වින්ඩෝස් එක්ස්පී

වින්ඩෝස් එක්ස්පී යනු, ගෘහස්ත සහ ව්‍යාපාරික පරිගණක, ලැප්ටොප් පරිගණක සහ මාධ්‍ය මධ්‍යස්ථානද ඇතුළු පෞද්ගලික පරිගණකයන්හී භාවිතය සඳහා මයික්‍රොසොෆ්ට් සමාගම විසින් නිෂ්පාදිත මෙහෙයුම් පද්ධතියකි. 2001, අගෝස්තු 24 දිනදී හා පුරා කියා පරිගණක නිෂ්පාදකයන් වෙත නිකුත්කෙරුණු මෙය ^[1] එය ස්ථාපනය කොට භාවිතා කරන පරිශීලක සමුදායෙහි ප්‍රතිචාර පරිදී වින්ඩෝස්හී දෙවන විශාලතම ලෙසින් ජනප්‍රිය අනුවාදය වෙයි. ^[2]"එක්ස්පී" "XP" යන නම "eXPerience" යන්න වෙනුවෙන් භාවිතා වන කෙටි නමකි. ^[3]

වින්ඩෝස් 2000 සහ වින්ඩෝස් Me යන්නන්ගේ අනුප්‍රාප්තිකයා වන වින්ඩෝස් එක්ස්පී, මයික්‍රොසොෆ්ට් විසින් වින්ඩෝස් NT කර්නලය මත පදනම්ව නිපැයුනු පළමු පාරිභෝගික-දිශානත මෙහෙයුම් පද්ධතිය වෙයි. 2001 ඔක්කොම්බර් 25 දිනදී ලොව පුරා සිල්ලර වෙළෙඳපොළට වින්ඩෝස් එක්ස්පී නිකුත්කෙරුණු අතර, 2006 ජනවාරි වන විට මිලියන 400 ක් අභිබවන පිටපත් ප්‍රමාණයක් භාවිතයේ පැවතිණි.^[4] 2008 ජූනි 30 වන ටිට වින්ඩෝස් එක්ස්පී හී සෘජු OEM සහ සිල්ලර වෙළෙඳාම නවතන ලදි. ඔවුන්ගේ පද්ධති නිමැවුම් (එකලස් කළ පරිගණක විකුණන කුඩා OEM) වැඩසටහන ඔස්සේ 2009 ජනවාරි 31 දක්වා මයික්‍රොසොෆ්ට් විසින් වින්ඩෝස් එක්ස්පී විකිණීම කරගෙන යන ලදි.^[5][6]

මෙය සාර්ථක කරන ලද්දේ වින්ඩෝස් විස්ටා මෙහෙයුම් පද්ධතිය විසිනි. මෙයත් සමග වින්ඩෝස් එක්ස්පීවල සමාන්‍ය OEM සහ සිල්ලර විකිණීම් කටයුතු 2008 ජූනි 30 වෙනිදින නවතා දමන ලදී. එහෙත් මයික්‍රොසොෆ්ට් සමාගම විසින් ඔවුන්ගේ පද්ධති නිර්මාපකයන් (එකලස් කරන ලද පරිගණක විකුණන්නන්) සදහා 2009 ජනවාරි මස 31 වෙනි දින දක්වා තවදුරටත් වින්ඩෝස් එක්ස්පී මෙහෙයුම් පද්ධතිය විකිණීම සදහා අවසර ලබාදෙන ලදී. කෙසේ නමුත් විනඩෝස් එක්ස්පී මෙහෙයුම් පද්ධතියට පසුව ආ කුමන හෝ වින්ඩෝස් සංස්කරණයක් මිලදී ගෙන එය තුලින් විනඩෝස් එක්ස්පී වෙත ඩවුන්ග්‍රේඩ් කිරීමෙන් තවදුරටත් මෙහි පහසුකම් ලබා ගැනීමටද හැකියාවක් ලබා දී තිබේ.

