1809

**1809. po kalendarima**
Gregorijanski	1809. (MDCCCIX)
Ab urbe condita	2562.
Islamski	1223–1224.
Iranski	1187–1188.
Hebrejski	5569–5570.
Bizantski	7317–7318.
Koptski	1525–1526.
	Hindu kalendari
• Vikram Samvat	1864–1865.
• Shaka Samvat	1731–1732.
• Kali Yuga	4910–4911.
	Kineski
• Kontinualno	4445–4446.
• 60 godina	Yin Zemlja Zmija; (od kineske Ng.)
Holocenski kalendar	11809.
	p • r • u
	Podrobnije: Kalendarska era

Milenijum:	2. milenijum
Vjekovi:	18. vijek – 19. vijek – 20. vijek
Decenija:	1770-e 1780-e 1790-e – 1800-e – 1810-e 1820-e 1830-e
Godine:	1806 1807 1808 – 1809 – 1810 1811 1812

Godina 1809 (MDCCCIX) bila je redovna godina koja počinje u nedjelju po gregorijanskom kalendaru odn. redovna godina koja počinje u petak po julijanskom kalendaru.

1809:
1 • 2 • 3 • 4 • 5 • 6 • 7 • 8 • 9 • 10 • 11 • 12
Rođenja • Smrti

Događaji

Januar/Siječanj

5. 1. - Dardanelskim ugovorom okončan Anglo-turski rat: Britancima vraćene privilegije u Osmanskom carstvu, obećavaju pomoć u slučaju francuske pretnje.
14. 1. - Portugalsko/brazilsko osvajanje Francuske Gvajane (do 1817).
16. 1. - Španski rat za nezavisnost (Peninsularni rat) — Bitka kod La Korunje: Britanci odolevaju francuskim napadima, ali povlače se iz Galisije. Poginuo britanski general John Moore.
januar - Oštra zima i ledene brane izazivaju proboje nasipa i veliku poplavu u Holandiji.
22. 1. - Britanci zarobili kod Gvadalupe francusku fregatu Topaze (koja je pre nekoliko dana propustila ojačati garnizon u gujanskoj Kajeni).
22. 1.? - Kralj Joseph Bonaparte se vraća u Madrid.
27. 1. - Španski rat za nezavisnost — Druga opsada Saragose: Francuzi maršala Lannesa su probili gradske zidove, slede žestoke ulične borbe.
27. 1. - Napoleonova konfrontacija sa Talleyrandom - car se pre neki dan užurbano vratio iz Španije usled glasina o zaveri između Talleyranda i Fouchéa.
30. 1. - 24. 2. - Uspešna britanska Invazija Martinika

Februar/Veljača

3. 2. - Iz Teritorije Indiana izdvojena Teritorija Illinois - južni dio postaje država Illinois 1818.
8. 2. - Austrijski car Franjo I ohrabren donosi odluku da pokrene rat protiv Francuske, kako bi osvetio poraze i teritorijalne gubitke u Ratu Treće koalicije.
februar - Jadranska kampanja 1807–1814: Britanci zauzeli kod Valone Var, francuski brod sa provijantom.

"Obrana samostana Engrazia u Saragossi 1809"

20. 2. - Predaja Saragose: stradalo je 54.000 Španaca, vojnika i civila, i 10.000 Francuza, više od bolesti nego u borbama.
24. 2. - Pomorska Bitka kod Les Sables-d'Olonne je britanska pobeda pored biskajske francuske obale.
24. 2. - Britanci zauzeli Martinik (do 1816).
25. 2. - Bitka kod Vallsa u Kataloniji je francuski uspeh.

Mart/Ožujak

1. 3. - SAD: Zakon o embargu iz 1807. zamenjen Zakonom o ne-odnosima: ostaje embargo za trgovinu sa britanskim i francuskim lukama. Šteta za ekonomiju, mada podstiče industrijalizaciju.

