Jedrenje

Jedrenje je vještina plovidbe uz pomoć vjetra kao pokretačke snage. Jedrenje danas može biti rekreativno ili sportsko. Jedriti se može na dasci, u čamcu ili brodu, na jezeru ili moru. Posebne vrste jedrenja su: jedrenje na ledu, gde je pilot na klizaljkama, skijama ili snowboardu, i jedrenje na kopnu, obično na peščanim plažama u kolicima sa 3 točka i jedrom. Hiljadama godina jedrenje je imalo veliki značaj za transport i trgovinu, ribolov i ratovanje. Krajem 19. vijeka, značaj jedrenja je opao pojavom motoriziranih brodova koji nisu ovisili od vremenskim prilikama, koji su bili brži i zahtjevali manje osoblja i drugih troškova. U nekim krajevima svijeta jedrenje je i do danas zadržalo izvjestan privredni značaj. Recimo, jedrenjaci i danas plove iz Perzijskog zaljeva k Indiji i Africi. Kroz historiju jedrenjaci su se mijenjali po konstrukciji i veličini. Najmanje jedrilice imaju samo jednog putnika, dok najveće jedrenjake opslužuju desetine mornara. Razvijeni su i mnogobrojni jedriličarski manevri koji su u sportskom jedrenju dosegli svoj vrhunac.

Prva poznata predstava broda sa jedrima potiče sa pogrebne urne iz Luksora iz 5000. pne. Za plovidbu duž Nila, u Sredozemnom i Crvenom moru, Egipćani su koristili brodove s jarbolom i velikim pravokutnim jedrom. Jedro se moglo okretati, tako da je jedrilica mogla da koristi i bočni vetar. Oko 3000. pne. stanovnici uz obale Južnokineskog mora su razvili kanue koje su koristili za naseljavanje Polinezije.

Feničani i stari Grci su oko 1000. pne. razvili dva osnovna tipa brodova sa jedrima: teretni brod sa prostranim trupom i velikim pravougaonim jedrom, i galiju, koja je imala jarbol sa pravokutnim jedrom srednje veličine, dok bi je za vrijeme bonace ili pomorske bitke pokretali veslači.

U narednim vijekovima brodovi su jedrili u mnoge istraživačke i osvajačke pohode. Npr. grčki istoričar Herodot je spomenuo da je egipatski faraon Neho II poslao feničansku ekspediciju koja je oplovila Afriku u smjeru kazaljke na satu, 596–594. pne. Oko 470. pne. kartaginski admiral Hano je otplovio na zapad kroz Gibraltar i stigao sve do Gvinejskog zaljeva. Do danas se sačuvao njegov izvještaj o ovom putovanju. Grk Eudoksos iz Kizika je 120–117. pne. putovao jedrenjakom do Indije u istraživačko putovanje. Tada je shvatio značaj monsunskih vetrova za plovidbu u Indijskom oceanu.

I Rimljani su koristili kombinaciju jedrenjaka i broda sa veslačima za svoje vojne i trgovačke misije. Značajan tehnički doprinos ovog vremena je pojava pramca kao dijela konstrukcije jedara. Razvojem trgovine dobrima s Dalekog Istoka između Sirije i Italije, u Mediteranu su se pojavili gusari. Godine 102. pne. napadi kilikijskih i kretskih pirata su toliko učestali da je Rim poslao trupe Marka Antonija Oratora na Kilikiju s osrednjim uspjehom. Rimska mornarica je u doba carstva stalno imala mnogo manji značaj nego kopnene trupe.

Anglosaksonci su u vrijeme poznog Rimskog Carstva došli do Engleske koristeći duge brodove sa jednim jarbolom i jednim pravokutnim jedrom. Vikinzi su usavršili ovaj tip brodova između 6. i 8. vijeka. Najvažnije tehničko dostignuće ovoga doba bio je razvoj sistema jedara. Vitki vikinški brodovi mogli su dosegnuti brzine do 20 čvorova.

Poslije ere Vikinga, na Sjevernom moru i Baltiku su korišteni široki trgovački brodovi trgovačkog udruženja Hanza. Do kraja srednjeg vijeka razvijeni su i brodovi sa 2 i 3 jarbola. Verzija koja je nastala u Španiji i Portugalu pod imenom Karavela, poslužila je pomorcima poput Kristofora Kolumba, Vasca da Game i Ferdinanda Magellana da krenu na svoja istraživačka putovanja. Početkom 15. vijeka kineski admiral Zheng He je predvodio više ekspedicija jedrenjaka u Indijski ocean do obala istočne Afrike.

Od 17. vijeka u upotrebi su novi, specijalizirani tipovi brodova, kao što su linijski brodovi (ratni brodovi s više paluba za topove) i fregate (lako naoružani brzi brodovi). Brodograditelji su smišljali sve inovativnije nacrte. Brodovi su bili vitkiji, s većim deplasmanom i većim brzinama. Trgovačke mornarice u 19. vijeku su koristile tip broda kliper, koji je dostizao brzine od 18 čvorova.

Upotreba željeza (od 1890. čelika) kao materijala za brodogradnju bila je početak ere oklopnjača. Istovremeno, brodovi su uvećavali svoje manevarske moći. Parna mašina je počela istiskivati upotrebu jedara. Danas se brodovi na jedra koriste gotovo isključivo za zabavu i sport.

Jedrilice su se koristile za razonodu bogatih u Engleskoj i Nizozemskoj u 17. vijeku. Prvi jahting klub je osnovan 1720. u irskom Cork. Ovaj klub je prvi organizirao takmičenje u jedrenju (regatu) 1749. godine. U drugoj polovini 19. vijeka počele su masovno održavati trke jedrilica po Evropi i Sjevernoj Americi. America's Cup je prvi put organiziran 1851. godine, a njemački Kieler Woche 1882. godine. Prvo olimpijsko takmičenje u jedrenju održano je na Olimpijskim igrama 1900.

Glavni članak: Sportsko jedrenje

• Regate se održavaju u ograničenom prostoru i vremenu. Jedrilice trebaju obići stazu koja je obilježena bovama. Postoje dva formata regata: grupna regata i duel (trka dvije jedrilice).
• Trka jedrilica od točke do točke putanjama koje nisu obilježene.
• Etapna trka, gdje se svaka faza odvija na drugom mjestu.

Jedrenje na Wikimedijinoj ostavi

• Quest for the perfect sail shape Arhivirano 2012-03-02 na Wayback Machine-u
• Online glossary of sailing terms
• Another online glossary Arhivirano 2008-05-01 na Wayback Machine-u
• Mark Rosenstein's extensive list of sailing links
• Open Directory Project - Sailing Arhivirano 2006-02-03 na Wayback Machine-u
• Yahoo! - Sailing Arhivirano 2006-02-08 na Wayback Machine-u
• Sailing news Arhivirano 2008-04-12 na Wayback Machine-u
• Sailing and the Tech Dinghy -- MIT's dinghy sailing instruction booklet
• The Physics of Sailing
• Volunteer Sailing School in New York City (TASCA)
• Sailing on Adriatic coast Arhivirano 2016-03-26 na Wayback Machine-u