වින්ඩෝස් එක්ස්පී මෙහෙයුම් පද්ධතියේ නිතර භාවිතා වන සංස්කරණ වනුයේ වින්ඩෝස් එක්ස්පී හෝම් එඩිෂන් (ගෘහස්ත පරිශීලකයින්ගේ භාවිතය සදහා සුදුසු) සහ වින්ඩෝස් එක්ස්පී ප්‍රොපෙෂනල් (වින්ඩෝස් සර්වර් ඩොමේන් සහ භෞතික සකසන දෙකක් සදහා සහය දැක්වීම වැනි අමතර ලක්ෂණ තිබීම සහ ප්‍රබල පරිශීලකයන්, ව්‍යාපාර සහ ව්‍යාපාර සේවාදායකයන්ගේ භාවිතයට සුදුසු) යනුවෙනි.

W3Schools මගින් ජනිත කරන ලද වෙබ් විශ්ලේෂණ දත්ත වලට අනුව 2011 මාර්තු මාසය දක්වා, අන්තර්ජාලයට ප්‍රවේශ වීම සදහා ඉතා විශාල ලෙස භාවිත කරන මෙහෙයුම් පද්ධතියක් බවට වින්ඩෝස් එක්ස්පී පත්ව තිබේ.

NT මත පදනම් වූ වින්ඩෝස් සංස්කරණ C සහ C++ යන ක්‍රමලේඛන භාෂාවලින් නිමවා ඇත. වින්ඩෝස් එක්ස්පීවල විවිධ දෝෂ මතුවීමත් සමග ඒවා නිරාකරණය කිරීම සදහා සේවා ඇහුරුම් නිකුත් වුණි.

වින්ඩෝස් එක්ස්පීවල අලුත් ලක්ෂණයක් වන්නේ නව කාර්යමත-පදනම් වූ ග්‍රාපිකරූපී පරිශීලක අතුරු මුහුණතයි. ආරම්භක මෙනුව සහ කාර්යස්ථම්භය (taskbar) නොයෙක් දෘශ්‍යමාන ආවරණ සහිතව නවීකරණය කෙරිණි. ඒ පහත දැක්වෙන ලක්ෂණද ඇතුලත් වෙමිනි:

• ගවේශකයෙහි ආලෝකය විනිවිද වැටෙන නිල්පාට ඍජුකෝණාස්‍ර තිබීම
• පසුබිමෙහි ඇති අයිකන් වල වැටෙන භෙවණැලි තිබීම
• ගවේශක කවුළු මත කාර්ය මත පදනම් වූ පැතිබාර (sidebars) තිබීම ("පොදු කාර්ය")
• කාර්යස්ථම්භයේ (taskbar) තිබෙන බොත්තම් (buttons) කාණ්ඩ වලට වෙන් කිරීමේ හැකියාවක් තිබීම (එක වැඩසටහනක් තනි බොත්තමක් බවට පත් කිරීම)
• කාර්යස්ථම්භය (taskbar) අගුලු දැමීමේ හැකියාව සහ අනෙකුත් මෙවලම්ස්ථම්භ (toolbars) ද අහම්බෙන් සිදුවන විපර්යාස වලින් වැලැක්වීමේ හැකියාව ද තිබීම
• ආරම්භක මෙනුවට අලුතින් එක්වුණු වැඩසටහන් ඉස්මතු කීරීමේ හැකියාව
• මෙනුවට පහතින් හෙවණැළි තිබීම (වින්ඩෝස් 2000 ට තිබුණේ මූසික දර්ශක තාරකා (mouse pointer) යට හෙවණැළිය, එහෙත් මෙනුවට පහතින් නොවේ)

වින්ඩෝස් 2000 මෙහෙයුම් පද්ධතියේ භාවිත වූ "පැරණි" අතුරු මුහුණතද තමන්ගේ කැමැත්ත පරිදි වින්ඩෝස් එක්ස්පීවලදීද යොදාගත හැක.