James Madison

4. 3. - James Madison je četvrti predsednik SAD (do 1817), George Clinton ostaje potpredsednik.
10. 3. - Druga francuska invazija Portugala.
12. 3. - Persija zaključila preliminarni sporazum sa Britanijom - kraj franko-persijske alijanse iz 1807.
13. 3. - U Stockholmu izveden puč kojim je sa švedskog prijestolja zbačen kralj Gustav Adolf; pučisti su motivirani katastrofalnim porazima švedske vojske u ratu protiv carske Rusije kao i nastojanjem da se apsolutistički režim zamijeni ustavnom monarhijom.
17. 3. - Bitka za Villafrancu: opkoljeni francuski garnizon na severozapadu Španije se predao, skoro 1.300 mrtvih i zarobljenih.
21 - 22. 3. - Antifrancuski neredi na španskoj Kubi, protiv izbeglica sa Haitija - španske vlasti ih brane, ali sledećeg meseca naređuju proterivanje.
24. 3. - Rusko-turski rat: u Sankt Peterburg stigao sultanov ferman s objavom rata.
28. 3. - Bitka kod Medellína: Francuzi razbili Špance u Extremaduri.
29. 3. - Sabor u Porvoou (Borgou): finski staleži prisežu ruskom caru Aleksandru I kao velikom vojvodi Finske.
29. 3. - Prva bitka kod Porta: maršal Soult razbio Portugalce i zauzeo Porto - stradalo je 8.000 portugalskih vojnika, kao i nekoliko hiljada civila kada je popustio most kojim su bežali.

April/Travanj

1. 4. - Vojvoda Braunšvajga Friedrich Wilhelm osnovao Schwarze Schar, Crnu vojsku - vojvoda je u februaru zaključio konvenciju o saradnji sa Austrijom.
7. 4. - Karađorđe aktom Pravitelstvujuščeg sovjeta poklonio Adu Ciganliju komandantu varoši beogradske Mladenu Milovanoviću.
9. 4. - Počinje Tirolska pobuna protiv franko-bavarske okupacije, na čelu sa Andreasom Hoferom. Austrija je objavila rat Francuskoj.
10. 4. - Austrijske snage prelaze granicu susjedne Bavarske čime započinje Rat Pete koalicije.
11 - 24. 4. - Pomorska Bitka kod l'île d'Aix (ili u Baskijskim putevima) - britanski uspeh.

"Pobjeda Andreasa Hofera na Bergiselu"

13. 4. - Prva Bitka na Bergiselu: tirolski pobunjenici prvi put uzimaju Insbruk Bavarcima, zarobljavaju i preko 2.000 francuskih vojnika gen. Bissona koji su upali u zamku.
15. 4. - Austrijski general Johann Gabriel von Chasteler ulazi u Insbruk, 20-tog u Trento.
april - Sokoljani izleteli iz tvrđave i ubili tridesetak Srba u okolnim selima (glave su odnete veziru u Travnik), nakon čega su topovima zapaljena podgrađa Sokola.^[1]
15 - 16. 4. - Bitka kod Sacilea (Fontane Fredde): austrijska vojska nadvojvode Johanna porazila Beauharnaisovu franko-italijansku u Friulima - ovi se povlače do Verone.
19. 4. - Austro-poljski rat, Bitka kod Raszyna: Austrijanci odnose taktičku pobedu u Varšavskom vojvodstvu, Poljaci pod komandom Józefa Poniatowskog žrtvuju Varšavu da bi vezali austrijske snage.
19, 20. i 21. 4. - Bitke kod Teugen-Hausena, kod Abensberga i kod Landshuta: Napoleon sa svojom franko-nemačkom armijom poražava Austrijance u Bavarskoj.
21-22. 4. - Rat Pete koalicije: Bitka kod Eckmühla u kojoj francuski car Napoleon Bonaparte nanosi težak poraz austrijskim snagama i prisiljava ih na povlačenje iz Bavarske.
24. 4. - Počinje ustanak protiv Bavarske u Vorarlbergu.
24. 4. - Napoleon naređuje ukidanje Teutonskog viteškog reda i raspodjelu posjeda članicama Rajnske Konfederacije.^[2]
25. 4. - Amritsarski ugovor između Carstva Sika (Ranjit Singh) i Britanaca: granica uticaja je reka Sutlej.
26. 4. - Bosanski krajišnici provalili u okolinu Cetingrada i zauzeli cijeli teritorij izgubljen mirom u Svištovu 1791. (vraćaju ga Francuzima u maju 1810)^[3]
29. 4. - Maršal Lefebvre zauzima Salzburg, Franjo Jelačić se povlači na jug.
29. 4. - Episkop Venedikt Kraljević upućuje okružnicu sveštenstvu o anatemi koju je bacio na igumana Dubajića i harambašu Borčila, koji su se pobunili protiv Francuza.^[4]
26 - 30. 4. - Dalmatinska kampanja: Stojčevićevi graničari potisnuli Francuze sa Zrmanje, koji se zatim povlače u Knin i Zadar.
27 - 30. 4. - Bitka kod Caldiera, blizu Verone: austrijske snage odolevaju franko-italijanskim napadima, ipak moraju se povući zbog Napoleonovog napredovanja na Dunavu.

