1756
godina
- Ovo je članak o godini 1756.
Godina 1756 (MDCCLVI) bila je prijestupna godina koja počinje u četvrtak po gregorijanskom kalendaru odn. prijestupna godina koja počinje u ponedjeljak po julijanskom kalendaru.
| Milenijum: | 2. milenijum |
|---|---|
| Vjekovi: | 17. vijek – 18. vijek – 19. vijek |
| Decenija: | 1720-e 1730-e 1740-e – 1750-e – 1760-e 1770-e 1780-e |
| Godine: | 1753 1754 1755 – 1756 – 1757 1758 1759 |
| Gregorijanski | 1756. (MDCCLVI) |
| Ab urbe condita | 2509. |
| Islamski | 1169–1170. |
| Iranski | 1134–1135. |
| Hebrejski | 5516–5517. |
| Bizantski | 7264–7265. |
| Koptski | 1472–1473. |
| Hindu kalendari | |
| • Vikram Samvat | 1811–1812. |
| • Shaka Samvat | 1678–1679. |
| • Kali Yuga | 4857–4858. |
| Kineski | |
| • Kontinualno | 4392–4393. |
| • 60 godina | Yang Vatra Miš (od kineske Ng.) |
| Holocenski kalendar | 11756. |
| Podrobnije: Kalendarska era | |
Događaji
urediJanuar/Siječanj – Mart/Ožujak
uredi
- 1755/56 - Ruska carica naredila poslaniku Obreškovu da preko mletačkog baila posreduje kod Porte u korist Crne Gore - prvi put da se ruska vlada "zvanično založila za Crnu Goru".[1]
- 16. 1. - Britanska vlada, uplašena zbog mogućeg francuskog napada na Hanover, sa pruskim kraljem Friedrichom II sklapa Westminsterski sporazum kojim se "garantira neutralnost" Hanovera, a koji označava početak tzv. Diplomatske revolucije odnosno velikog "preslagivanja" vojnih saveza među tadašnjim evropskim velesilama.
- januar - Bivši knez u Kuli podstiče Srbe u Bačkoj na otpor prema komorskoj vlasti.[2]
- zima - Oštra zima u Mongoliji.
- 7. 2. - Guaraní rat: vođa Guaraní pobunjenika Sepé Tiaraju je poginuo u sukobu sa Špancima i Portugalcima. Tri dana kasnije u bici kod Caiboaté stradalo je 1.511 Indijanaca i samo četiri kolonijalista, koji zatim zauzimaju sedam misija, Misiones Orientales - ali novim ugovorom iz 1761. Španija dobila misije natrag (jedna inspiracija za film "Misija" iz 1986).
- 11. 2. - Bitka za Vijaydurg: Britanci su, u savezu sa maratskim "premijerom", zauzeli tvrđavu Vijaydurg i porazili admirala Tuladži Angrija.
- 18. 2. - Zemljotres kod Dürena, blizu Kölna, jedan je od najjačih poznatih u istoriji Nemačke i srednje Evrope - nema mnogo mrtvih ali ima dosta materijalne štete.
- 27. 2. - Mitropolit Nenadović je optužen za Nedeljkovićeve ispade - odlazi u Beč, da se opravda, nosi sa sobom i narodne pritužbe - upućena je komisija.
- 1. 3. - Papina enciklika Ex quo: poziva grkokatolike na promicanje trebnika (euhologion/evhologij) iz 1754.
- 15. 3. - Marija Terezija potpisala "urbarijalnu regulaciju": slavonskom kmetu je određen minimum posjeda i maksimum vlastelinskih tereta[3][4] (stupa na snagu 1762, odnosi se i na Srijemsku županiju, od 1759, prethodno je trebalo premeriti zemljište i uvesti knjige[5]).
- 24. 3. - Pruski kralj Friedrich II tjera seljake pod svojom vlašću da počnu uzgajati "neobičnu" i "vražju" biljku danas poznatu kao krumpir: Kartoffelbefehl je sada izdat za Šlesku, a u Pomeraniji je to određeno još ranije.
- 27. 3. - Francuzi zauzeli britanski Fort Bull (danas Rome, New York).
- mart, krajem - Ćingovski car Kine Qianlong ponovo šalje vojsku na Džungariju gde se odmetnuo knez Amursana - u grad Ili/Yining na zapadu dan. Xinjianga. Amursana beži svom tastu, kazaškom vladaru Ablaj-kanu, kasnije se vraća i proteruje kineski garnizon.