වින්ඩෝස් එක්ස්පී මගින් නව ආගන්තුක ලක්ෂණ කීපයක් ඉදිරිපත් කරන ලදී, ඒවා පහත දක්වා ඇත:

• DirectX 8.0 සිට DirectX 9.0c දක්වා උසස් කිරීම
• ආරම්භක මෙනුව සහ කාර්යස්ථම්භකයයේ (taskbar) දියුණු කිරීම්
• කර්නලයේ (kernel) යම් යම් වැඩි කිරීම් සහ ශක්ති කළමනාකරණයේ (power management) යම් යම් දියුණු කිරීම්
• ඉක්මනින් ආරම්භ වීම, පුරනය වීම (logon), වරනය වීම (logoff), ශිශිරතරණය (hibernation) වීම සහ වැඩසටහන් දියත් කිරීමේ අනුපිළිවෙළ.
• වේගවත්ව පරිශීලකයින් මාරුකිරීමේ (switching) හැකියාව.
• දුරස්ථ උපකාර (Remote Assistance) සහ දුරස්ථ වැඩතල (Remote Desktop) පහසුකම් එක්වීම.
• වින්ඩෝස් ෆයර්වෝල් සහ අන්තර්ජාල සම්බන්ධතා හුවමාරුව වැනි නව ජාලකරණ අංග එක්වී තිබීම.
• පද්ධති පරිපාලන (administration) මෙවලම් විශාල වශයෙන් දියුණු කිරීම.

වින්ඩෝස් එක්ස්පී වල ප්‍රධාන වශයෙන් සංස්කරණ 2ක් තිබේ. එනම්, වින්ඩෝස් එක්ස්පී නිවෙස් සංස්කරණය (ගෘහස්ත පරිශීලකයන් සදහා නිර්මානය කරන ලද) සහ වින්ඩෝස් එක්ස්පී වෘත්තිමය (ව්‍යාපාර සහ ප්‍රබල-පරිශීලකයන් සදහා නිර්මානය කරන ලද) වශයෙනි. වින්ඩෝස් එක්ස්පී වෘත්තිමය සංස්කරණයේ සාමාන්‍ය ගෘහස්ත පරිශීලකයන් භාවිතා නොකරන උසස් ලක්ෂණ අඩංගුවෙයි.

වින්ඩෝස් එක්ස්පී ආරම්භක සංස්කරණය යනු වින්ඩෝස් එක්ස්පීවල අවම-මිල සහිත සංස්කරණයකි. මෙය තායිලන්තය, ඉන්දුනීසියාව, රුසියාව, ඉන්දියාව, කොලොම්බියාව, බ්‍රසීලය, ආජන්ටිනාව, පේරු, බොලීවියා, චිලී, මෙක්සිකෝ, ඉක්වදෝරය, උරුගුවේ සහ වෙනුසුවේලාව වැනි රටවල් වලදී ලබාගත හැක. මෙම සංස්කරණය වින්ඩෝස් එක්ස්පී නිවෙස් සංස්කරණයට තරමක් දුරට සමානය. එහෙත් එය අඩු-සීමා දෘඩාංග සදහා සීමා සහිතය. මෙහි එකම වේලාවට ධාවනය කල හැක්කේ වැඩසටහන් 3 ක් පමණි.

වින්ඩෝස් එක්ස්පී මෙහෙයුම් පද්ධතිය භාෂා කිහිපයකින් ලබාගත හැක. අමතර වශයෙන්, MUI ඇහුරුම් සහ භාෂා අතුරු මුහුණත් ඇහුරුම් මගින් පරිශීලක අතුරු මුහුණත භාෂා රාශියකට පරිවර්තනය කරගත හැක.

ස්වයංක්‍රීය ගණක යන්ත්‍ර (ATM) විකුණුම්කරුවන් වන Wincor Nixdorf, NCR සංස්ථාව සහ Diebold සංස්ථාපිත යන සමාගම් සියල්ලම ඔවුන්ගේ OS/2 සංක්‍රමණ මඟ ලෙස මයික්‍රොසොෆ්ට් වින්ඩෝස් එක්ස්පී තෝරා ගන්නා ලදී.