Ustanička Srbija sa privremenim proširenjima 1809

proleće - Prvi srpski ustanak - borbe se nastavljaju. Srbi kreću u pohod na četiri strane:
- prema Vidinu (Milenko Stojković),
- Nišu (Miloje Petrović, umesto Petra Dobrnjca). Hajduk Veljko se odvaja od glavnine i preko Ponišavlja zauzima Belu Palanku i podgrađe Belogradčika.
- preko Drine (Sima Marković) - zauzeti Višegrad, Srebrenica, Janja i Bijeljina, do blizine Tuzle i na četiri sata od Sarajeva.
- na Novi Pazar (Karađorđe). Jedino Karađorđe ime veći uspeh (Sjenica, Suvobor, opkoljavanje novopazarske tvrđave^[5]

Maj/Svibanj

6. 5. - Francuzi započinju treću opsadu Girone u Kataloniji (do decembra), inspiracija za otpor u ostatku Španije.
8. 5. - Bitka na Pijavi: franko-italijanska armija porazila austrijsku u Venetu, koja se povlači u Kranjsku i Korušku.

"Soultovo bjekstvo iz Porta"

10. 5. - 12. 5. - Arthur Wellesley porazio sa anglo-portugalskom vojskom maršala Soulta kod Grija a zatim ga nakon druge bitka kod Porta izbacio iz tog grada - Francuzi beže iz Portugala.
13. 5. - Rat Pete koalicije: Francuzi u Beču.
13. 5. - Bitka kod Wörgla: franko-bavarske snage maršala Lefebvra porazile Austrijance, ulazi u Insbruk 20-tog.
14 - 27. 5. - Austro-poljski rat: poljske snage zauzimaju Lublin (14.), Sandomierz (18.), Zamość (20.), Lavov (27.).
15. 5. - Austrijanci nanose gubitke Francuzima u napadu na selo Stara Straža kod Knina.
15. 5. - Napoleon upućuje proklamaciju Mađarima, poziva ih na nezavisnost od Habsburga.
maj? - Bosanski Turci haraju oko Otočca i Ogulina. Dalmatinski otoci su u rukama pobunjenika, koji čekaju austrijsku vojsku^[6].
maj - avgust - Francuzi napuštaju Kubu, stanovništvo New Orleansa se udvostručuje.
15 - 18. 5. - Bitka kod Tarvisa (Predela): franko-italijanske snage zauzimaju ključne planinske prevoje prema Koruškoj.
16. 5. - Marmont porazio Austrijance kod Pribudića (brdo Kita), zarobljen podmaršal Stojčević.
17. 5. - Borba kod Gračaca, puk. Rebrović se povlači ka Gospiću.

Francuski departmani u Italiji (1811)

17. 5. - Schönbrunnski dekret: Napoleon anektira Papinsku Državu: departmani Tibre (od 1810. Rome) i Trasimène (senatus consultum donesen sledećeg februara).
18. 5. - Anglo-danski rat: Britanci zauzeli ostrvo Anholt u prolazu Kattegat (do 1814).
21. 5. - Bitka kod Gospića: Marmont potisnuo Rebrovićeve snage.
- Marmont nastavlja preko Senja, Rijeke i Ljubljane, da bi se sreo sa Napoleonom u Austriji, a u međuvremenu gen. baron Knežević zauzima Dalmaciju sjeverno od Neretve, osim Zadra i nekoliko utvrda.

