Nohijai Temurmalik

Nohija az çihati marzī ba nohijahoi Vose', Kūlob, Balçuvon, Xovaling, Danƣara az tarafi daşthoi Olimtoj tavassuti qişloqi Toşbuloq ba Farxor xatti sarhad dorad.

Iqlimaş garmu xuşk buda, az çihati geologī nohija asosan dar bajni qatorkūhhoi Ilontoƣ, Xūçai Nur, Kūhi Xūça Sartez mavqe' doşta az 60 to 80 km tūl kaşidaast.

Paleozoiji zaminho ba tabiati nohija az çihati relef va iqlimi ba xud xos doşta, iqlimaş dar zimiston dar kūhho xunuk, dar tahdaşt nacandon xunuk, tobistonaş garmu xuşk ast. Iqlimi davrodavriji nohijai Temurmalik ba xud tabiati xos dorad. Dar qismi ƣarbu şimoli nohija borongarī bisjortar buda, dar qismi şarqu çanubi nohija borongarī kamtar ast. Harorati mijonai solona ba 16,4⁰ s tobiston harorat to 35-40⁰ s (ba'zan 42-45⁰ s), zimiston az 5 daraça (solhoi qahratun 16-20) daraça pojon mefarojad, ki ba'zan boisi xunuk zadani daraxtoni anor, ançir, angur va cormaƣz megardad. Davrai besarmoi nohija 300-309 rūz ast. Rūzhoi garmī az 250 to 300 rūz merasad. Aksar vaqt tunbodhoi «xokborişi afƣonī» dar fasli bahor, tobiston va tiramoh vomexūrad. Borişoti solona dar domankūhho 600-800 mm, dar pastxamiho (tahdaşt) ba 200 to 400 mm barobar meşavad. Tobistoni nohija xuşk meguzarad. Aksar fasli bahor dar nohija serboriş omada, boronhoi sel kiştzorhoro şūsta meravad.

Dar nohijai Temurmalik beş az 3000 namudi rustanihoi tabiī merūjad. Rastanihoi tabobatī asosan dar qismi kūhhoi Ilontoƣ, Xūçai Nur, mavzei Zangibobo, Dastorqozī va kūhi Xūça Sartez dida meşavad. Dar daştu kūhho va domanakūhhoi nohija rustanihoi buttagī va daraxtī: pista, şūlaş, sançit(çigda), safedor, cinor, ar-ar, zarang, dulona, olucabandak, oluca, tut, seb, angat, tuƣ, xūc, bodom, puşol, angur, zelol, olu, gelos, cormaƣz, arca, qaraqot, murud va ƣ; az gijohhoi şifobaxş: açik, coqla, cukrī, roşak, rov, şibit, şibitak, kravcak, zira, qūzaqarnī, cora, pijozi kūhī, anzur, sir, arpamodijon, şirinbija, subinak, cojkahak, çambilak, qontepar, pūdina, sijohalaf, pai zoƣak, kavar, kamol, pūdinai lalmī, rahdavak, cilbuƣum, qoqu, şamantuloq, txac, lola, sevcuk, jantoq, dumirūboh, şifoq, naxūdak, ƣeşa, marƣilon, govqisirak, alafhoi tuxmdor va şiradori safed va ƣajraho, ki beş az 100 namudi on dar tibbi imrūza ma'lum ast, istifoda meşavad. Va hanūz bisjor gijohhoe hastand, ki çihati şifobaxşiji onro bojad biologho, farmasevtho (dorusozon) bojad tahqiq va az sançiş guzaronand.

Dar olami parrandagonu hajvonot va xazandagon dar nohija beş az 115 namudi onho ba qajd girifta şuda bud. Alhol, az parrandagon beştar kabk, kabūtar, gunçişk, foxtak (mūsica), gunçişkhoi muqimiju mavsimī, zoƣ, zoƣca, allaka, qaroƣ, şohin, bum, locin, loşaxūr, uqob, kargas, majna, bulbul, faroşturukho, çulik, hudhud (şonsarak), sangovdavak, zarƣov, zalic, bedona, az darranda va xazandaho xirs, gurg, rūboh, xuk, gurbahoi vahşī, mor, çajra, saƣur, kalamuş (jurmon) va ƣajra mavçud ast.

Hatto dar darjoi Surxob xojandahoi obī-muşi obī, qunduz (jak nav' hajvoni sançobmonandi az sag xūrd az gurba kalontar, ki mūjaş sijohnuk, ba'zan surxrangi surmonand) meboşad, xele zijod bud. Az jak taraf bo nobud şudani beşaju tuqajzor va qamişu luxho, in hajvonhoi nodir niz nobud jo ba sūi darjoi Panç kūc bastaand.

Bino bar sarşumori soli 2016 aholiji nohija 64,9 haz. tan boşanda doştaast^[2]. Mardumi nohija ba zabonhoi toçikī va uzbakī suxan megūjand.

Bar asosi Qonuni taqsimoti kişvarī, nohijai Temurmalik 1 şahrak va 6 çamoat^[3]. dorad.

Sarvari nohijai Temurmalik Raisi Hukumati on ast, ki az çonibi Raisi Çumhuri Toçikiston ta'jin megardad. Nihodi qonunguzori nohija — Maçlisi namojandagoni xalqī meboşad, ki az tarafi hama mardumi nohija ba muddati 5 sol intixob meşavad.