เครื่องยอด (มุทราศาสตร์)

en บทความนี้ใช้ภาษาที่เป็นศัพท์เฉพาะทางที่ความหมายส่วนใหญ่ต่างจากพจนานุกรมโดยทั่วไป จึงกรุณาอย่าลบภาษาอังกฤษที่ปรากฏออกแม้ว่าจะมีบทความที่เป็นภาษาไทย ทั้งนี้เพื่อช่วยในการอ่านบทความที่มีศัพท์ที่ว่านี้ หรือแปลบทความอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง

คำปลุกขวัญ ประคองข้าง ประคองข้าง เครื่องยอด แพรประดับ พู่ประดับ หมวกเกราะ จุลมงกุฎ พื้นตรา / ผิวตรา เรขลักษณ์ แบ่ง / เส้นแบ่ง เครื่องหมาย โล่ อิสริยาภรณ์ ฐานรอง คำขวัญ/คติพจน์ องค์ประกอบของตราอาร์ม (ดูรายละเอียดในนิยามของตรา)

เครื่องยอด (อังกฤษ: Crest) เป็นองค์ประกอบของตราอาร์มที่ได้ชื่อดังกล่าวเพราะตำแหน่งที่ตั้งอยู่เหนือหมวกเกราะเหมือนหงอนที่อยู่บนหัวนกบางชนิด

เครื่องยอดแรกที่สุดของอิสริยาภรณ์เป็นภาพที่เขียนบนพัดโลหะ ที่มักจะนำมาใช้ในการประดับตราอาร์ม ที่เขียนบนโล่ ที่ต่อมาเลิกใช้ไป ต่อมาเครื่องยอดใช้แกะบนหนังหรือวัสดุอื่น

เดิม “เครื่องยอด” มักจะติดต่อลงมายังพู่ประดับ แต่ปัจจุบันเครื่องยอดมักจะอยู่เหนือผ้าคาด (torse) ที่ประกอบด้วยสีหลักของโล่ (สีประจำเหล่า) แต่บางครั้งก็จะมีการใช้จุลมงกุฎแทนผ้าคาด แต่ก็มีบ้างในบางกรณีก็มีจุลมงกุฎเหนือผ้าคาดและเป็นส่วนหนึ่งของเครื่องยอด[1] เก็บถาวร 2009-06-11 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน เครื่องยอดจุลมงกุฎที่ใช้กันบ่อยที่สุดคือรูปสัญลักษณ์ของจุลมงกุฎดยุก ที่มีสี่แฉกแทนที่จะเป็นแปดแฉก ถ้าเป็นเครื่องยอดของเมืองก็มักจะเป็น “มงกุฎเชิงเทิน” (mural crown)[2] หรือจุลมงกุฎในรูปของหยักเชิงเทิน

สิ่งที่ใช้เป็นเครื่องยอดก็อาจจะเป็นสัตว์โดยเฉพาะสิงโต ตามปกติมักจะเป็นครึ่งด้านหน้า, มนุษย์ที่มักจะเป็นรูปครึ่งตัว, แขนหรือมือถืออาวุธ หรือปีกนก ในเยอรมนีและประเทศใกล้เคียงเครื่องยอดมักจะนำมาจากเครื่องหมายประจำกลุ่มในรูปของหมวกสูง, ขนนกบนหมวกสลับสี หรือแตรงอนคู่ แตรอาจจะมีรูตรงปลายเพื่อเสียบช่อขนนกหรือช่อดอกไม้