Austrijski nadvojvoda Karlo nakon bitke kod Asperna.

21 - 22. 5. - Rat Pete koalicije: Bitka kod Asperna u kojoj francuske snage trpe neuspjeh pri pokušaju uništenja austrijske vojske pod vodstvom nadvojvode Karla; jedan od najkrvavijih okršaja u historiji Napoleonskih ratova je prva bitka u kojoj je Napoleon Bonaparte doživio nesumnjivi poraz. Drugog dana poginuo gen. Pierre Charles Pouzet a maršal Jean Lannes ubrzo zatim smrtno ranjen.
25. 5. - Bitka kod Sankt Michaela: Paul Grenier razbio Franju Jelačića u Štajerskoj.
25. 5. - Revolucija u Chuquisaci, dan. Sucre u Boliviji:
28. 5. - Marmont u Trstu.
28. 5. - Maršal Jean-Baptiste Bessières proizveden u vojvodu od Istre.
29. 5. - Druga bitka na Bergiselu: Bavarci su odoleli tirolskim napadima, ali sutradan se ipak, po drugi put, povlače iz Insbruka, zbog nedovoljne municije.

"Junačka smrt vojvode Stevana Sinđelića"

31. 5. (19. 5. po j.k.) - Vrhunac Bitke na Čegru, Stevan Sinđelić se digao u vazduh zajedno sa skladištem municije, braniocima i Turcima koji su upali u utvrđenje.
- Posledice poraza: Miloje Petrović je smenjen, Mladen Milovanović je, pred Božić, smenjen iz senata (dolazi Jakov Nenadović).^[5]
- Desnom obalom Morave Huršid-pašini Turci prodiru do Dunava^[7].
31. 5. - Stralsundska bitka u Pomeraniji: poražene su snage Ferdinanda von Schilla koji je pokušao pokrenuti antifrancusku revoluciju u Nemačkoj - on je poginuo, jedanaestorica njegovih oficira su pogubljeni u septembru.
31. 5. - Mauricijuska kampanja: Francuzi zarobili dva broda Istočnoindijske kompanije u Bengalskom zalivu.

Jun/Juni/Lipanj

"(Karađorđe) Osvojio od 1 [13] maja do 15 [27] juna Sjenicu, Novu Varoš, Novi Pazar, Prijepolje"

1. 6. - Austrijanci napuštaju Varšavu.
3. 6. - Marmont u Ljubljani.
6. 6. - Stric zbačenog švedskog kralja Gustava Adolfa postaje kralj Karl XIII (do 1818, od 1814. i kralj Norveške), poslednji iz dinastije Holstein-Gottorp. Zemlja dobija novi ustav, kojim je uveden parlamentarni ombudsman.

"Karađorđe pobeđuje silnog Numan-pašu"

10. 6. - Boj na Suvodolu: Karađorđe porazio pećkog Numan-pašu Mehmedbegovića blizu Sjenice.
10. 6 - Papina bula Quam memoranda ekskomunicira Napoleona.
14. 6. - Bitka kod Raaba, tj. Győra na severozapadu Mađarske: franko-italijanska pobeda Eugènea de Beauharnaisa kojom je nadvojvoda Johann sprečen da pojača austrijske snage kod Wagrama.
jun - Duranski afganistanski vladar Šudža-šah Durani sklapa savez sa Britancima, ali je istog meseca zbačen od Mahmud-šaha (do 1818).
18. 6. - Karađorđe zauzeo varoš Novi Pazar nakon teških borbi, tvrđava je opkoljena.^[8]
24 - 26. 6. - Bitka kod Graza: Ignác Gyulay uspeo doturiti zalihe opkoljenom garnizonu, prije nego što ga je Marmont otjerao.

