Kumperensiya sa Yalta
| Yalta Conference Crimean Conference | |
|---|---|
_(B%26W).jpg) The "Big Three" at the Yalta Conference, Winston Churchill, Franklin D. Roosevelt and Joseph Stalin. Behind them stand, from the left, Field Marshal Sir Alan Brooke, Fleet Admiral Ernest King, Fleet Admiral William D. Leahy, General of the Army George Marshall, Major General Laurence S. Kuter, General Aleksei Antonov, Vice Admiral Stepan Kucherov, and Admiral of the Fleet Nikolay Kuznetsov. | |
| Nangunang bansa |  Soviet Union |
| Petsa | 4–11 February 1945 |
| (Mga) Lugar | Livadia Palace |
| Mga Lungsod | Yalta, Crimean ASSR, Russian SFSR, Unyong Sobyetiko |
| Mga Kalahok | Joseph Stalin Winston Churchill Franklin D. Roosevelt |
| Sinundan | Tehran Conference |
| Naunahan | Potsdam Conference |
Ang Kumperensiya sa Yalta, na ginanap noong 4–11 Pebrero 1945, ay ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig na pagpupulong ng mga pinuno ng pamahalaan ng Estados Unidos, ng United Kingdom at ng Unyong Sobyetiko para talakayin ang postwar reorganization ng Germany at Europe. Ang tatlong estado ay kinatawan ng Pangulo Franklin D. Roosevelt, Punong Ministro Winston Churchill, at Pangkalahatang Kalihim Joseph Stalin. Ang kumperensya ay ginanap malapit sa Yalta sa Crimea, Unyong Sobyetiko, sa loob ng Livadia, Yusupov, at Vorontsov na mga palasyo.[1]
Ang layunin ng kumperensya ay hubugin ang kapayapaan pagkatapos ng digmaan na kumakatawan hindi lamang sa isang kolektibong seguridad na kautusan, kundi pati na rin sa isang planong magbigay ng pagpapasya sa sarili sa mga napalayang mamamayan ng Europa. Ang pangunahing layunin ay upang talakayin ang muling pagtatatag ng mga bansa ng Europa na nasira ng digmaan, sa loob ng ilang taon, sa paghahati ng Digmaang Malamig sa kontinente, ang kumperensya ay naging paksa ng matinding kontrobersya.
Ang Yalta ay pangalawa sa tatlong pangunahing kumperensya sa panahon ng digmaan sa pagitan ng Big Three. Naunahan ito ng Kumperensya ng Tehran noong Nobyembre 1943 at sinundan ng Kumperensya ng Potsdam noong Hulyo ng parehong taon, 1945. Pinangunahan din ito ng isang kumperensya sa Moscow noong Oktubre 1944, hindi dinaluhan ni Roosevelt, kung saan sina Churchill at Stalin ay nagsalita tungkol sa Kanluranin at Sobyet spheres of influence sa Europa.[2]
Conference
[baguhin | baguhin ang wikitext]
Sa panahon ng Kumperensya ng Yalta, napalaya ng Kanluraning Allies ang lahat ng France at Belgium at nakikipaglaban sa kanlurang hangganan ng Germany. Sa silangan, ang mga pwersang Sobyet ay 65 km (40 mi) mula sa Berlin, na itinulak na pabalik ang mga Aleman mula sa Poland, Romania, at Bulgaria. Wala nang tanong tungkol sa pagkatalo ng Aleman. Ang isyu ay ang bagong anyo ng postwar Europe.[3][4][5]
Ang pinunong Pranses na si Heneral Charles de Gaulle ay hindi inanyayahan sa Yalta o Potsdam Conference, isang bahagyang diplomatikong naging okasyon ng malalim at pangmatagalang hinanakit.[6] Iniugnay ni De Gaulle ang kanyang pagbubukod mula sa Yalta sa matagal nang personal na antagonismo sa kanya ni Roosevelt, ngunit ang mga Sobyet ay tumutol din sa kanyang pagsasama bilang isang ganap na kalahok. Gayunpaman, ang kawalan ng representasyon ng Pransya sa Yalta ay nangangahulugan din na ang pagpapalawig ng isang imbitasyon para kay de Gaulle na dumalo sa Potsdam Conference ay magiging lubhang problema dahil siya ay nakakaramdam ng karangalan na igiit na ang lahat ng mga isyu na napagkasunduan sa Yalta sa kanyang kawalan ay muling buksan. [7]
