Vile (oruđe)
Vile ili rogulje su višenamjenska poljoprivredna i hortikulturna alatka. Koriste se u vrtu, na njivi, u polju. Njima se kopa zemlja, podižu sitni ostaci pri čišćenju vrta ili se koriste u polju pri radu sa sijenom. U srednjem vijeku su korištenje kao oružje u seljačkim ustancima.[1] Sastoje se od držala koje je dužine oko 150 cm na koje je nasađen nastavak sa nekoliko zubaca. Držalo je obično od bukve ili hrasta, dok broj zubaca zavisi od vrste vila.
Baštenske vile
[uredi | uredi izvor]Vile za kopanje ili baštenske vile imaju kraću dršku i na njoj je nastavak sa obično četiri ravna i čvrsta zupca širina nekoliko centimetara i dužine oko 30 cm koji omogućavaju lakši ulazak u tlo. Na vrhu drške se često nalazi T dodatak. Koriste se u sličnim prilikama kao i ašov, s tim što imaju prednsot da zbog razmaka između zubaca lakše savladavaju prepreke (kamenje i veće grumenje).
Poljske vile
[uredi | uredi izvor]
Vile koje se koriste za rad u polju ili pri čišćenju vrta imaju dužu dršku i manji razmak između zakrivljenih zubaca kojih je obično 3 (vile za sijeno), 4 ili 5 (vile za čišćenje vrta ili razbacivanje gnojiva) ili čak i 10-12 (vile za utovaranje krompira ili uglja). Manji razmak omogućava podizanje sitnijih ostataka.
Vile za sijeno imaju najčešće tri zupca i njihova struktura treba da omogući podizanje što veće količine sijena što u polju ili pri hranjenju stoke u štali. Pri radu sa sijenom često se koriste i vile sa drvenim nastavkom pri čemu srednji nastavak (rog), koji se naziva parežak, pridržava sijeno jer nije u istoj ravni sa ostala dva.
U novija vremena upotreba vila u polju i na njivi je smanjena zbog sve većeg korištenja traktorskih dodatka kojim se mnogo brže obavljaju poslovi.
Vile u mitologiji i simbolici
[uredi | uredi izvor]Grčki bog mora Posejdon je predstavljan sa ribarskim trozupcem u rukama. Zbog sličnosti trozupca i vila u hrišćanskoj mitologiji đavo je često predstavljen s vilama kojima muči grešnike u paklu. Stoga je i viljuška bila proglašena đavoljom alatkom od strane Rimokatoličke crkve.
Vile su čest simbol seljačkih udruženja i političkih partija, kao i čest motiv umjetničkih djela.[2]
Staro narodno vjerovanje kaže da onoga ko sanja vile za sijeno čeka važan posao.[3]
Opis
[uredi | uredi izvor]Tipične vile se sastoje od drvenog držalja koje nosi dva do pet blago zakrivljenih metalnih zubaca pričvršćenih na jedan kraj drške. Oni su obično napravljeni od čelika, kovanog gvožđa ili neke druge legure, iako se istorijski koristilo drvo ili bambus. Za razliku od baštenskih vila, vilama nedostaje hvataljka na kraju drške.
Vile sa nekoliko razmaknutih zubaca obično se koriste za kabaste materijale kao što su seno ili slama; one sa manje razmaknutim zupcima se koriste za rastresitije materijale kao što su silaža, stajnjak, lišće ili kompost.[4]
Istorija
[uredi | uredi izvor]U Evropi su vile prvi put korišćene u ranom srednjem veku, otprilike u isto vreme kada i drljača.[5] One su bile u potpunosti napravljene od drveta.[4]
Vile se ponekad koriste kao improvizovano oružje,[6] kao u rulji ili pobuni.
U popularnoj kulturi
[uredi | uredi izvor]Umetnička dela
[uredi | uredi izvor]
Slike raznih umetnika prikazuju širok spektar vila u upotrebi i u mirovanju.[13] Značajno američko delo je Američka gotika (1930) Granta Vuda, koja ima trokraku vilu.