Jul/Juli/Srpanj

Napoleon kod Wagrama

5. 7. - Rat Pete koalicije: Bitka kod Wagrama u kojoj Napoleon nanosi odlučujući poraz Austrijancima i tjera ih na povlačenje u Češku. Napoloenov načelnik štaba Louis-Alexandre Berthier će postati knez od Wagrama.
5/6. 7. - Francuzi uhapsili papu Pija VII., odvode ga u izgnanstvo (Grenoble, Savona, Fontainebleau) do 1814.
7. 7. - Španska rekonkista Santo Dominga: Francuzi se predaju Britancima, što je kraj njihove vlasti u dan. Dominikanskoj Republici.
12. 7. - Rat Pete koalicije: Dan nakon taktički neodlučene bitke kod Znojma potpisano primirje kojim je de facto okončan rat.
13. 7. - Britanci uzeli Senegal Francuzima (do 1817).
14. 7. (kal.?) - Ruski gen. Isajev prelazi Dunav, uključuje se u opsadu Kladova.^[9]
15. 7. - Poljaci zauzeli Krakov.
15. 7. - Donesena odluka da švedski kralj Karl XIII usvoji danskog princa Kristijana Augusta za naslednika krune (u zemlju stiže u januaru).
16. 7 - U gradu La Pazu, u Vicekraljevstvu Río de la Plata, zbačene španske vlasti i proglašena Junta Tuitiva - rojalisti guše nekoliko meseci kasnije (→ Borba za nezavisnost Latinske Amerike).
21. 7. - Veliki srpsko-ruski poraz kod Kladova, Rusi se povlače.
24. 7. - Protufrancuska pobuna u Šibeniku, ubrzo stiže i austrijska vojska (Francuzi se vraćaju u studenom).
27 - 28. 7. - Bitka kod Talavere: taktički uspeh Arthura Wellesleyja, koji će dobiti titulu vikonta Wellingtona od Talavere i od Wellingtona (vojvoda od 1814).
30. 7. - Walcherenska kampanja: Britanci se iskrcavaju u Nizozemskoj, ne bi li otvorili drugi front - preko 4.000 vojnika umire od bolesti, preostali se povlače u decembru. Napoleon oduzeo Holandiji teritorije južno od Rajne.

Avgust/August/Kolovoz

avgust - Rusi lako prešli donji Dunav, zauzimaju Isaču i Tulču bez otpora (svi Turci su kod Srbije).
4 - 18. 8. - Tirolski pobunjenici nanose velike gubitke francuskim, saksonskim i bavarskim snagama, maršal Lefebvre mora napustiti pokrajinu.
10. 8. - Kreolska revolucija u Quitu, u Vicekraljevstvu Peru - ugušena dogodine.
11. 8. - Bitka kod Almonacida: francuski uspeh blizu Toleda.
avgust - Turci izbili na Dunav kod Požarevca.
16. 8. - Pruske reforme: osnovan univerzitet u Berlinu, nastava od oktobra 1810.
21. 8. - Umro ruski feldmaršal Aleksandar Prozorovski, komandant u Vlaškoj, nasleđuje ga Petar Bagration. Njegova dejstva u Bugarskoj odvlače Turke iz Srbije, a Srbi se vraćaju u Deligrad.
24. 8. - Ranjit Singh preuzima opkoljenu Kangru od Sansar Chanda, kako je ne bi zauzele Gurke.
27/28. 8. - Noćas su iz Beograda pobegli ruski izaslanik Konstantin Rodofinikin, mitropolit Leontije i Petar Dobrnjac, ne smejući da dočekaju Karađorđa.^[5]
28. 8. - Osijek proglašen slobodnim i kraljevskim gradom.
28. 8 (16. 8. po j.k.) - Srpski ustanici šalju pismo Napoleonu, želeći protektorat - ovaj može samo naložiti bukureškom vicekonzulu da održava tajne veze.^[5] Apel je upućen i Austrijancima, ponuđeno im je zaposedanje gradova na Savi i Dunavu.