April/Travanj – Jun/Lipanj
uredi- 1. 4. - Veliki vezir Jirmisekizade Mehmed Said-paša daje ostavku, sledi Ćosa Bahir Mustafa-paša, samo do decembra.
- 6. 4. - Dalmatinski biskupi upućuju predstavku mletačkom Senatu protiv pravoslavnih u zemlji.[6]
- 9. 4. - Umro je bengalski nawab Alivardi Khan, nasleđuje ga unuk Siraj ud-Daulah, poslednji nezavisni nawab (do 1757).
- 12. 4. - Francuske trupe, na čelu sa du Plessis de Richelieuom, bez formalne objave rata se iskrcavaju na Menorcu pod britanskom vlašću, čime u Evropi de facto počinje Sedmogodišnji rat.
- Englezi napadaju dubrovačke brodove tijekom rata.[7]
- april? - Rusija se približava Austriji i Francuskoj u savezu protiv Pruske.
- 19. 4. - Sukob braće Marka i Joza Ivanovića iz Dobrote sa tripoliskim korsarima u pirejskoj luci Zmaj - poražen je gusarski šambek, poginuo je Reis Adži Ibrahim ali i knez Marko.
- 25. 4. - Grimanijev zakon: pokušaj unapređenja poljoprivrede u mletačkoj Dalmaciji.[8]
- 1. 5. - Diplomatska revolucija, Državni kadril: zaključen je Versajski ugovor, obrambeni savez Francuske i Austrije. Franko-austrijska alijansa traje do 1792.
- 7. 5. - Burmanski kralj Alaungpaya poslao zlatno pismo britanskom kralju Georgeu II
- 13. 5. - Umro splitski nadbiskup Pacifik Bizza, naslijediće ga Nikola Dinarić (1757-64).
- maj - U Carigradu odlučeno da se preduzme pohod na Crnu Goru zbog neplaćanja harača - ovi nemaju podršku ni drugih plemena, ni Mletaka, pa ni Rusije.[9]
- 17. 5. - Britanija je i formalno objavila rat Francuskoj.
- 20. 5. - Sedmogodišnji rat: Bitka kod Minorce u kojoj francuska flota nanosi težak poraz britanskoj mornarici. Admiral John Byng će zbog ovoga dogodine biti pogubljen.
- 13. 6. - Rabinska skupština u Brodiju osuđuje jeretika Jakoba Franka, sledbenika Šabtaja Cvija (→ frankizam).
- 20. 6. - Pošto su se Britanci oglušili o zabranu gradnje novih fortifikacija, i pošto je 3. juna već zauzeo Cossimbazar, bengalski navab Siradž ud-Daula zauzima i Fort William, u Kalkuti. Veliki broj zarobljenika je strpan u tamnicu prozvanu Crna rupa Kalkute, gde jedan broj umire tokom noći.
- 22. 6. - U Švedskoj otkriveno da je kraljica Luisa Ulrika, inače sestra Fridriha Velikog, spremala udar protiv Riksdaga staleža i povratak apsolutističke vlasti - nekoliko kraljičinih saradnika je pogubljeno sledećeg meseca, ona je prošla uz ukor.
- 29. 6. - Sedmogodišnji rat: Dvomjesečna Opsada tvrđave Fort St Philip završava predajom britanskog garnizona, čime prestaje britanska vlast nad Menorcom (vraćaju se 1763-81).
Jul/Srpanj – Septembar/Rujan
uredi- 30. 7. - U Carskom selu u Rusiji carici Jelisaveti predstavljen velebni dvorac, danas poznat kao Katarinin dvorac.
- leto - Knez Čingunžav digao Halha Mongole na severu današnje Mongolije protiv ćingovske vlasti - nema podršku plemstva, uhvaćen je sledećeg januara.
- 2. 8. - Franko-indijanske snage zauzele Fort Granville, blizu današnjeg Lewistown, Pennsylvania.
- 14. 8. - Francuzi zauzeli utvrdu Oswego na jezeru Ontario, sa 1.700 zarobljenika i 121 topom.
- avgust - Opšti crnogorski zbor - definitivno odlučeno da se ne plaća harač Turcima.[10]
- 16. 8. - Ugovor iz Compiegna: na zahtev Đenovske republike, Francuska treba da zauzme pozicije na Korzici, koja se odvojila od đenovske vlasti (→ Korzikanska Republika).
- 29. 8. - Sedmogodišnji rat: ne čekajući napad novih saveznika, pruski kralj Friedrich II započinje invaziju Saksonije - to je Treći šleski rat.
