Woodrow Wilson
Thomas Woodrow Wilson (d. 28 Aralık 1856 – ö. 3 Şubat 1924), Amerikalı akademisyen, tarihçi ve siyasetçidir. Amerika Birleşik Devletleri'nin 28. başkanıdır.
| Thomas Woodrow Wilson | |
|---|---|
| |
| 28. Amerika Birleşik Devletleri başkanı | |
| Görev süresi 4 Mart 1913 - 4 Mart 1921 | |
| Başkan Yardımcısı | Thomas Marshall |
| Yerine geldiği | William Howard Taft |
| Yerine gelen | Warren G. Harding |
| 34. New Jersey Valisi | |
| Görev süresi 17 Ocak 1911 - 1 Mart 1913 | |
| Yerine geldiği | John Fort |
| Yerine gelen | James Fielder (Geçici) |
| 13. Princeton Üniversitesi Başkanı | |
| Görev süresi 1902-1910 | |
| Yerine geldiği | John Fort |
| Yerine gelen | John Aikman Stewart |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | Thomas Woodrow Wilson 28 Aralık 1856 Staunton, Virginia, ABD |
| Ölüm | 3 Şubat 1924 (67 yaşında) Washington, DC, ABD |
| Partisi | Demokratik |
| Evlilik(ler) |
|
| Çocuk(lar) | 3 |
| Bitirdiği okul | |
| Mesleği | Akademisyen, tarihçi |
| Dini | Presbiteryen |
| Ödülleri |  Nobel Barış Ödülü (1919) |
| İmzası | 
|
Yaşamı
değiştirThomas Woodrow Wilson, 28 Aralık 1856 yılında Amerika Birleşik Devletleri'nin Virginia eyaletinin Staunton şehrinde doğmuştur. İskoç ve İrlanda kökenlidir.[1] dört çocuklu bir ailenin üçüncü çocuğudur. Wilson 1873-74 yıllarında Davidson Kolejinde okumuştur. Ancak daha sonra New Jersey Kolejine (şimdiki Princeton Üniversitesi) gitmiştir. Siyasi Felsefe ve Tarih okumuştur. Phi Kappa Psi kardeşliğine katılmıştır.[2] 1876'da başkanlık seçimlerinde Demokrat Parti adayı Samuel J. Tildene vereceğini açıklamıştır. 1879'da Princetondan mezun olduktan sonra, Virginia Üniversitesi Hukuk Fakültesine kayıt olmuştur. Ancak yine de hukukla ilgili bir iş yapmamıştır. 1885'te Ellen Louise Axson ile evlenmiştir. Bu evlilikten olan çocukları Margaret, Jessie ve Eleanor'dur. 1885'ten 1889'a kadar Pensilvanya Bryn Mawr'da bulunan Bryn Mawr Kadın Koleji'nde öğretmenlik yapmıştır. Burada Antik Yunan ve Roma tarihi, Amerikan tarihini, siyaset tarihi ve diğer konuları öğretmiştir. 1902-1910 yılları arasında Princeton Üniversitesi rektörlüğü görevini yürüttü. 1910 yılında Demokratik Parti'den New Jersey vali adayı oldu. Yapılan seçimleri kazandı. Bu görevini 1911-1913 yılları arasında sürdürdü. 1912 yılında yapılan ABD başkanlık seçimlerini kazandı. 1916 yılında yapılan başkanlık seçimlerini bir kez daha kazandı ve Andrew Jackson'dan sonra Beyaz Saray'da arka arkaya iki dönem başkanlık yapan ikinci demokrat oldu. ABD'nin I. Dünya Savaşı'na girmesinden önce açıkladığı ilkeler nedeniyle 1919 yılında Nobel Barış Ödülü'ne layık görüldü.[3]
Başkanlığı (1913 - 1921)
değiştir1912 Seçimleri
değiştirWilson 1912'de Başkanlık seçimlerin de Demokrat Partiden aday olmuştur. Rakipleri olarak, 27. ABD Başkanı olan William Howard Taft, 26. Başkan Theodore Roosevelt ve Eugene V. Debs vardır. Roosevelt İlerici Partiden, Taft Cumhuriyetçi Debs ise Sosyalist Partiden aday olmuştur. Wilson bu seçimler de %41,8 oranın da oy alarak seçimleri kazanmıştır.
İç Politika
değiştirWilson başkanlığında yürürlüğe doğayı koruma, bankacılıkta reform ve tarifeleri düşürmüştür. Çiftçilere düşük faiz sağlayan Federal Çiftlik Yasasını imzalamıştır.
I. Dünya Savaşı
değiştirBaşkanlığı sırasında I. Dünya Savaşı çıkmıştır. Başkan Wilson savaşa katılmayıp tarafsızlıktan yanaydı. Ancak daha sonra Almanların üç Amerikan gemisini batırması sonucu I. Dünya Savaşı'na katılmaya karar vermiştir. Wilson savaşı çabuk bitirme ve dünya barışını sağlama gerekçesiyle Wilson İlkelerini çıkarmıştır. Ayrıca Wilson tüm ulusların bağımsızlığını korumak ve toprak bütünlüğünü sağlamak için bugünkü Birleşmiş Milletler'in öncülü olan Milletler Cemiyeti'nin kurulması konusun da çağrı da bulunmuştur. Osmanlı İmparatorluğu ve Avusturya Macaristan İmparatorluğu'ndaki azınlıkların haklarını kendilerine bırakmıştır.
Paris Barış Konferansı
değiştir11 Kasım 1918 yılında Paris Barış Konferansında ateşkes sürecin de Almanyanın Wilson İlkelerini kabul etmemesi durumun da Almanyayla ayrı antlaşma yapacağını açıklamıştır. 28 Haziran 1919 da Almanya Versay Antlaşmasını imzalamıştır.
Wilsonun savaşı bitirmeyi başarmasından dolayı 1919'da Nobel Barış ödülüne layık görülmüştür.
Sonraki Yaşamı (1921-1924)
değiştirWilson 4 Mart 1921'de başkanlığından ayrılmasından sonra Washington D.C.'de yaşamıştır. 3 Şubat 1924'te 67 yaşındayken ölmüştür.
Ayrıca bakınız
değiştirKaynakça
değiştir- ^ Heckscher (1991), s. 4
- ^ Berg (2013), s. 45-49
- ^ Andrew Glass (10 Aralık 2012). "Woodrow Wilson receives Nobel Peace Price, 10 Aralık 1920". Politico. 15 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2021.
Dış bağlantılar
değiştir- August Heckscher (1991). Woodrow Wilson. Easton Press. ISBN 978-0-684-19312-0.
- A. Scott Berg (2013). Wilson. Simon & Schuster. ISBN 978-0-7432-0675-4.
| Amerikalı siyasetçi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