Septembar/Rujan

V.V. Finska

7. 9. - Rama II je zavladao Sijamom/Tajlandom (do 1824). Suočava se s pobunom Taksinovog sina, koja je brzo ugušena i sa burmanskom invazijom.
septembar - Borba kod manastira Manasija, Karađorđe odbio tursku vojsku^[10].
16. 9. - Bagration porazio Turke kod Rassevat-a u Bugarskoj, zatim opseda Silistru 22-og - veliki vezir Jusuf nakon ovoga odustaje od pohoda na Srbiju i Vlašku.^[11]
17. 9. - Fredrikshamnski mir kojim je okončan Finski rat i kojim se Švedska odriče Finske, čiju će teritoriju preuzeti Rusko Carstvo i na njemu stvoriti vazalno Veliko vojvodstvo Finske.
18. 9. - Otvorena druga zgrada Kraljevske opere u Londonu - skuplje karte izazivaju dvomesečne nerede (zgrada izgorela 1856).
20 - 28. 9. - Uspešan britanski upad u Saint-Paul na Île Bonaparte (Reunion), prethodnica invazije ostrva sledećeg jula.
30. 9. - Drugi ugovor iz Fort Waynea: SAD dobile 12.000 kv.km. indijanske zemlje - nezadovoljni Tecumseh, poglavica Shawneeja, sledeće godine pokreće rat.

Oktobar/Listopad

1. 10. - Britanci se iskrcali na Kefaloniji, napuljski garnizon se predaje istog dana. Narednih dana zauzimaju Zante, Itaku i Kiteru.
4. 10. - Spencer Perceval je novi britanski premijer (do 1812). Palmerston je sekretar rata (do 1828).

Metternich

8. 10. - Raniji pariski veleposlanik Klemens von Metternich imenovan ministrom vanjskih poslova Austrijskog Carstva, nakon Stadiona, započevši karijeru koja će ga učiniti jednim od najutjecajnijih evropskih državnika u prvoj polovici 19. vijeka (od 1821. i Kancelar Austrijskog carstva, oboren u revoluciji 1848).
12. 10. - Mladi Friedrich Staps nameravao ubiti Napoleona tijekom pregovora u Schönbrunnu. Ovo navodi cara da misli o potomstvu i novom braku.
14. 10. - Mir u Schönbrunnu kojim je formalno okončan Rat Pete koalicije. Austrija predaje teritorije:
- Salzburg Bavarskoj.
- Gorica i Gradiška, Trst, Istarska marka, Kranjska, zapadna Koruška i istočni Tirol, Hrvatska južno od Save Francuskoj. Nastaju Ilirske provincije, zajedno sa bivšom mletačkom Dalmacijom i dijelom Istre, trenutno pod talijanskom upravom. Prvi guverner je Auguste Marmont, glavni grad je Ljubljana. Okupaciju hrvatskih krajeva vodi gen. Delzons, sa sjedištem u Karlovcu.
- Zapadna Galicija i Krakov Varšavskom vojvodstvu.
- Tarnopolj Rusiji.
14 - 20. 10. (2 - 8. 10. po j.k.) - Prvi srpski ustanak: Črezvičajna skupština u Hasanpašinoj Palanci. Traži se da ruska vojska bude stalno prisutna u Srbiji, da se Rodofinikin zameni kao ruski poslanik, da Melentije (Stevanović) zameni pobeglog Leontija.
22. 10. - Bagration zaustavio nadmoćniju tursku vojsku kod Tatarice, ali mora prekinuti opsadu Silistre, zbog nedovoljne municije^[11].
oktobar-novembar - Car Aleksandar I i Mihail Speranski razmatraju plan državne reforme.

