2020 İran-Türkiye depremleri
2020 İran-Türkiye depremleri, 23 Şubat 2020 tarihinde merkez üssü İran'ın Batı Azerbaycan Eyaleti'nin Hoy şehri olan, Türkiye'nin Van ilinin Saray ilçesinin 25 km güneydoğusunda yerin 6.4 km altında richter ölçeği'ne göre 5.8 Mw büyüklüğünde meydana gelen deprem. Bu depremden 10 saat sonra 5.9 Mw büyüklüğünde ikinci bir deprem daha meydana geldi.
   | |
| UTC zamanı | |
|---|---|
| A: 2020-02-23 05:53:01 | |
| B: 2020-02-23 16:00:31 | |
| Yerel tarih | |
| A: 23 Şubat 2020 | |
| B: 23 Şubat 2020 | |
| Yerel saat | |
| A: 08.53 (TSİ) 09.23 (IRST) | |
| B: 19.00 (TSİ) 19.30 (IRST) | |
| Büyüklük | |
| A: 5.8 Mw (Kandilli)[1] 5.7 Mw (USGS)[2] | |
| B: 6.0 Mw (USGS) [3] 5.8 Mw (Kandilli) | |
| Derinlik | |
| A: 6.4 km (USGS) [2] | |
| B: 10 km (USGS) | |
| Merkez üs | 38°30′14″N 44°24′18″E / 38.504°K 44.405°D Hoy, Batı Azerbaycan Eyaleti, İran |
| Tür | Oblik atılımlı fay |
| Maks. şiddet | VII (Çok güçlü) |
| Maks. yer ivmesi | 0,02 g [4] |
| Artçı şok | ~ 66 [5] |
| Etkilenen ülkeler/bölgeler |  İran Türkiye |
| Kayıplar | Türkiye: 10 ölü, 50 yaralı [6] İran: 75 yaralı [7] |
Depremler sonucunda Türkiye'de 10 kişi öldü, 50 kişi ise yaralandı. İran tarafında ise 75 kişi yaralandı.
Jeolojik ve tektonik arka plan
değiştirGüneyinde Arap, güneybatısında Afrika levhası, kuzeyinde Avrasya ve doğusunda da Hint deprem plakaları arasında sıkışan İran'ın %90'ı aktif deprem fayları üzerinde bulunmaktadır.[7] Depremin bulunduğu bölgede, Arap levhası Avrasya levhası'nı yılda yaklaşık 26 mm hızla kuzeye doğru itmektedir. İki plakanın çarpışması yıkıcı depremlere ve İran'ın kuzeybatısındaki Zagros Dağları'nın her yıl 2.6 santimetre yükselmesine neden olmaktadır.
1930 yılında Batı Azerbaycan Eyaletinin Salmas şehrinde meydana gelen 7.1 büyüklüğündeki depremde 1360 ile 3000 arasında insan öldü.[8] 2020 depremlerinin güneyindeki Kirmanşah Eyaleti'nde 12 Kasım 2017 tarihinde meydana gelen 7.3 büyüklüğündeki depremde ise 620 kişi öldü, 8000'den fazla kişi ise yaralandı.[9]
Depremler
değiştirİlk deprem 23 Şubat 2020'de İran Standart Saati ile 08:53'te meydana geldi. Ana depremden on dakika önce Türkiye-İran sınır bölgesinde 3.3 ve 3.4 Mw büyüklüklerinde iki öncü deprem kaydedildi.[1] Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü depremin merkez üssünü İran-Türkiye sınırındaki Hoy şehrinin Kotur kasabası, depremin büyüklüğünü ise 5.8 Mw, derinliğini ise 5 km olarak ölçtü.[1] Türkiye Cumhuriyeti İçişleri Bakanlığına bağlı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı ise büyüklüğü 5.9 Mw ve derinliğini 5.2 km olarak bildirdi.[10] Amerika Birleşik Devletleri Jeoloji Araştırmaları Kurumu depremin büyüklüğünü 5.7 Mw, merkez üssünü Van ilinin Saray ilçesinin 25 km güneydoğusu olduğunu ve yerin 6.4 km altında gerçekleştiğini açıkladı.[2] Tahran Üniversitesi Sismoloji Merkezi de depremin büyüklüğünü 5.7 Mw ve derinliğini ise 6 km olarak duyurdu. Deprem, İran ve Türkiye ile birlikte Ermenistan ve Azerbaycan'dan da hissedildi.[11]
Ana depremden 10 saat sonra merkez üssü Hoy şehrinin Zerabad bölgesi olan 5.9 büyüklüğünde ikinci bir deprem daha meydana geldi.[12] AFAD depremin büyüklüğünü 5.9 Mw olarak duyururken merkez üssünü Başkale ilçesinin Kaşkol köyünün 17 km uzağı olarak açıkladı.[13] USGS bu depremin aletsel büyüklüğünü 6.0 Mw olarak ölçerken derinliğini 10 km olarak yayınladı.[3] Kurum, odak noktasını önceki depremde olduğu gibi Saray ilçesinin 25 km güneydoğusu olarak tespit etti. Deprem Van ilinin yanı sıra Hakkâri'de de hissedildi.[12] Depremler sonrasında yedisi 4.0 Mw'den büyük 66'dan fazla artçı deprem kaydedildi.[5]
