Duygu Asena
Duygu Asena (19 Nisan 1946, İstanbul - 30 Temmuz 2006, İstanbul), Türk gazeteci ve yazar, kadın hakları savunucusu.
Duygu Asena | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 19 Nisan 1946 İstanbul, Türkiye |
| Ölüm | 30 Temmuz 2006 (60 yaşında) İstanbul, Türkiye |
| Defin yeri | Zincirlikuyu Mezarlığı, İstanbul |
| Meslek | Gazeteci, yazar |
Türkiye'de ikinci dalga feminizmin tanınmış isimlerindendir. Yayımlandığı dönemde Türkiye'de basın ve edebiyat dünyasında tabu sayılan cinsellik, kürtaj, taciz, bekâret ve aldatma gibi konuları işlediği Kadının Adı Yok adlı kitabı ile meşhur olmuştur.
1978-1992 yılları arasında Türkiye'de kadın dergiciliği alanında en önemli dergilerden Kadınca Dergisi'nin yayın yönetmenliğini yapmıştır.
Hayatı
değiştir1946 yılında İstanbul'da doğdu. Annesi Nihal Öndersev, babası Muhtar Asena'dır. Babası susam ticaretiyle uğraşıyordu. Dedesi, CHP Gümüşhane milletvekili Ali Şevket Öndersev'dir. Şair İnci Asena'nın ablasıdır.[1]
Ortaöğrenimini Kadıköy Özel Kız Koleji’nde tamamladıktan sonra İstanbul Üniversitesi Pedagoji bölümünde eğitim gördü. İki yıl Haseki Hastanesi Çocuk Kliniği ve İstanbul Üniversitesi Çocuklar Evi’nde pedagog olarak çalıştı.
Gazeteciliği 1972 yılında Hürriyet gazetesinde başladı. Gazetedeki ilk yazısı 1972 yılında Şirin takma adıyla gazetenin Kelebek ekinde yayımlandı. Bu tarihten itibaren çeşitli dergi ve gazetelerde gazeteci ve yönetici olarak bulundu. Yazıları ve kitaplarında değindiği temalar nedeniyle feminist yazar olarak tanındı.
1978’de Gelişim Yayınları’na Genel Yayın Yönetmeni olarak girdi. 1992'ye kadar, Türkiye'de kadın dergiciliği alanında en önemli dergilerden Kadınca Dergisi'ni ve On yedi, Ev Kadını, Bella Bayan, First gibi pek çok dergiyi yönetti.[2][3]
Bu dönemde ilk kitabı Kadının Adı Yok (1987) adlı ilk kitabı ile meşhur oldu. Kendi biyografisinden izler taşıyan kitap müstehcen bulunduğundan 1988’de yasaklandı. Uzun süren dava sonucunda kitabın tekrar yayımına izin verildi ve aynı yıl yönetmen Atıf Yılmaz tarafından filme çekilerek gişe rekoru kırdı.[3] Türkiye'de basın ve edebiyat dünyasında tabu sayılan “cinsellik, kürtaj, taciz, bekâret ve aldatma gibi konuları işlemiş; birçok yönüyle tartışılmış ve bir yıl içinde 40 baskı yapmıştır. Kitap, Almanya, Hollanda ve Yunanistan’da, bu dillere çevrilerek yayımlandı.
İlk kitabının devamı niteliğindeki Aslında Aşk da Yok, 36.baskıya ulaştı. Bu kitap da Almanya, Hollanda ve Yunanistan’da yayınlandı.
1988-1995 arasında Umut Yarında Kaldı(1988), Yarın Cumartesi (1988), Bay E (1995) adlı filmlerde oyuncu olarak rol aldı. TRT 2 televizyon kanalında 1992-1997 yıllarında Ondan Sonra isimli bir program hazırlayıp sundu.
Yazarlığa 13 öyküden oluşan üçüncü kitabı Kahramanlar Hep Erkek ile devam etti. Kitap, 1992'de yayımlandı ve 18 baskı yaptı.
Dergi ve gazetelerdeki yazılarından derlediği dördüncü kitabı Değişen Bir Şey Yok (1994), haftada 70 bin adet satarak rekor kırdı.[3] Beşinci kitabı olan Aynada Aşk Vardı (1997) dört ayda 12 baskı yaptı. “Aslında Özgürsün" (2001), Aşk Gidiyorum Demez (2003) romanlarının ardından yayımlanan Paramparça (2004) adlı romanından eşcinsel erkeklerin dünyasını konu edindi.
