleri, İkinci Cumhuriyetçiliğin Temelleri". Kırmızı Kedi Yayınevi. s. 36, 52. 
  9. ^ Atsız, Nihal (8 Aralık 1950). "Türkiyenin Türkleşmesi". Orkun Dergisi, 10. s. 3. Binlerce yıllık kültürü, bilhassa mânevî-ahlâkî kültürü olan Tük milleti Firenk kanunları ile idare edilemez. Türk milleti kendi yasa ve türesine kavuştuğu zaman Türkleşecek ve bahtiyar olacaktır. 
  10. ^ Kalkandelen, Zülâl (2017). "İdris Küçükömer'in Tezleri, İkinci Cumhuriyetçiliğin Temelleri". Kırmızı Kedi Yayınevi. s. 36, 52. 
  11. ^ Menderes, Aydın (2011). "Demokrasiden Darbeye, Babam Adnan Menderes" 2.Baskı. Doğan Egmont Yayıncılık. s. 185. 
  12. ^ "Atatürk "Eşitler Arasında" Birinciydi!". Cemil Koçak. Bianet. Erişim tarihi: 13 Aralık 2024. 
  13. ^ "Atatürk Döneminde Kurulan ve TBMM'NDE Temsil Edilen Siyasi Fırkalar ve Siyasi Olaylar" (PDF). nevsehir.edu.tr. 10 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 10 Şubat 2023. 
  14. ^ Ünlü, Barış (2018). Türklük sözleşmesi: oluşumu, işleyişi ve krizi. 1. baskı. Ankara: Dipnot yayinlari. ss. 254, 280, 289, 292. ISBN 978-605-2318-08-9. 
  15. ^ "Türkçe Ezan Uygulamasının Toplumsal Hafızada Yol Açtığı Travmalar Üzerine". dergipark.org.tr. Erişim tarihi: 14 Aralık 2024. 
  16. ^ "Dilipak: Kaç yaşında, kaç hanımla evleneceğinize Kemalist laiklik niye karışıyor!". 8 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2023. 
  17. ^ "Ahmet Altan: Atatürk öldü hastalığı yaşıyor". 8 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2023. 
  18. ^ "Ahmet Altan : 'Atatürk diktatörlük kurdu'". 8 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2023. 
  19. ^ "Kemalistler neden misyonerleri sevmez?". 11 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2023. 
  20. ^ "Sümela'da ayin ve Kemalizm'in din karşıtlığı". 16 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2023. 
  21. ^ "AK Parti panelinde 'Kemalizm' tartışması". 8 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2023. 
  22. ^ "BU DA OLDU: 'KEMALİSTLER FAŞİSTTİR'". 8 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2023. 
  23. ^ "Ayşe Hür: CHP için halk sadece figüran". 8 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2023. 
  24. ^ "Bülent Uluer: "Ulusalcı sol ile gerçek solun ayrışması hayırlıdır"". 21 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2023. 
  25. ^ "Dünyanın En Güçlü Devleti - Federe İslam Devleti". 29 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2023. 
  26. ^ "Federe İslam Devleti - Lideri Cemaleddin Kaplan Anayasası Kuran Düzeni Şeriat". 26 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2023. 
  27. ^ "Kemalistler Gelin Kapışalım - Cemaleddin Kaplan Hocaefendi Hazretleri". 21 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2023. 
  28. ^ "Cemil Koçak: Kemalizm ham ve tutarsız bir ideoloji". t24.com.tr. 12 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2023. 
  29. ^ "Cemil Koçak: Atatürkçülük Demokrasiye İzin Vermez". yeniasya.com.tr. 2 Aralık 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2023. 
  30. ^ Koçak, Cemil (2015). Geçmişiniz İtinayla Temizlenir. İletişim Yayınları. 
  31. ^ "Yine mi makbul genç üretimi?". 2 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2023. 
  32. ^ "TSK olmasaydı, şeriat devleti kuracaklardı". GENELKURMAY'dan sonra Jandarma Genel Komutanlığı'nın da Fethullah Gülen raporu hazırladığı ortaya çıktı. ‘Eylül 1999’ tarihli raporda Gülen ve cemaatinin, ‘Türkiye Cumhuriyeti’ni yıkmak, yerine şeriat devleti kurmak için faaliyet gösterdiği' belirtildi. Raporda, ‘Silahlı Kuvvetler olmasaydı bugün hayalini kurdukları İslam devletini tesis etmiş olacaklardı’’ denildi. Milliyet. 11 Nisan 2000. 8 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2020. 
  33. ^ "'Paralel Yapı' Ana İddianamesi: 'Dikey hiyerarşi, 7 katlı piramit'". 9 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2021. 
  34. ^ ""Fethullah Şoku", Hürriyet gazetesi, 19.06.1999". 2 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2014. 
  35. ^ "Ruşen Çakır, "Vaaz kasetleriyle gelen güç, bir kasetle sarsıldı", NTV Mag, Ekim 2000". 29 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2014. 
  36. ^ "AKP'li Osman Can FT'ye yazdı: Türkiye demokrasisini Gülencilere karşı korumalı". AKP Merkez Karar ve Yönetim Kurulu üyesi, hukukçu Osman Can, makalesinde Gülen Hareketini “laiklik karşıtı, muhafazakâr milliyetçilik zemininde bir hareket” olarak tanımlıyor ve Gülen Hareketi’nin “ülkede, devleti içeriden işgal ederek hâkimiyet kurmayı amaçladığı için demokratik siyasetle her zaman sorunları olduğunu” söylüyor. BBC Türkçe. 16 Ocak 2014. 20 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2020. 
  37. ^ "Kaypakkaya'nın Kemalizm Eleştirisi". 13 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2022. 
  38. ^ "Kadir Mısıroğlu: Keşke Yunan galip gelseydi, ne hilafet yıkılırdı, ne şeriat". Mynet.com (12 Ekim 2016). 14 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2018. 
  39. ^ "Kadir Mısıroğlu: Keşke Yunan galip gelseydi". 27 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2019. 
  40. ^ ""Şeriat gelsin de isterse Türkiye batsın"". 8 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2019. 
  41. ^ YouTube'da Anadan doğma anti-Kemalistim!
  42. ^ "Saray tarihçisi Mısıroğlu: Kemalist kelimeler lağım kokuyor". 12 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2023. 
  43. ^ "ALTAN: TRAVMA YOKSA ATATÜRK'Ü NEDEN KANUNLA KORUYORLAR?". 8 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2023. 
  44. ^ "Atatürk başka, Kemalizm başka, demokrasi bambaşka". 17 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2023. 
  45. ^ "Halifeyi sevsinler". 8 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2023. 
  46. ^ "Metin Kaplan'a müebbet hapis". 6 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2023. 
  47. ^ "İhanetin karargahı". 8 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2023. 
  48. ^ "Murat Belge ile Söyleşi: Atatürk İlerici Değildi". 2 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2023. 
  49. ^ "Mustafa Armağan: Kemalizm'in kökü kurutulmalı". 12 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2023. 
  50. ^ "Mümtaz'er Türköne: Atatürkçülük darbecilerin ideolojisi". 4 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2023. 
  51. ^ "Türkiye'de Kemalist uygulamalar". 24 Aralık 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2023. 
  52. ^ "Millî Birlik - Hüseyin Nihal Atsız". huseyinnihalatsiz.com. 4 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2023.  23 Şubat 1951 tarihli yazısında Nihal Atsız'ın ifadesi: "Hatta Kemalizm denilen muazzam safsata... diğerlerden daha çok ve karmakarışık bir şekilde dışarıya bağlı bulunan bir ucubedir."
  53. ^ "Kurucular Meclisi - Hüseyin Nihal Atsız". huseyinnihalatsiz.com. 11 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2023.  Kaynaktan alıntı Nihal Atsız'ın ifadeleri: Türkiye cumhuriyeti 1950 Mayısında kurulmuştur. Ondan önceki 1923-1950 çağı gayrı meşru ve müstebit bir diktatörlük zamanıdır." "...maskaralıklarla milletin ve dünyanın gözünü boyamaya kalkan ve boyadık zannedecek kadar da zekâdan mahrum olan bu partinin (CHP) yaptığı kanunlar kanun olmak vasfına haiz değildir."
  54. ^ "Doktor Rızanur: Hayat ve Hatıratım". 22 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2024. 
  55. ^ "Kemalizm düşman ilan ettiği için Nurculuk ilgimi çekti". 24 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2023. 
  56. ^ "Demirtaş Kemalizmi hedef aldı". 8 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2023. 
  57. ^ ""Kişi putlaştırması yıkım getirdi" (Sevan Nişanyan)". Ne Mutlu "İnsan'ım" Diyene!. 27 Haziran 2008. 19 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2022. 
  58. ^ Alpay, Şahin (20 Eylül 2012). "Kemalizmin zincirlerinden kurtulmadan olmaz - Şahin Alpay". Haksöz Haber. 28 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2023. 
  59. ^ "Şevki yine sahnede: Kemalizm şeytani tuzak". VeryansınTV. 1 Kasım 2019. 19 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2023. 
  60. ^ YouTube'da Şevki Yılmaz Arafat 1992 Büyük Yemin
  61. ^ "Erdoğan'ın İkinci Cumhuriyet'i ve Atatürk'ün Birinci Cumhuriyet'i: Kuvvetler Birliği, Suriye Politik - Taner Akçam". birikimdergisi.com. 19 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2023. 
  62. ^ "Taner Akçam ile Söyleşi: Türkiye'de Apartheid Sistemi Varlığını Sürdürüyor - Aras Yayıncılık". Taner Akçam ile Söyleşi: Türkiye’de Apartheid Sistemi Varlığını Sürdürüyor - Aras Yayıncılık. 13 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2023. 
  63. ^ Bahadıroğlu, Yavuz (22 Haziran 2015). Kemalist Yalanlar. Nesil Basım Yayın Gıda Ticaret ve Sanayi A.Ş. ISBN 978-605-162-879-0. 13 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2023. 
  64. ^ "Yusuf Kaplan: Kemalizm topluma dayatılan kaskatı, taşlaşmış, donmuş bir ideoloji". 25 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 25 Ekim 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Konuyla ilgili eserler

değiştir
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Anti-Kemalizm&oldid=34485574" sayfasından alınmıştır