Kayıplar ve hasar
değiştirDepremler sonucunda Türkiye'de 10 kişi yaşamını yitirdi, 50 kişi ise yaralandı.[6][14][15] Sağlık Bakanı Fahrettin Koca yaptığı ilk açıklamada depremde 9 kişinin öldüğünü, 37 vatandaşın yaralandığını, 8'inin durumunun kritik olduğunu ve geri kalan yaralıların hayati tehlikesinin bulunmadığını açıkladı.[16] Depremde en büyük hasarı Van'ın Başkale ve Saray ilçeleri aldı. Van Başkale'ye bağlı sınır köyleri Kaşkol, Güvendik, Gelenler ve Özpınar köylerindeki tek katlı kerpiç evler ve ahırların büyük bölümü yıkıldı.[17] Van Tarım Orman İl Müdürlüğü, Başkale köylerinde yıkılan ahırlar nedeniyle toplamda 1858 küçükbaş, 36 büyükbaş ve 4 tek tırnaklı hayvanın telef olduğunu açıkladı.[18] Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum, ilk tespitlere göre 254 konut ve 297 ahırın yıkıldığını ve 694 yapının da ağır hasarlı olduğunu açıkladı. Ayrıca kalıcı konutların yapımı için çalışma başlatıldığını ekledi.[19]
İran'da ise 75 kişi yaralandı.[7] İranlı bir yetkili, depremden 43 köyün etkilenmiş olabileceğini açıkladı. Yetkili, bu köylerin bazılarında %10 ile %1,0 arasında hasar oluştuğunun belirtildiğini ancak şu ana kadar can kaybı olmadığını ifade etti.[20]
Tepkiler ve yardım faaliyetleri
değiştirAzerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, deprem nedeniyle Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'a taziye mesajı gönderdi. Van'da can kayıpları ve yaralıların olduğunu öğrenmekten büyük üzüntü duyduğunu belirten Aliyev, kendisi ve Azerbaycan halkı adına Cumhurbaşkanı Erdoğan'a, hayatını kaybedenlerin ailelerine, yakınlarına ve Türk halkına başsağlığı temennisinde bulundu, yaralılara şifa diledi.[21] Avrupa Birliği Türkiye Delegasyonu ile Amerika Birleşik Devletleri ve Birleşik Krallık’ın Ankara Büyükelçilikleri Twitter hesaplarından paylaştıkları mesajlarda depremde hayatını kaybedenlerin yakınlarına başsağlığı mesajı yayımladılar.[22] Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti başbakanı Ersin Tatar Twitter'dan paylaştığı mesajda “..Ölenlere Allah’tan rahmet, yaralılara acil şifalar, milletimize başsağlığı diliyorum.” ifadelerine yer verdi.[23] Yunanistan Dışişleri Bakanlığı hayatını kaybedenler için taziye mesajı yayımladı ve depremden etkilenen Türkiye ve İran ile dayanışma içerisinde olduğunu belirtti.[24] Pakistan Dışişleri Bakanlığı da basın açıklaması yayımladı ve hayatını kaybedenler için başsağlığı dileyerek, kardeş Türkiye ve İran halklarının yanında olduğunu ve olası tüm destek ve yardım faaliyetlerine hazır olduğunu açıkladı.[25]
Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) depremden etkilenen Van'da yürütülen çalışmalarda kullanılmak üzere 3 milyon lira acil durum ödeneği gönderdi. Deprem sonrası arama kurtarma çalışmalarında 231 personel görev aldı, 39 araç ve 54 iş makinesi kullanıldı. AFAD depremzedelere ayrıca 2 bin 680 aile çadırı, 20 genel maksat çadırı, 6 bin 120 battaniye, 616 yatak, 360 uyku seti, 3 bin 288 ısıtıcı ve soba ulaştırdı. Depremler sonrası dışarıda kalanlar için 133 bin kişilik sıcak yemek ve 1758 kumanya dağıtıldı.[26]
2020 depremleri ile ilgili ayrıntılı sismolojik çalışmalar Tectonophysics dergisinde 2022 yılındaki bir makalede yayınlandı.[27]
Kaynakça
değiştir- ^ a b c "Son Depremler". Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü (KRDAE) Bölgesel Deprem-Tsunami İzleme ve Değerlendirme Merkezi (BDTİM). 24 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2020.
- ^ a b c "5.7 - 25km SE of Saray, Turkey". USGS.com. Amerika Birleşik Devletleri Jeoloji Araştırmaları Kurumu. 23 Şubat 2020. 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2020.
