Mandaluyong

Mandaluyong

ᜋᜈ᜔ᜇᜎᜓᜌᜓᜅ᜔

Lungsod ng Mandaluyong
Mandaluyong; ᜋᜈ᜔ᜇᜎᜓᜌᜓᜅ᜔; Lungsod ng Mandaluyong
Mataas na urbanisadong lungsod
	Tanawin ng Mandaluyong.
	; Sagisag
	; Sagisag
	Mapa ng Kalakhang Maynila na nagpapakita ang lokasyon ng Mandaluyong
	Mandaluyong Lokasyon sa Pilipinas
	Mga koordinado: 14°35′N 121°02′E / 14.58°N 121.03°E
Bansa	Pilipinas
Rehiyon	Pambansang Punong Rehiyon (NCR)
Distrito	— 1380500000
Mga barangay	27 (alamin)
Pagkatatag	1841
Ganap na Lungsod	9 Pebrero 1994
Pamahalaan
• Punong Lungsod	Carmelita A. Abalos
• Pangalawang Punong Lungsod	Antonio D. Suva Jr.
• Manghalalal	232,492 botante (2022)
Lawak
• Kabuuan	9.29 km2 (3.59 milya kuwadrado)
Populasyon (Senso ng 2020)
• Kabuuan	425,758
• Kapal	46,000/km2 (120,000/milya kuwadrado)
• Kabahayan	116,954
Ekonomiya
• Kaurian ng kita	ika-1 klase ng kita ng lungsod
• Antas ng kahirapan	0.40% (2021)
• Kita	₱6,226,450,101.93 (2022)
• Aset	₱31,935,025,023.65 (2022)
• Pananagutan	₱4,442,312,275.22 (2022)
• Paggasta	₱5,637,802,753.88 (2022)
Sona ng oras	UTC+8 (PST)
PSGC	1380500000
Kodigong pantawag	02
Uri ng klima	Tropikal na monsoon na klima
Mga wika	wikang Tagalog
Websayt	mandaluyong.gov.ph

Ang Mandaluyong ay isang lungsod ng Kalakhang Maynila sa Pilipinas. Pinalilibutan ito ng ilang lungsod tulad ng Maynila, ang kabisera ng bansa na nasa kanluran, ang lungsod ng San Juan sa hilaga, ang lungsod Quezon at lungsod ng Pasig sa silangan, at ang Lungsod ng Makati sa timog. Binansagan ang lungsod bilang "Sawang lungsod ng Pilipinas", "Puso ng Kalakhang Manila", at ang "Isang Kabisera ng mga matitinong Gobyernong di nagsasalubong sa Pilipinas". Ayon sa senso ng 2020, ito ay may populasyon na 425,758 sa may 116,954 na kabahayan.

Geograpiya

Matatagpuan ang lungsod ng Mandaluyong sa puso ng kalakhang Maynila. Kabilang sa maraming atraksiyon ng lungsod ang kalahating parte ng lundayang Ortigas, isa sa mga pangunahing sentro ng negosyo at komersyo sa kalungsuran (nasa lungsod ng Pasig ang natitirang hati). Matatagpuan sa lundayang Ortigas ang pangunahing punong-tanggapan ng Asian Development Bank at ang punong tanggapan ng San Miguel Corporation, ang pinakamalaking korporasyon ng bansa. Matatagpuan dito ang Dave Vergel B. Castro & Associates, isa sa pinakapinagkakatiwalaang Engineering Firm sa bansa, SM Megamall, isa sa pinakamalaking shopping mall sa bansa pati na rin ang Shangri-la Plaza Mall at Star Mall. Sa silangan ng Ortigas Center matatagpuan ang Wack-Wack Golf and Country Club, sa hilaga nito matatagpuan ang La Salle Greenhills, isang tanyag na mataas na paaralang panlalaki. Ang estasyon ng MRT sa bulebard ng Shaw na itinuturing din isang mall, maliban na pagiging estasyon, ay nagdurugtong ng tatlo pang mga mall (Star Mall, Shangri-La Plaza, at ang EDSA Central).

Sa mga nakatira dito, ang lungsod ng Mandaluyong ay laging ginagamit sa mga biro tungkol sa pag-iisip ng isang tao (halimbawa: ang isang tao na may kahinahinalang katayuan ng pag-iisip ay mula sa Mandaluyong). Ito ay marahil ang National Center for Mental Health (Pambansang Senter ng Kalusugan ng Pag-iisip) ay matatagpuan sa lungsod. Matatagpuan din sa Mandaluyong ang "Welfareville", isang malaking pook kung saan laganap ang kahirapan.

Kasaysayan

Nagmula ang pangalan ng Lungsod ng Mandaluyong sa salitang Tagalog na mga daluy. Ito ay batay sa maraming matatangkad na damo na dating tumutubo dito, ang mga damo ay parang dumadaloy sa hangin na ang ibig sabihin ay sentro ng kalakalan na inihalintulad sa produksiyon ng pinaka produkto ng palitan.