Politika
[uredi | uredi izvor]
Zbog svoje povezanosti sa seljaštvom i poljoprivredom, vile su korišćene kao populistički simbol i dodate kao nadimak za određene vodeće populističke ličnosti, kao što su „Pičfok” Ben Tilman i „Pičfok” Pet Bjukenen.[18]
Gangster Disajpls, ulična banda na srednjem zapadu Sjedinjenih Država, koriste vile sa tri vrha kao jedan od svojih simbola.[19]
Venecuelanska krajnje desničarska politička partija Novi poredak koristi trokrake vile kao svoj simbol.[20]
Religijska simbolika
[uredi | uredi izvor]Vile se često koriste umesto vizuelno sličnog oružja, trozuba, u popularnim prikazima i satiri hrišćanske demonologije. Mnogi šaljivi crtani filmovi, kako animirani, tako i drugi, prikazuju karikaturu demona koji navodno rukuje „vilama“ (često zapravo trozubcem) koji sedi na jednom ramenu protagoniste, nasuprot anđela na drugom.
Helenističko božanstvo Had poseduje bident, oružje sa dva kraka, slično po formi vilama, ali zapravo povezano sa trozubom po dizajnu i svrsi.
Vidi još
[uredi | uredi izvor]Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ „Medieval period”. Arhivirano iz originala 12. 08. 2017. g. Pristupljeno 01. 09. 2013.
- ^ „Hay in art”. Arhivirano iz originala 31. 07. 2017. g. Pristupljeno 01. 09. 2013.
- ^ Sanovnik - Tumačenje značenja snova
- ^ a b Rhode, Dr. Robert T. (oktobar 1996). „Why All Pitchforks Are Not Alike”. Farm Collector. Pristupljeno 4. 2. 2016.
- ^ McNeill, J. R; Stewart Mauldin, Erin (novembar 2012). A Companion to Global Environmental History (1st izd.). Wiley-Blackwell. str. 342. ISBN 9781118977538.
- ^ „Medieval Men”. Medieval-Period.com. Arhivirano iz originala 12. 08. 2017. g. Pristupljeno 13. 2. 2014.
- ^ Fineman, Mia (June 8, 2005). "The Most Famous Farm Couple in the World: Why American Gothic still fascinates". Slate.
- ^ „About This Artwork: American Gothic”. The Art Institute of Chicago. Arhivirano iz originala 28. 5. 2010. g. Pristupljeno 20. 6. 2010.
- ^ Cumming, Laura (5. 2. 2017). „American Gothic: a state visit to Britain for the first couple”. The Guardian. Pristupljeno 2. 3. 2017.
- ^ „American Painting in the 1930s: Musée de l'Orangerie”. musee-orangerie.fr. Arhivirano iz originala 26. 10. 2017. g. Pristupljeno 2. 3. 2017.
- ^ Taylor, Sue (2005). „Grant Wood's Family Album”. American Art. 19 (2): 48—67. S2CID 222326516. doi:10.1086/444481.
- ^ „Details Page - the Biographical Dictionary of Iowa - the University of Iowa Libraries”.
- ^ Ritch, Alan (6. 2. 2006). „Resting in the hay (1592-1900)”. Hay In Art. Arhivirano iz originala 31. 07. 2017. g. Pristupljeno 13. 2. 2014.
- ^ Gillray, James and Draper Hill (1966). Fashionable contrasts. Phaidon. p. 8.
- ^ Baptism register for Fetter Lane (Moravian) confirms birth as 13 August 1756, baptism 17 August 1756
- ^ a b „Satire, sewers and statesmen: why James Gillray was king of the cartoon”. The Guardian. 16. 6. 2015.
- ^ „James Gillray: The Scourge of Napoleon”. HistoryToday.
- ^ Knowlton, Brian (20. 2. 1996). „Republicans Wind Up Bare-Fisted Donnybrook in New Hampshire”. The New York Times.
- ^ Gutierrez, Carl D. „Asset Protection for the 21st Century” (PDF). Food Marketing Institute. Pristupljeno 27. 8. 2019.
- ^ Nohlen, D (2005). Elections in the Americas: A data handbook. II. str. 555. ISBN 978-0-19-928358-3.
Literatura
[uredi | uredi izvor]- Copper, Bob (1975). A Song for Every Season: A Hundred Years of a Sussex Farming Family. Paladin, St. Albans, Hertfordshire. str. 112. Pristupljeno 26. 8. 2019.
- Schweissguth, Paul Heinrich (15. 4. 1921), „Modern Method of Forging Garden Forks” (PDF), The Engineer: 414 — preko www.gracesguide.co.uk (trans. from Zeitschrift des Vereines Deutscher Ingenieure, 19 Mar 1921)
- Lewis, Charlton T.; Short, Charles, ur. (1879), „fuscina”, A Latin Dictionary, Clarendon Press
- Lewis, Charlton T.; Short, Charles, ur. (1879), „fuscina”, A Latin Dictionary, Clarendon Press
- Auguet, Roland (12. 11. 2012) [1970]. Cruelty and Civilization: The Roman Games. London: Routledge. str. 56—57, 72—74. ISBN 978-0-415-10452-4.