Novembar/Studeni

Evropa nakon Mira u Schönbrunnu

1. 11. - Četvrta bitka na Bergiselu, Bavarci slomili tirolski ustanak.
1. 11. - Hotentotska proklamacija u Koloniji Rt dobre nade vodi porobljavanju Hotentota (opozvana 1828-38).
novembar - Kampanja u Persijskom zalivu: britanska mornarica protiv porodice Al-Qasimi u Ras al-Kajmi.
18. 11. - Mauricijuska kampanja: Akcija od 18. novembra: Hamelinovi Francuzi zarobili tri britanska broda u Bengalskom zalivu.
19. 11. - Bitka kod Ocañe: španska vojska potučena blizu Madrida.
c. 25. 11. - Britanski diplomat Benjamin Bathurst nestao u Perlebergu u Njemačkoj - vjerojatno je ubijen ali priča je napuhana u popularnoj kulturi.
26. 11. - Bitka kod Albe de Tormes: poražen i drugi španski krak.
30. 11. - Napoleon obavestio Joséphinu da mora pronaći suprugu koja će mu dati naslednika (razvod u januaru).

Decembar/Prosinac

Ilirske provincije

krajem godine - Bagration zauzima Ismail i Brailu^[11].
9. 12. - Walcherenska kampanja: Britanci napuštaju to holandsko ostrvo.
10. 12. - Dansko-švedski rat okončan statusom kvo.
12. 12. - Francuzi zauzeli Gironu.
decembar - Boydov masakr: Maori na Novom Zelandu ubili i pojeli 66-70 Evropljana sa engleskog broda Boyd.
25. 12. - Napoleonov dekret o privremenom ustroju Ilirskih pokrajina (konačna verzija u travnju 1811).
25. 12. - Ephraim McDowell izveo prvu uspešnu ovariotomiju u Danville, Kentucky.

Kroz godinu

Banski dvori

Ranija palača Kulmerovih u Zagrebu postaju Banski dvori.
Muhammed Bello, sin Usmana dan Fodija osnovao grad Sokoto, na severozapadu dan. Nigerije.
1808-09 - Nemački geograf August Zeune uvodi pojam Balkanskog poluostrva (nije baš odmah prihvaćen).
1808-09 - Kokandski kan Alimhan zauzeo Taškentsku državu.
1809-10 - Umarhan oborio brata Alimhana, vlada Kokandskim kanatom do 1822.
Prva zbirka Krilovljevih basni.
Nauka i tehnika
- Jean-Baptiste Lamarck objavljuje Philosophie zoologique: predlaže jednu varijantu teorije evolucije (→ lamarkizam).
- Kepler–Poinsotovi poliedri: Louis Poinsot je dva ponovo otkrio i dva sasvim nova.
- Carl Friedrich Gauss: Theoria motus corporum coelestium in sectionibus conicis solem ambientium (Gaussova funkcija, metod najmanjih kvadrata).
- Prvi tom "Opisa Egipta" (Description de l'Égypte).

Karte

Savremena karta Ilirskih provincija, Srbije i Bosne
Generalna karta Ilirskih provincija
Upravni zemljovid Ilirskih provincija

Rođenja

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1809.

4. 1. - Louis Braille, pronalazač pisma za slepe († 1852)
13. 1. - Friedrich Ferdinand von Beust, austrougarski državnik († 1886)
15. 1. - Pierre-Joseph Proudhon, filozof, anarhista († 1865)
19. 1. - Edgar Allan Poe, književnik († 1849)
3. 2. - Felix Mendelssohn, kompozitor († 1847)
12. 2. - Charles Darwin, naturalist, biolog, geolog († 1882)
12. 2. - Abraham Lincoln, predsednik SAD († 1865)
15. 2. - Cyrus McCormick, pronalazač, proizvođač poljoprivrednih mašina († 1884)
18. 2. - Božidar Petranović, pravnik i istoričar književnosti, akademik († 1874)
24. 2. - Edwin von Manteuffel, pruski feldmaršal († 1885)
9. 3. - Bettino Ricasoli, talijanski državnik († 1880)
27. 3. - Georges-Eugène Haussmann, urbanista Pariza († 1891)
31. 3. - Nikolaj Gogolj, književnik († 1852)
8. 7. - Ljudevit Gaj, hrvatski preporoditelj, ilirac († 1872)
6. 8. - Alfred Tennyson, pesnik laureat († 1892)
24. 12. - Kit Carson, američki krajišnik († 1868)
29. 12. - William Ewart Gladstone, britanski premijer († 1898)

Smrti

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1809.