- 2. 9. - Tuniski beg Abu l-Hasan Ali I je abdicirao nakon što su sinovi Al-Husayn I ibn Alija uz pomoć Alžiraca zauzeli grad - pogubljen je 22-gog. Novi tuniski beg je Muhammad I ar-Rashid (do 1759).
- 8. 9. - Francuski i indijanski rat: Pennsylvanijske trupe su uništile lenapeansko selo Kithanin (dan. Kittanning, Pennsylvania), odakle su od prošle jeseni pokretani indijanski napadi.
- 9. 9. - Prusi zauzeli Dresden nakon malog otpora, nastavljaju ka Češkoj, sutradan započinju opsadu Pirne.
Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac
uredi
- 1. 10. - Treći šleski rat, Bitka kod Lobositza (Lovosice): Austrijanci pod Browneom su, neovisno o taktičkom rezultatu, zaustavili vojsku Fridriha Velikog. Ovaj se vraća u Saksoniju, kuda odlazi i Browne, ne bi li izbavio Sase.
- 7. 10. - Markusflut: poplava na Severnom moru oko Elbe, strada oko 600 ljudi.
- 14. 10. - Sedmogodišnji rat: Opsada Pirne završava kapitulacijom saksonske vojske Prusima većinu čijih pripadnika će Friedrich prisilno regrutirati u vlastitu vojsku. Saksonska blagajna će biti ispražnjena, biće izdavani novci efraimiti, smanjenog sadržaja srebra (do 1763).
- oktobar - Nakon Frančeska Grimanija, novi generalni providur u Dalmaciji je Al. Kontarini.
- oktobar - Pošto su Moguli povratili Pendžab, afganski vladar Ahmed-šah Durani ponovo napada Indiju, u januaru će opljačkati i Delhi.
- 18. 10. - Umro bački episkop Visarion Pavlović, naslediće ga Mojsije Putnik (1757-74).
- 1. 11. - Francuska anektirala Sejšele, ekspedicija Corneille Nicholas Morpheya je najveće ostrvo nazvala Séchelles. Prvi naseljenici stižu 1770. (u britanskim rukama 1794-1976).
- 1. 11. - Francuska ekspedicija na Korziku, postavili su garnizone u Ajaccio, Bastiju i Saint-Florent.[11]
- 1. 11. - Giacomo Casanova je noćas pobegao iz venecijanskog zatvora.
- 2. 11. - U očekivanju turskog napada, vladika Vasilije napušta Crnu Goru.[12]
- 11. 11. - Britanski premijer Thomas Pelham-Holles odstupa usled poraza na Menorci, ali vraća se već sledećeg leta. U međuvremenu tu je William Cavendish, 4. vojvoda od Devonshirea a neformalni lider je William Pitt Stariji.
- 10. 11. (30. 10. po j.k.) - "Ruski arhimandrit" Vladimir Bukovski rukopoložen za zetskog arhiepiskopa - ali u stvari se radi o varalici, ubrzo se gubi.[13]
- studeni, potkraj - Turska vojska napada Crnu Goru iz tri pravca, otpor na čelu s guvernadurom Radonjićem je jak, ali Turci prodiru do Čeva. Na putu ka Cetinju su dočekani na Predišu i u Tomićima, pa se zbog otpora i jesenjih kiša povlače[14] (sledeće godine primirje i sporazum o haraču).
- Kada je vezirov ćehaja vodio deo vojske preko Mostara, osiljeni janičari su mu dozvolili prolazak tek nakon sporazuma.[15]
- krajem godine - Mehmed-paša Kukavica odlazi iz Bosne (vraća se 1757-60), pošto je okončao desetogodišnji period nereda u zemlji. Dao je nabiti na kolac crnogorskog harambašu Lazara Pecirepa u Travniku, za šta su Crnogorci nabili na kolac nekoliko Turaka. Dolazi Ćamil Ahmed-paša, "još odlučniji i suroviji čovek".[15]
- krajem godine - Seljaci iz Moslavine pred sudom u Zagrebu - ne žele postati kmetovi, nije donesena odluka, ali su popustili dogodine pod prijetnjom vojske.[16]
Kroz godinu
uredi.png){kind=link}
- Bjelovar osnovan na crti razgraničenja Križevačke i Đurđevačke pukovnije, kao središte pukovnija Varaždinskog generalata.[17]
- Ferenc V. Nádasdy je hrvatski ban (do smrti 1783).
- Andrija Kačić Miošić: "Razgovor ugodni naroda slovinskog" (prošireno izdanje 1759).
- Osnovana Apatinska pivara.