Ang inisyatiba para sa pagtawag ng pangalawang "Big Three" na kumperensya ay nagmula kay Roosevelt, na umaasa ng isang pulong bago ang US presidential elections noong Nobyembre 1944 ngunit pinilit para sa isang pulong noong unang bahagi ng 1945 sa isang neutral lokasyon sa Mediterranean. Ang Malta, Cyprus, Sicily, Atenas, at Jerusalem ay iminungkahing lahat. Si Stalin, na iginiit na tutol ang kanyang mga doktor sa anumang mahabang biyahe, ay tinanggihan ang mga opsyong iyon.[8][9] Sa halip, iminungkahi niya na magkita sila sa Black Sea resort ng Yalta sa Crimea. Ang takot sa paglipad ni Stalin ay isa ring nag-aambag na salik sa desisyon.[10]
Ang bawat isa sa tatlong pinuno ay may sariling agenda para sa postwar Germany at pinalaya ang Europa. Gusto ni Roosevelt ng suporta ng Sobyet sa Pacific War laban sa Hapon, partikular para sa planong pagsalakay sa Hapon (Operation August Storm), pati na rin ang partisipasyon ng Sobyet. sa United Nations. Iginiit ni Churchill ang libreng halalan at mga demokratikong pamahalaan sa Central and Eastern Europe, partikular sa Poland. Hiniling ni Stalin ang isang Sobyet sphere of political influence sa Silangan at Gitnang Europa bilang isang mahalagang aspeto ng pambansang istratehiya ng seguridad ng mga Sobyet, at ang kanyang posisyon sa kumperensya ay nadama niya na napakalakas na kaya niya. magdikta ng mga tuntunin. Ayon sa miyembro ng delegasyon ng US at magiging Kalihim ng Estado James F. Byrnes, "hindi isang tanong kung ano ang hahayaan naming gawin ng mga Ruso, ngunit kung ano ang maaari naming ipagawa sa mga Ruso."[11]
Ang Poland ang unang bagay sa agenda ng Sobyet. Sinabi ni Stalin, "Para sa pamahalaang Sobyet, ang tanong ng Poland ay isang karangalan" at seguridad dahil ang Poland ay nagsilbi bilang isang makasaysayang koridor para sa mga puwersang nagtatangkang lusubin ang Russia.[12] Bilang karagdagan, sinabi ni Stalin tungkol sa kasaysayan na "dahil ang mga Ruso ay nagkasala nang malaki laban sa Poland", "sinusubukan ng pamahalaang Sobyet na tubusin ang mga kasalanang iyon."[12] Napagpasyahan ni Stalin na "Dapat maging malakas ang Poland" at na "interesado ang Unyong Sobyet sa paglikha ng isang makapangyarihan, malaya at malayang Poland". Alinsunod dito, itinakda ni Stalin na ang mga kahilingan ng Polish government-in-exile ay hindi mapag-usapan, at pananatilihin ng mga Sobyet ang teritoryo ng silangang Poland na mayroon sila isinama noong 1939, kasama ang Poland na mabayaran iyon sa pamamagitan ng pagpapalawak ng mga kanlurang hangganan nito sa kapinsalaan ng Alemanya.
Gusto ni Roosevelt na pumasok ang mga Sobyet sa Digmaang Pasipiko laban sa Hapon kasama ang mga Allies, na inaasahan niyang matatapos ang digmaan nang mas maaga at mabawasan ang mga nasawi sa Amerika.[13]
Ang isang paunang kondisyon ng Sobyet para sa isang deklarasyon ng digmaan laban sa Hapon ay isang opisyal na pagkilala ng Amerika sa kalayaan ng Mongolia mula sa Tsina (ang Mongolian People's Republic ay isang satellite state ng Sobyet mula 1924 hanggang ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig). Nais din ng mga Sobyet na kilalanin ang mga interes ng Sobyet sa Chinese Eastern Railway at Port Arthur ngunit hindi humihiling sa mga Tsino na umupa.