Ayşe Emel-Zeki Coşkun tarafından yazılan Ben Duygu (2008) adlı kitapta kendi ağzından hayatını anlattı.
Asena, beyin tümörü nedeniyle tedavi görmekte olduğu VKV Amerikan Hastanesi’nde 30 Temmuz 2006 günü öldü. Naaşı Zincirlikuyu Mezarlığı’na defnedildi.
Anısı
değiştirDoğan Kitap, 2007 yılından itibaren her yıl 19 Nisan günü yapılan bir törenle Duygu Asena anısına roman ödülü vermektedir. İlk ödül, "Lal Kitap” adlı romanıyla Nur Yazgan'a verilmiştir.
Türkiye P.E.N. Yazarlar Derneği 2006 yılında Türkiye kadın hareketine hizmetleri nedeniyle Duygu Asena adına ödül koydu ve Pen Duygu Asena Ödüllerinin ilkini Latife Hanım biyografisi nedeniyle İpek Çalışlar'a verdi.[4] Bu ödül, Doğan Kitap'ın da Asena adına bir ödül koyması gerekçesiyle 2013'te kaldırıldı.[5]
Duygu Asena Anıtaşı
değiştirKardeşi İnci Asena’nın girişimleriyle Duygu Asena için 2008'de bir anıt mezar tasarlandı.[6] Toprağa bırakılmış bir kurdelayı anımsatan ve sonsuzluğu temsil eden ‘möbius eğrisi" şeklindeki anıtın tasarımını Haydar Karabey, grafiklerini Bülent Erkmen hazırladı.
Anıt, mezarlık yerine İstanbul'un Beşiktaş ilçesindeki Etiler Sanatçılar Parkı'na yerleştirilmiş ve Türk kadınına seçme ve seçilme hakkı verilmesinin 74. yıldönümünde açılmıştır.
Duygu Asena'nın Zincirlikuyu Mezarlığı'nda bulunan mezarı, İstanbul
| ||
.jpg){kind=link}
Kitapları
değiştir- 1987: Kadının Adı Yok
- 1989: Aslında Aşk da Yok
- 1992: Kahramanlar Hep Erkek
- 1994: Değişen Bir Şey Yok
- 1997: Aynada Aşk Vardı
- 2001: Aslında Özgürsün
- 2003: Aşk Gidiyorum Demez
- 2004: Paramparça
Ödülleri
değiştir- 1988: Nokta Dergisinden Doruktakiler ödülü
- 1988: Boğaziçi Üniversitesi'nden En İyi Yazar Ödülü (Kadının Adı Yok ile)
- 1995: Boğaziçi Üniversitesi'nden En İyi Yazar Ödülü
- 1998: Mimoza Dergisinden 75. Yılda 75 Başarılı Kadın Ödülü
Kaynakça
değiştir- ^ "Duygu Asena". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. 11 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2022.
- ^ "1 Aralık 1978: Kadınca dergisinin ilk sayısı çıktı!". Filiz Karakuş. Çatlak Zemin. 1 Aralık 2020. 25 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2021.
- ^ a b c Şayak, Ayşe Merve (2011). "Popüler feminizm içinde Duygu Asena'nın yeri". Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü yüksek lisans tezi. 5 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "İlk Duygu Asena Ödülü İpek Çalışlara". Nilüfer Zengin Kürkçü. BİAMAG. 20 Nisan 2007. 23 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2021.
- ^ "PEN Türkiye Duygu Asena Ödülünü Kaldırdı; Yazarlar Tepkili". bianet.org. 5 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2024.
- ^ "Mimarlığın Kendini Gösterdiği "Anıt Mezarlar"". v3.arkitera.com. 5 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2024.
Dış bağlantılar
değiştir- www.dogankitap.com13 Şubat 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Ahmet Altan'ın 12 Ağustos 2006 tarihli köşe yazısı
- www.radikal.com.tr25 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- www.milliyet.com.tr17 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- BBC Türkçe ile 1999'da yapılan röportaj7 Mayıs 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.