22. 2. - Johann Ludwig von Cobenzl, austrijski političar (* 1753)
7. 3. - Jean-Pierre Blanchard, balonista (* 1753)
27. 3. - Joseph-Marie Vien, slikar (* 1716)
4. 4. - Vasilij Čičagov, ruski admiral, istraživač Arktika (* 1726)
1. 5. - François Laurent d'Arlandes, pionir letenja balonom (* 1742)
31. 5. - Stevan Sinđelić, srpski vojvoda (*1770)
31. 5. - Joseph Haydn, kompozitor (* 1732)
31. 5. - Jean Lannes, maršal Francuske, vojvoda od Montebella (* 1769)
8. 6. - Thomas Paine, američki revolucionar (* 1737)
6. 7. - Antoine Charles Louis de Lasalle, francuski general (* 1775)
7. 7. - Konstantin Karl d’Aspre, austrijski feldmaršal (* 1754)
26. 7. - Jovan Muškatirović, književnik, prvi Srbin advokat (* 1743)
12. 8. - Mihail Kamenski, ruski feldmaršal (* 1738)
17. 8. - Matthew Boulton, industrijalac (* 1728)
18. 8. - Mula Mustafa Bašeskija, sarajevski ljetopisac (* 1731-32)
7. 9. - Rama I, kralj Sijama, osnivač dinastije Čakri (* 1737)
11. 10. - Meriwether Lewis, istraživač SAD (* 1774)
17. 10. - Friedrich Staps, atentator na Napoleona (* 1792)
30. 10. - William Cavendish-Bentinck, donedavni britanski premijer (* 1738)

Reference

↑ Соко у устанцима 1804-1815.. rastko.rs
↑ Creation of the Confederation of the Rhine, 12 July, 1806. napoleon.org
↑ Prvi pokušaj bosanskih krajišnika da vrate Cetingrad u sastav bosanskog vilajeta (26. april 1809-14. maj 1810)
↑ Istorija s.n. V-2, 282-3
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 Ćorović. Istorija srpskog naroda - Rusko-srpski savez. rastko.rs
↑ french-rule-in-croatia--1806-1813, 242
↑ Милош Обреновић, књаз Сербији, или грађа за српску историју нашега времена. rastko.rs
↑ Podvizi Bokelja van Boke. rastko.rs
↑ Руси и Срби између Кладова и Сибира. rastko.rs
↑ Istorija s. n. V-1, 50
↑ ^11,0 ^11,1 ^11,2 Alexander Mikaberidze (19 January 2005). Russian Officer Corps of the Revolutionary and Napoleonic Wars. Savas Beatie. str. 17–. ISBN 978-1-61121-002-6.

Literatura

Istorija srpskog naroda, Peta knjiga, prvi tom, Od Prvog ustanka do Berlinskog kongresa, SKZ Beograd 1981 (V-1)
Istorija srpskog naroda, Peta knjiga, drugi tom, Od Prvog ustanka do Berlinskog kongresa, SKZ Beograd 1981 (V-2)

[1] Соко у устанцима 1804-1815.. rastko.rs

[2] Creation of the Confederation of the Rhine, 12 July, 1806. napoleon.org

[3] Prvi pokušaj bosanskih krajišnika da vrate Cetingrad u sastav bosanskog vilajeta (26. april 1809-14. maj 1810)

[4] Istorija s.n. V-2, 282-3

[CorRusko-Srpski-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 Ćorović. Istorija srpskog naroda - Rusko-srpski savez. rastko.rs

[6] rench-rule-in-croatia--1806-1813, 242

[7] Милош Обреновић, књаз Сербији, или грађа за српску историју нашега времена. rastko.rs

[8] Podvizi Bokelja van Boke. rastko.rs

[9] Руси и Срби између Кладова и Сибира. rastko.rs

[10] Istorija s. n. V-1, 50

[Mikaberidze2005-11] 11,0 ^11,1 ^11,2 Alexander Mikaberidze (19 January 2005). Russian Officer Corps of the Revolutionary and Napoleonic Wars. Savas Beatie. str. 17–. ISBN 978-1-61121-002-6.

[1]