เจ้าแผ่นดิน

เจ้าแผ่นดิน (อังกฤษ: Monarch) คือประมุขแห่งรัฐในระบอบราชาธิปไตย^[1][2] เจ้าแผ่นดินอาจจะใช้ทั้งพระราชอำนาจสูงสุดและอำนาจในรัฐ หรือผู้อื่นอาจจะใช้พระราชอำนาจนั้นในฐานะผู้แทนของเจ้าแผ่นดิน โดยปกติแล้ว เจ้าแผ่นดินเป็นผู้ที่ได้รับการสืบทอดสิทธิ์อันโดยชอบด้วยกฎหมายโดยส่วนพระองค์เองเพื่อใช้สิทธิอธิปไตยของรัฐ(มักจะเรียกกันว่า บัลลังก์ หรือ มงกุฎ) หรือได้รับเลือกโดยกระบวนการที่ถูกกำหนดขึ้นจากราชวงศ์หรือกลุ่มบุคคลที่มีสิทธิ์ได้รับเลือกเพื่อให้มาเป็นเจ้าแผ่นดินของประเทศนั้น หรืออีกวิธีหนึ่ง บุคคลอาจจะได้เป็นเจ้าแผ่นดินโดยสิทธิในฐานะผู้ชนะ (Right of conquest) ได้รับการสนับสนุน หรือรวมวิธีการต่าง ๆ เจ้าแผ่นดินมักจะครองราชย์ได้ตลอดพระชนม์ชีพหรือจนกว่าจะสละราชสมบัติ

เจ้าแผ่นดินของประเทศต่าง ๆ ทั่วโลก

---

• มหาวชิราลงกรณ์, พระมหากษัตริย์ไทย
• วิลเลิม-อเล็กซานเดอร์, พระมหากษัตริย์เนเธอร์แลนด์
• มูฮัมมัดที่ 6, พระมหากษัตริย์โมร็อกโก

---

• ชาลส์ที่ 3, พระมหากษัตริย์สหราชอาณาจักร
• นารูฮิโตะ, จักรพรรดิญี่ปุ่น
• เฟลิเปที่ 6, พระมหากษัตริย์สเปน

---

• ฟรานซิส, พระสันตะปาปา
• ตูโปอูที่ 6, พระมหากษัตริย์ตองงา
• ซัลมานบิน, พระมหากษัตริย์ซาอุดีอาระเบีย

---

• กุสตาฟที่ 16, พระมหากษัตริย์สวีเดน
• จิกมี, พระมหากษัตริย์ภูฏาน
• เฟรเดอริกที่ 10, พระมหากษัตริย์เดนมาร์ก

---

• อิบราฮิม, ยังดีเปอร์ตวนอากง
• เลตซีที่ 3, พระมหากษัตริย์เลโซโท
• โมฮัมเหม็ด, เจ้าผู้ครองรัฐอาบูดาบี

หากเด็กเล็กที่ได้รับการสวมมงกุฎเป็นเจ้าแผ่นดิน ก็จะมีการแต่งตั้งผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์เพื่อให้ปกครองประเทศแทน จนกว่าเจ้าแผ่นดินจะเจริญวัยเป็นผู้ใหญ่ที่มีความจำเป็นในการปกครอง อำนาจที่แท้จริงของเจ้าแผ่นดินจะแตกต่างกันออกไปในแต่ละระบอบกษัตริย์และในยุคสมัยต่าง ๆ อย่างแบบสุดโต่ง พวกเขาอาจจะมีพระราชอำนาจที่เด็ดขาด (ระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์) ที่ใช้พระราชอำนาจอธิปไตยอย่างแท้จริง หรือในทางกลับกัน พวกเขาอาจจะเป็นเพียงแค่ประมุขแห่งรัฐในพิธีซึ่งใช้พระราชอำนาจโดยตรงเพียงเล็กน้อย หรือแทบไม่มีเลย หรือพระราชอำนาจที่ถูกสงวนไว้ โดยอำนาจที่แท้จริงนั้นได้ตกเป็นของรัฐสภาหรือหน่วยงานอื่น ๆ (ราชาธิปไตยภายใต้รัฐธรรมนูญ)

เจ้าแผ่นดินสามารถครองราชบัลลังก์หลายแห่งพร้อมกันได้ ตัวอย่างเช่น พระมหากษัตริย์แคนาดาและพระมหากษัตริย์สหราชอาณาจักรซึ่งเป็นรัฐที่แยกจากกัน แต่มีเจ้าแผ่นดินองค์เดียวกันผ่านทางการเป็นรัฐร่วมประมุข