Nais ng mga Sobyet na ibalik ang South Sakhalin, na kinuha mula sa Russia ng Hapon noong Russo-Japanese War noong 1905, at ang pag-cession ng Kuril Islands ng Hapon, na parehong inaprubahan ni Truman. Bilang kapalit, ipinangako ni Stalin na ang Unyong Sobyet ay papasok sa Digmaang Pasipiko tatlong buwan pagkatapos ng pagkatalo ng Alemanya.[13]
Ang kapalaran ng Korea ay hindi binanggit sa mga talaan ng mga kahilingan at konsesyon sa Yalta.[14][15] Gayunpaman, ilang declassified na mga dokumento ang nagpahayag na noong ika-8 ng Pebrero, habang wala si Churchill, lihim na tinalakay nina Roosevelt at Stalin ang peninsula. Inilabas ni Roosevelt ang ideya na ilagay ang Korea sa isang trusteeship na hinati sa mga Sobyet, Amerikano, at Chinese sa loob ng 20 hanggang 30 taon. Nagpahayag siya ng pag-aatubili na anyayahan ang British sa pagiging trustee, ngunit sinagot ni Stalin na ang British "ay tiyak na masasaktan. Sa katunayan, ang Punong Ministro ay maaaring 'patayin kami'". Sumang-ayon si Roosevelt sa pagtatasa. Iminungkahi ni Stalin na ang pagiging trustee ay maging maikli hangga't maaari. Mabilis na nagkasundo ang dalawa na hindi dapat pumwesto sa Korea ang kanilang tropa. Hindi na muling tinalakay ang Korea sa buong conference.[13][15]
Higit pa rito, ang mga Sobyet ay sumang-ayon na sumali sa United Nations dahil sa isang lihim na pag-unawa sa isang formula sa pagboto na may veto power para sa mga permanenteng miyembro ng Security Council, na tiniyak na maaaring harangan ng bawat bansa ang mga hindi gustong desisyon.[16]
Ang Hukbong Sobyet ay ganap na sinakop ang Poland at hawak ang malaking bahagi ng Silangang Europa na may kapangyarihang militar nang tatlong beses na mas malaki kaysa sa mga pwersang Allied sa Kanluran[kailangan ng sanggunian]. Ang Deklarasyon ng Liberated Europe ay hindi gaanong nagawa upang iwaksi ang saklaw ng mga kasunduan sa impluwensya, na isinama sa mga kasunduan sa armistice.[17]
Mga sanggunian
[baguhin | baguhin ang wikitext]- ↑ "Yalta Conference | Buod, Petsa, Bunga, at Katotohanan | Britannica". www.britannica.com (sa wikang Filipino). Nakuha noong 2022-11-07.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Melvyn Leffler, Cambridge History of the Cold War, Volume 1 (Cambridge University Press, 2012), [https://books.google.com/books?id=933uBgAAQBAJ&pg=PA175 p. 175
- ↑ Diana Preston, Eight Days at Yalta: How Churchill, Roosevelt and Stalin Shaped the Post-War World (2019) pp 1–23.
- ↑ David G. Haglund, "Yalta: Ang Presyo ng Kapayapaan." Presidential Studies Quarterly 42#2 (2012), p. 419+. online
- ↑ Donald Cameron Watt, "Britain and the Historiography of the Yalta Conference and the Cold War." Diplomatic History 13.1 (1989): 67–98. online
- ↑ Ang heneral; Charles de Gaulle at ang France na iniligtas niya. Skyhorse. pp. 280–90.
{{cite book}}: Unknown parameter|huling=ignored (tulong); Unknown parameter|petsa=ignored (tulong); Unknown parameter|una=ignored (tulong) - ↑ Feis, Herbert. Between War and Peace; Ang Potsdam Conference. Princeton University Press.
{{cite book}}: Unknown parameter|mga pahina=ignored (tulong); Unknown parameter|petsa=ignored (tulong) - ↑ Reynolds, David (2009). Summits : anim na pulong na humubog sa ikadalawampu siglo. New York: Basic Books. ISBN 978-0-7867-4458-9. OCLC 646810103.
{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Stephen C. Schlesinger, Act of Creation: The Founding of the United Nations (Boulder: Westview Press, 2003). ISBN 0-8133-3324-5
- ↑ Beevor, Antony (2012). The Second World War. New York: Little, Brown and Company. p. 709. ISBN 978-0-316-02374-0.
{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Black et al. 2000, p. 61
- ↑ 12.0 12.1 Berthon & Potts 2007, p. 285
- ↑ 13.0 13.1 13.2 "Lihim na American Pact With Stalin Exposed in Yalta Papers". The Canberra Times. Bol. 29. 18 Marso 1955. p. 1. Nakuha noong 2023-07-10.
{{cite news}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Grey, Arthur L. (1951). [https ://www.jstor.org/stable/20030853 "The Thirty-Eighth Parallel"]. Foreign Affairs. 29 (3): 484. doi:10.2307/20030853. ISSN 0015-7120. JSTOR 20030853.
{{cite journal}}: Check|url=value (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ 15.0 15.1 Elsey, G. M. "Memorandum ng Assistant to the President's Naval Aide". Office of the Historian. Nakuha noong 2023-07-10.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Couzigou, Irène (Oktubre 2015). "Yalta Conference (1945 )". Max Planck International Lawpages – sa pamamagitan ni/ng Oxford Public International Law.
{{cite journal}}: Text "Rn. 13" ignored (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Ariel Davis, "Isang Pagsusuri sa Diplomasya ng Amerika sa Panahon ng Tehran at Yalta Conference." The General Assembly Review 2.1 (2021): 1-11.