මයික්‍රොසොෆ්ට් සමාගම විසින් වින්ඩෝස් එක්ස්පී මෙහෙයුම් පද්ධතියේ මතුවන යම් යම් දෝෂ නිරාකරණය කිරීම සදහාත් නව ලක්ෂණ එකතු කිරීම සදහාත් සේවා ඇහුරුම් කිහිපයක් අතරින් පතර නිකුත් කරන ලදී.

වින්ඩෝස් එක්ස්පී සදහා සේවා ඇහුරුම 1 (SP1) 2002 සැප්තැම්බර් 9 වැනි දින නිකුත් කරන ලදී.

සේවා ඇහුරුම 2 (SP2) 2004 අගෝස්තු 25 වැනි දින නිකුත් කරන ලදී.

සේවා ඇහුරුම 2b
2006 අගෝස්තු මාසයේදී මයික්‍රොසොෆ්ට් සමාගම විසින් නවීකරණය ���රන ලද පිහිටුවීමේ මාධ්‍යයක් වින්ඩෝස් එක්ස්පී SP2 සහ වින්ඩෝස් සර්වර් 2003 SP1 සදහා අණ්ඩයක් (patch) ලෙස අඩංගු කරමින් නිකුත් කරන ලදී.

සේවා ඇහුරුම 2c
2007 අගෝස්තු 10 වෙනි දින මයික්‍රොසොෆ්ට් සමාගම විසින් සේවා ඇහුරුම 2 සදහා සේවා ඇහුරුම 2c (SP2c) නමින් සුථ නවීකරණයක් ප්‍රකාශයට පත් කරන ලදී.

වින්ඩෝස් එක්ස්පී සේවා ඇහුරුම 3 (SP3) 2008 අප්‍රේල් 21 වැනි දින නිෂ්පාදකයන් සදහාද 2008 මැයි 6 වැනි දින පරිශීලකයන් සදහාද පොදුවේ මයික්‍රොසොෆ්ට් අවපතන මධ්‍යස්ථානය සහ වින්ඩෝස් නවීකරණය මගින් ලබාගත හැකිවන පරිදි නිකුත් කරන ලදී.

භෞතික මතකයේ උපරිම සීමාව (RAM) වින්ඩෝස් එක්ස්පී 32-bit සහ 64-bit සංස්කරණ අතර යොමු කලහැක. පහත දැක්වෙන වගුව මගින් වින්ඩෝස් එක්ස්පී සහය දක්වන උපරිම භෞතික මතක සීමාව නිරූපණය කරයි:

වින්ඩෝස් එක්ස්පී මෙහෙයුම් පද්ධතිය සහය දක්වන උපරිම භෞතික සකසන ගණන වන්නේ: වෘත්තීමය සංස්කරණය සදහා 2 ක්ද, ගෘහස්ත සංස්කරණය සදහා 1 ක්ද වශයෙනි.

වින්ඩෝස් එක්ස්පී මෙහෙයුම් පද්ධතිය සදහා සේවා ඇහුරුමක් නොමැතිව සහය දැක්වීම 2004 සැප්තැම්බර් 30 වෙනි දින අවසාන වන අතර, වින්ඩෝස් එක්ස්පී සේවා ඇහුරුම 1 සහ 1a සදහා සහය දැක්වීම 2006 ඔක්තෝබර් 10 වෙනි දින අවසාන වෙයි.

වින්ඩෝස් එක්ස්පී සේවා ඇහුරුම 2 (SP2) 2010 ජූලි 13 වෙනි දින විශ්‍රාම යන ලදී, ඒ එහි තිබූ ප්‍රධාන ලැබිය හැකි බවින් (general availability) සම්පූර්ණයෙන්ම අවුරුදු 6 කට පසුවය.

නිෂ්පාදනය සක්‍රිය කිරීම
ප්‍රකාශන හොරකම් අඩු කිරීමට උත්සාහයක් වශයෙන්, වින්ඩෝස් එක්ස්පී විසින් නිෂ්පාදනය සක්‍රිය කිරීම හදුන්වාදෙන ලදී.

