Nilu
Lu Nilu (‘n àrabbu بحر النيل, Bahr al-Nīl) è unu ciumi nordafricanu longu 6.650 km. È unu dî dui ciumira cchiù longhi dâ Terra ‘n quantu la cuntisa supra l'effittiva pusizzioni dî surcenti e quinni supra la lunghizza dû Riu di l’Amazzoni è ‘n cursu di tempu.
Di li surcenti ô delta attraversa sei paisi àfricani: Burundi, Ruanda, Tanzania, Uganda, Sudan e Eggittu.
Cumunimenti si cunziddira lu Nilu nàsciri dû lacu Vittoria ‘n Uganda puru siddu lu lacu stissu è alimintatu di n’immissariu, lu Kagera longu 690 km a sô vota alimintatu di lu ciumi Luvironza ca nasci ntâ parti miridiunali di l’àutuchianu dû Burundi 45 km a est di lu lacu Tangànica. Di ccà lu Luvironza alimenta prima lu ciumi Ruvuvu appoi lu ciumi Ruvusu e nfini, doppu 350 km, fruisci ntô Kagera.
Niscennu di lu lacu Vittoria lu ciumi assumi lu nomu di Nilu Vittoria scurri pi circa 500 km ntô cursu di li quali attraversa lu lacu Kyoga e junci lu lacu Arbertu, nni nesci cu lu nomu di Nilu Arbertu e ntrasi ntô tirritoriu dû Sudan ntô quali assumi lu nomu di Bahr al Jabal. â cunfruenza dû Bahr al Jabal cu lu Bahr el Ghazal, longu 720 km, lu ciumi assumi lu nomu di Bahr al Abyad, ossia Nilu Jancu. Di ccà scurri versu la citati di Khartoum.
Lu Nilu Azzolu (Bahr al Azraq) nasci mmeci dû lacu Tana situatu nta l’àutuchiani etiopi. Lu Nilu Azzolu scurri pi circa 1.400 km nzinu a Khartoum unni s’unisci a lu Nilu Jancu furmannu lu Nilu.
Doppu la cunfruenza dû Nilu Jancu e dû Nilu Azzolu l'ùnicu tribbutariu rilivanti è lu ciumi Atbara ca nasci ‘n Etiopia a nord dû lacu Tana, è longu circa 800 km e cunfruisci ntô Nilu 300 km circa doppu Khartoum. Lu ciumi scurri ‘n dirizzioni nord attravirsannu na vasta zona disèrtica nzinu a junciri lu lacu Nasser, nu bacinu artificiali furmatu di lu sbarramentu dâ diga d’Assuan. Attraversa lu cunfini tra Sudan e Eggittu. Ntâ zona disèrtica di l'àutu Eggittu lu Nilu forma n’oasi fluviali larga dî 5 a li 20 km utilizzàbbili pâ cultivazzioni.
Picca a sud dû Cairu lu Nilu accuminza a furmari lu delta la cui anchizza è di circa 24.000 km² attraversu lu quali sfocia ntô Mari Meditirraniu. La diga d’Assuan e lu cunziquenti bloccu dû trasportu di sidimenti è una dî causi dû prugrissivu erudìrisi di l'anchiu delta di lu Nilu.
Fonti
[cancia | cancia la surgenti]La fonti di st'artìculu è Uichipidia Taliana: