Ananas
Ananas (Ananas comosus), ananasgiller (Bromeliaceae) familyasından, sıcak ülkelerde yetişen bir bitki ve onun meyvesidir. Anayurdu Güney Amerika'dır.[1] Meyvesi iridir, üstünde bir demet yaprak vardır. 1555'te Jean de Léry tarafından Brezilya'da bulundu, oradan İngiltere'ye götürüldü, sonra Fransa'da yetiştirildi.
| Ananas | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
Ananas comosus
(L.) Merr. |
Ananas genelde 1-1,5 metre boylarında ve bazen daha uzun, parlak, uzun, mumsu yapraklı bir görünümü olan, kısa ve tıknaz kök yapısına sahiptir. Meyve oluşumu sırasında 200'e kadar çiçek oluşturabilme kabiliyetine sahiptir. Çiçekleri bir araya gelerek ananası oluştururlar. Üst kısmında fibonacci dizilimine göre yapraklanma oluştururlar.
Etimoloji
değiştirAnanas kelimesi Türkçeye Fransızcadan 19. yüzyılın ikinci yarısında girmiş olup, Fransızcaya Portekizce vasıtasıyla Tupi-Guarani dillerinde yer alan ananá kelimesinden alıntılanmıştır.[2] Ananas meyvesi şekil itibarıyla kozalaklı çam ağaçlarının üreme organlarına benzediğinden, Avrupalı gezginler bu meyveyi ilk bulduklarında İngilizcede "çam elması" anlamına gelen pineapple, İspanyolcada çam anlamına gelen piña gibi isimler vermişlerdir.
Kullanım
değiştirTaze olarak tüketilen bu tropikal meyve neredeyse tüm dünyadaki tropikal mutfaklarda kullanılmaktadır. Tüm ya da dilimlenmiş olarak satışa sunulan bu meyve meyve tatlı olarak meyve salatalarında ve kokteyl yapımında kullanılmaktadır. Yoğurt, reçel ve dondurmada da kullanılan tat verici ana unsurlardandır.
Üretim
değiştir| 2019'da ananas üretimi | |
|---|---|
| Ülke | (milyon ton) |
| Kosta Rika | 3,3 |
| Filipinler | 2,7 |
| Brezilya | 2,4 |
| Endonezya | 2,2 |
| Tayland | 1,7 |
| Hindistan | 1,7 |
| Dünya | 28.2 |
| Kaynak: FAOSTAT[3] | |
2009 yılı ananas üretiminde Brezilya 2.206.492 ton ile birinci sıradadır. 2.198.497 ton ile Brazilya'yı Filipinler takip etmektedir. FAOSTAT verilerine göre 2009 yılında dünya genelinde üretilen ananas miktarı 19.488.240 tondur. 2001 yılında taze ananas ithalatında birinci sırada 322.000 ton ile Kosta Rika vardı. ABD ve Avrupa süpermarketlerinde en yaygın olarak bulunan taze ananas 1970'lerin başında Hawaii'de üretilmeye başlandı. Ticari tarımda, çiçeklenme yapay olarak tatbik edilebilir ve ana meyvenin hasadının daha erken yapılmasını sağlar. Bu uygulama bitkinin daha küçük ikinci bir ürün üretmesine olanak sağlar.
Kimyasal yapısı
değiştirBromelain
değiştirBromelain ananasın içerisinde bolca bulunan ve vücuttaki proteinleri parçalama özelliğine sahip olan bir enzimdir. Bu özelliğinden dolayı doğal et yumuşatıcı olarak kabul edilir ve et marinasyonlarında kullanılır. Çiğ ananas veya olgunlaşmamış ananasın tüketilmesi durumunda Bromelain, ağız içerisindeki dokulara zarar vererek dil ve yanaklarda yanma hissi oluşturur. Bromelain yüksek ısıya dayanamadığı için ananası pişirmek veya ananasın bromelain içeren çekirdek ve gövde kısımları dışındaki bölümlerini çiğ olarak az miktarda yanma etkisini engellemeye yardımcı olur.[4][5]
Kaynakça
değiştir- ^ "World Checklist of Selected Plant Families: Royal Botanic Gardens, Kew"". apps.kew.org. 2 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2017.
- ^ "ananas". Nişanyan Sözlük. 24 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2021.
- ^ "Pineapple production in 2019, Crops/Regions/World list/Production Quantity (pick lists)". UN Food and Agriculture Organization, Corporate Statistical Database (FAOSTAT). 2020. 12 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2021.
- ^ "Why Pineapple Burns Your Tongue" (İngilizce). myrecipes.com. 7 Şubat 2018. 7 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2020.
- ^ "Why pineapples burn your tongue!" (İngilizce). Dole.eu. 21 Ocak 2019. 11 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2020.