නිෂ්පාදන යතුර පරීක්ෂා කිරීම
සක්‍රිය කිරීමට අමතර වශයෙන්, වින්ඩෝස් එක්ස්පී සේවා ඇහුරුම් විසින් අනවසර පිහිටුවීම් වැලැක්වීම සදහා වින්ඩෝස් එක්ස්පී මෙහෙයුම් පද්ධතිය පරිගණකවල පිහිටුවීමේදී වැඩි ප්‍රමාණයක් භාවිතකල නිෂ්පාදන යතුරු ප්‍රතික්ෂේප කරයි.

වින්ඩෝස් සත්‍ය වාසිය

ප්‍රකාශන හොරකම් වැළැක්වීමට උත්සහ කිරීම මත කාන්දු වූ (leaked) හෝ ජනිත කරන ලද (generated) කලාප බලපත්‍ර යතුරු සදහා, මයික්‍රොසොෆ්ට් සමාගම විසින් වින්ඩෝස් සත්‍ය වාසිය (WGA) හදුන්වාදෙන ලදී. බලපත්‍ර යතුර අසත්‍ය එකක් ලෙස හදුනාගත් විට, මයික්‍රොසොෆ්ට් සමාගමෙන් සත්‍ය යතුරක් මිලදී ගන්නා ලෙස පරිශීලකයාගෙන් විමසන දිගින් දිගට විවේචනය කරන තිරයක් දිස්වේ.

වින්ඩෝස් එක්ස්පීවල බලපත්‍ර වර්ග 3ක් ඇත එනම්: සිල්ලර, කාණ්ඩ (VLK), සහ මූල්‍ය උපකරණ නිෂ්පාදක (OEM) වශයෙනි. මෙම බලපත්‍ර වර්ග තුනම වින්ඩෝස් එක්ස්පී ප්‍රොපෙෂනල් 32-bit සහ 64-bit යන සංස්කරණ වලට ලබාගත හැක. වින්ඩෝස් එක්ස්පී හෝම් එඩිෂන් සංස්කරණය සිල්ලර සහ OEM බලපත්‍ර වලට පමණක් සීමා කර ඇත.

පාරිභෝගික භාවිතය නොමැත

වින්ඩෝස් එක්ස්පී නිවෙස් සහ වෘත්තිමය සංස්කරණවල පද්ධති අවශ්‍යතා මෙසේය:

• මෙහෙයුම් පද්ධතිවල සංසන්දන
• මෙහෙයුම් පද්ධතිවල ඉතිහාසය
• මෙහෙයුම් පද්ධති ලැයිස්තුව
• වින්ඩෝස් විස්ටා සහ වින්ඩෝස් එක්ස්පීවල සංසන්දන

වින්ඩෝස් එක්ස්පී ලිපිය ඉංග්‍රීසි බසින්

• ජොයිස්, ජෙරී; මූන්, මැරියන් (2004). මයික්‍රොසොෆ්ට් වින්ඩෝස් එක්ස්පී සරලව සහ පැහැදිලිව. මයික්‍රොසොෆ්ට් මුද්‍රණාලය. ISBN 9780735621121.

• මයික්‍රොසොෆ්ට් වින්ඩෝස් එක්ස්පී නිවස්න පිටුව
• වින්ඩෝස් එක්ස්පී උදව් සහ පාවිච්චි කිරීමේ උපදෙස්
• මයික්‍රොසොෆ්ට් වින්ඩෝස් එක්ස්පී විචාරකයන්ගේ මාර්ගෝපදේශකය - අගෝස්තු 2001 (PDF ආකෘතියෙන්) සංරක්ෂණය කළ පිටපත 2011-05-14 at the Wayback Machine
• වින්ඩෝස් එක්ස්පී මතක සීමා
• වින්ඩෝස් එක්ස්පී සේවා ඇහුරැම 3 ජාල මගින් ස්ථාපනය කිරීමේ පැකේජය - වෘත්තීයවේදියන් සහ විකාශකයන් සදහා (පූර්ණ මාර්ග අපගත පිහිටුවනය)