- Prvi brodovi s banatskim proizvodima dolaze u Karlovac (Savom i Kupom).[18]
- Neki Rusini se obraćaju mitropolitu Nenadoviću da ih zaštiti i osigura život po pravoslavnim običajima.[19]
- Pećki patrijarh Gavrilo III se krije u Beogradu od poverilaca njegovih prethodnika na pećkom prestolu.[20]
- Ivan III. Calebotta je šibenski biskup nakon Karla Antuna Donadonija (do 1759).
- Beogradski muhafiz je Ibrahim-paša Malatijski, nakon Elči Mustafa-paše Kara Mehmedpašazadea (do 1758).[21]
- Crkve: Lopatinec (sv. Jurja), Orahovica (sv. Križa); kapelica u Batini. Podignut Dvorac Oršić u Gornjoj Stubici.
- Novi živopis u manastiru Krušedol, pod uticajem ukrajinskog baroka.[22]
- U zapisima se pominje da je Crkva Bogorodice Ljeviške pretvorena u džamiju, ne zna se tačno kada.
- 1756-60 - U Rusiju se odselilo 1.499 Crnogoraca, na čemu je radio vladika Vasilije; jedan broj se vratio.[13]
- Bivši ruski car Ivan VI. je nakon 12 godina u Holmogoriju na Belom moru prebačen u tvrđavu Šliselburg.
- Paravicinijev ugovor: 48 malih vladara na zapadnom Timoru i okolnim ostrvima ušlo u savez sa Holandskom ostindijskom kompanijom.
- Nauka i tehnika:
- Vincenneska manufaktura porcelana premeštena u Sèvres. Umetnički direktor je Jean-Claude Chambellan Duplessis.
- Mihail Lomonosov je eksperimentom opovrgao flogistonsku teoriju i došao do zakona održanja mase u hemijskoj reakciji (18 godina pre Lavoisiera).
- Charles de Brosses: "Povest o plovidbi u južnim zemljama..." - u ovoj uticajnoj knjizi se valjda prvi put koriste nazivi "Polinezija" i "Australazija"
- Axel Fredrik Cronstedt opisao zeolit.
- John Smeaton koristi hidraulično vapno prilikom gradnje Eddystonskog svetionika.
- Victor Riquetti de Mirabeau: L'Ami des hommes ou Traité de la population (→ fiziokratizam)
Rođenja
uredi- 27. 1. - Volfgang Amadeus Mocart, austrijski kompozitor († 1791)
- 12. 3. - Avram Mrazović, prosvetitelj, književnik († 1826)
- 27. 5. - Maksimilijan I. Josip, knez pa kralj Bavarske († 1825)
- 13. 8. - James Gillray, karikaturist († 1815)
- 29. 8. - Heinrich von Bellegarde, habsburški feldmaršal († 1845)
- 23. 9. - John Loudon McAdam, graditelj puteva († 1836)
- Adam Alojzij Baričević, svećenik, polihistor († 1806)
- Peter Duka von Kádár, habsburški general iz Osijeka († 1822)
- c. Episkop temišvarski Stefan († 1822)
Smrti
uredi- 25. 2. - Eliza Haywood, engleska spisateljica (* ca. 1693)
- 3. 7. - Giambattista Nolli, arhitekta i geometar (* 1701)
- 22. 9. - Abu l-Hasan Ali I, vladar Tunisa (* 1688)
- 18. 10. - Visarion Pavlović, episkop bački (* ca. 1670)
- 11. 12. - Marija Amalija, carica Karla VII (* 1701)
Reference
uredi- ↑ Istorija s. n. IV-1, 506
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 209
- ↑ Historija n. J. II, 1067
- ↑ Historija n. J. II, 1075
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 208
- ↑ Istorija s. n. IV-2, 53
- ↑ Historija n. J. II, 1225
- ↑ Istorija s. n. IV-2, 18
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 506-7
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 507
- ↑ The Decline of the French Monarchy, Volume 1 By Henri Martin, p. 443
- ↑ Historija n. J. II, 1266
- ↑ 13,0 13,1 Mitropolija crnogorska za vrijeme mitropolita Petrovića. rastko.rs
- ↑ Historija n. J. II, 1266-7
- ↑ 15,0 15,1 Istorija s. n. IV-1, 445
- ↑ Historija n. J. II, 1068
- ↑ Povijest Bjelovara. bjelovar.hr
- ↑ Historija n. J. II, 1084
- ↑ Historija n. J. II, 1147
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 543
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 308
- ↑ Likovna umetnost 18. i 19. veka. rastko.rs
- Literatura
- Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
- Istorija srpskog naroda, Četvrta knjiga, prvi tom, Srbi u XVIII veku, SKZ Beograd 1986 (IV-1)