- ^ a b "M 6.0 - 25km SE of Saray, Turkey". USGS. 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2020.
- ^ "USGS ShakeMap Analysis". 22 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2023.
- ^ a b "AFAD'dan İran sınırındaki deprem hakkında açıklama: 7'si 4.0 üzeri büyüklükte toplam 66 artçı deprem meydana geldi". Sputnik. 24 Şubat 2020. 24 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2020.
- ^ a b "Depremin vurduğu Van'dan bir acı haber daha". Sözcü. 26 Şubat 2020. 26 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2020.
- ^ a b c "Earthquake in Northwestern Iran Leaves 75 Injured". Tasnim Haber Ajansı. 23 Şubat 2020. 24 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2020.
- ^ Svalova, Valentina (2018). Earthquakes: Forecast, Prognosis and Earthquake Resistant Construction. BoD – Books on Demand. s. 17. ISBN 9781789239492. Erişim tarihi: 25 Şubat 2020.
- ^ "Irak-İran sınırındaki depremde ölü sayısı 620'ye çıktı". Anadolu Ajansı. 11 Aralık 2017. 25 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2020.
- ^ "Deprem Detay". Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı. 29 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2020.
- ^ Bozarslan, Mahmut (23 Şubat 2020). "İran'daki Deprem Sonrası Van'da Can Kayıpları Var". Amerika'nın Sesi. 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2020.
- ^ a b "Son dakika… İran'da 5.9 büyüklüğünde ikinci deprem!". Sözcü. 23 Şubat 2020. 24 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2020.
- ^ "Deprem Detay". AFAD. 29 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2020.
- ^ "İran'daki 5,9'luk deprem Van'ı vurdu: Başkale'de 9 kişi yaşamını yitirdi". NTV.com.tr. 23 Şubat 2020. 24 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2020.
- ^ "Several dead in Turkey after earthquake hits Iran border area". Al Jazeera English. 23 Şubat 2020. 24 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2020.
- ^ "İran depremi Van'ı vurdu: 9 ölü, 37 yaralı". TimeTürk. 23 Şubat 2020. 24 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2020.
- ^ "İran depremi Van'da sınır köylerini vurdu". Sabah. 24 Şubat 2020. 4 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2020.
- ^ "Depremzedelerin yaraları sarılıyor Telef olan hayvanlar gömülürken, ahır/ağıl yerine çadır kurma çalışmaları ise devam ediyor". Haberturk.com. 3 Mart 2020. 4 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2020.
- ^ Mümin Altaş, Sefa Şahin (24 Şubat 2020). "Bakan Kurum: Van'da kalıcı konutlar için çalışma başlatmış durumdayız". Anadolu Ajansı. 24 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2020.
- ^ "AFAD: Merkez üssü İran'ın Hoy kenti olan 5,9 büyüklüğünde ikinci bir deprem daha oldu". BBC Türkçe. 23 Şubat 2020. 10 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2020.
- ^ "Türkiyə Respublikasının Prezidenti Zati-aliləri cənab Rəcəb Tayyib Ərdoğana". Azerbaycan Cumhurbaşkanlığı. 29 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2020.
- ^ Nazlı Yüzbaşıoğlu, Ruslan Rehimov (23 Şubat 2020). "Depremde yaşamını yitirenler için dünyadan Türkiye'ye taziye mesajları". Anadolu Ajansı. 27 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2020.
- ^ Tatar, Ersin [@ersinrtatar] (23 Şubat 2020). "Türkiye- İran sınırında meydana gelen depremden dolayı Van'da ilk belirlemelere göre 8 kardeşimizin yaşamını yitirmesini üzüntü ile öğrenmiş bulunuyoruz." (X gönderisi). Cyprus. Erişim tarihi: 27 Şubat 2020 – X vasıtasıyla.
- ^ "Yunanistan'dan Türkiye ve İran'a taziye mesajı". A Haber. 23 Şubat 2020. 27 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2020.
- ^ "Earthquake in Turkey and Iran". Pakistan Dışişleri Bakanlığı. 29 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2020.
- ^ Orhan Onur Gemici (3 Mart 2020). "AFAD'ın İran'daki depremden etkilenen Van'a gönderdiği yardım ödeneği 3 milyon liraya ulaştı". Anadolu Ajansı. 4 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2020.
- ^ Taymaz, Tuncay; Ganas, Athanassios; Berberian, Manuel; Eken, Tuna; Irmak, T. Serkan; Kapetanidis, Vasilis; Yolsal-Çevikbilen, Seda; Erman, Ceyhun; Keleş, Derya; Esmaeili, Cyrus; Tsironi, Varvara (2022). "The 23 February 2020 Qotur-Ravian earthquake doublet at the Iranian-Turkish border: Seismological and InSAR evidence for escape tectonics". Tectonophysics. 838: 229482. doi:10.1016/j.tecto.2022.229482. ISSN 0040-1951.