Mga barangay

Ang Mandaluyong ay nahahati sa 27 na baranggay.

District	Barangay	Land Area (has.)	Population (2015)^[3]
1	Addition Hills	121.19	99,058
1	Bagong Silang	14.26	5,572
2	Barangka Drive	24.54	13,310
2	Barangka Ibaba	16.92	9,540
2	Barangka Ilaya	47.45	17,896
2	Barangka Itaas	17.21	11,252
2	Buayang Bato	7.26	1,782
1	Burol	2.78	2,740
1	Daang Bakal	17.34	3,660
1	Hagdan Bato Itaas	18.36	10,314
1	Hagdan Bato Libis	15.48	6,962
1	Harapin Ang Bukas	4.89	4,496
1	Highway Hills	105.12	28,703
2	Hulo	29.30	27,515
2	Mabini-J. Rizal	11.88	7,628
2	Malamig	29.52	12,667
1	Mauway	60.06	29,103
2	Namayan	30.60	6,123
1	New Zañiga	21.96	7,534
2	Old Zañiga	42.48	7,013
1	Pag-Asa	12.60	4,053
2	Plainview	115.92	26,575
1	Pleasant Hills	20.33	5,910
1	Poblacion	24.12	14,733
2	San Jose	3.18	7,262
2	Vergara	15.12	5,910
1	Wack-Wack Greenhills	294.48	8,965

Demograpiko

Senso ng populasyon ng
Mandaluyong
Taon	Pop.	±% p.a.
1903	4,349	—
1918	5,806	+1.94%
1939	18,200	+5.59%
1948	26,309	+4.18%
1960	71,619	+8.70%
1970	149,407	+7.62%
1975	182,267	+4.07%
1980	205,366	+2.41%
1990	248,143	+1.91%
1995	286,870	+2.75%
2000	278,474	−0.63%
2007	305,576	+1.29%
2010	328,699	+2.69%
2015	386,276	+3.12%
2020	425,758	+1.93%
Sanggunian: PSA^[4]^[5]^[6]^[7]

Mga sanggunian

↑ "Province:". PSGC Interactive. Quezon City, Philippines: Philippine Statistics Authority. Nakuha noong 12 Nobyembre 2016.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ "PSA Releases the 2021 City and Municipal Level Poverty Estimates". Pangasiwaan ng Estadistika ng Pilipinas. 2 Abril 2024. Nakuha noong 28 Abril 2024.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ "Final Results - 2007 Census of Population". Inarkibo mula sa orihinal noong 2008-11-20. Nakuha noong 2009-07-31.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ Census of Population (2015). "National Capital Region (NCR)". Total Population by Province, City, Municipality and Barangay. PSA. Nakuha noong 20 Hunyo 2016.{{cite ensiklopedya}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ Census of Population and Housing (2010). "National Capital Region (NCR)". Total Population by Province, City, Municipality and Barangay. NSO. Nakuha noong 29 Hunyo 2016.{{cite ensiklopedya}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ Censuses of Population (1903–2007). "National Capital Region (NCR)". Table 1. Population Enumerated in Various Censuses by Province/Highly Urbanized City: 1903 to 2007. NSO.{{cite ensiklopedya}}: CS1 maint: url-status (link)
↑ "Province of". Municipality Population Data. Local Water Utilities Administration Research Division. Nakuha noong Disyembre 17, 2016.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

Kawing panlabas

[nscb-area-1] "Province:". PSGC Interactive. Quezon City, Philippines: Philippine Statistics Authority. Nakuha noong 12 Nobyembre 2016.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[2] "PSA Releases the 2021 City and Municipal Level Poverty Estimates". Pangasiwaan ng Estadistika ng Pilipinas. 2 Abril 2024. Nakuha noong 28 Abril 2024.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[census07-3] "Final Results - 2007 Census of Population". Inarkibo mula sa orihinal noong 2008-11-20. Nakuha noong 2009-07-31.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[PSA15–13-4] Census of Population (2015). "National Capital Region (NCR)". Total Population by Province, City, Municipality and Barangay. PSA. Nakuha noong 20 Hunyo 2016.{{cite ensiklopedya}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[NSO10–13-5] Census of Population and Housing (2010). "National Capital Region (NCR)". Total Population by Province, City, Municipality and Barangay. NSO. Nakuha noong 29 Hunyo 2016.{{cite ensiklopedya}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[NSO07-13-6] Censuses of Population (1903–2007). "National Capital Region (NCR)". Table 1. Population Enumerated in Various Censuses by Province/Highly Urbanized City: 1903 to 2007. NSO.{{cite ensiklopedya}}: CS1 maint: url-status (link)

[LWUA-PopulationData-7] "Province of". Municipality Population Data. Local Water Utilities Administration Research Division. Nakuha noong Disyembre 17, 2016.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[1]