- John Lindley and Thomas Moore (1964) The Treasury of Botany: A Popular Dictionary of the Vegetable Kingdom with which is Incorporated a Glossary of Botanical Terms, Published by Longmans Green, pt.1
- C. Michael Hogan (2008) Douglas-fir: Pseudotsuga menziesii, globalTwitcher.com, ed. Nicklas Strõmberg Arhivirano 2009-06-04 na sajtu Wayback Machine
- Burke, Bernard (1864). merman, Neptune, trident. The General Armory of England, Scotland, Ireland, and Wales: Comprising a Registry of Armorial Bearings from the Earliest to the Present Time (2nd izd.). Harrison & sons. str. xlii, xlvi.
- Burkert, Walter (1985). The Athenian Acropolis: History, Mythology, and Archaeology from the Neolithic Era to the Present. Prevod: Raffan, John. Harvard University Press. str. 137. ISBN 978-0-674-36281-9.
- Bury, John Bagnell (1940). „XXII.vi Zeus, Hera, Poseidon”. The Cambridge Ancient History. University Press. str. 631. „Poseidon,..the earth-shaker, whose trident roused the earthquake, and the god of horses.”
- Collignon, Maxime (1890). Manual of Mythology: In Relation to Greek Art. Prevod: Jane E. Harrison. H. Grevel & Co. str. 197–199.
- Eve, George W. (1907). „Heraldic birds and other figures”. Heraldry as Art: An Account of Its Development and Practice, Chiefly in England. Batsford. str. 95.
- Fox-Davies, Arthur Charles (1985). The Art of Heraldry: An Encyclopaedia of Armory. T.C. & E.C. Jack., p. 195 and Fig. 488, p. 396 Fig. 778 (p. 285)
- Hurwit, Jeffrey M. (1999). The Athenian Acropolis: History, Mythology, and Archaeology from the Neolithic Era to the Present. Cambridge University Press. str. 32. ISBN 978-0-521-41786-0.
- Mackay, L. A. (1946), „The Earthquake-Horse”, Classical Philology, 41 (3): 150—154, JSTOR 267107, S2CID 162926974, doi:10.1086/362950
- Montfaucon, Bernard de (1724). Les Dieux Des Grecs Et Des Romains: Suppl. Delaulne. str. 70.; Pl. XXV
- Moule, Thomas (1842). Heraldry of Fish: Notices of the Principal Families Bearing Fish in Their Arms. J. Van Voorst. str. 218.
- Walters, H. B. (1892—1893), „Poseidon's Trident”, The Journal of Hellenic Studies, 13 (37): 454, 459, 45
- Wilkins, Ann Thomas (2000), „Bernini and Ovid: Expanding the Concept of Metamorphosis”, International Journal of the Classical Tradition, 6 (3): 403—404, JSTOR 30222585
- Wilson, R. J. A. (2006), „Aspects of Iconography in Romano-British Mosaics: The Rudston 'Aquatic' Scene and the Brading Astronomer Revisited”, Britannia, Society for the Promotion of Roman Studies, 37: 297—299, JSTOR 30030523, S2CID 190728064, doi:10.3815/000000006784016693</ref>
- Williams, J. H. C. (1999), „Septimius Severus and Sol, Carausius and Oceanus: two new Roman acquisitions at the British Museum”, The Numismatic Chronicle, 159: 310—311, JSTOR 42668508
- Blake, Marion Elizabeth (1936). Roman Mosaics of the Second Century in Italy. Memoirs of the American Academy in Rome. Loeb classical library. 13. New York: University of Michigan Press for the American Academy in Rome. str. 67—214. JSTOR 4238589.
- Pseudo-Apollodorus (1921). Apollodorus: The Library. Loeb classical library. 1. Prevod: J. G. Frazer. New York: G. P. Putnam's Sons. ISBN 9780674991354.; Vol
. 2 - Mylonopoulos, Joannis (2009). Odysseus with a trident? The Use of Attributes in Ancient Greek Imagery. Divine Images and Human Imaginations in Ancient Greece and Rome. BRILL. str. 171—204. ISBN 978-9-047-44165-6.
Spoljašnje veze
[uredi | uredi izvor]
- Turner, Andy. „Fish Gigging: An Ozark Tradition”. Missouri Department of Conservation. Arhivirano iz originala 11. 08. 2019. g. Pristupljeno 27. 12. 2022.