مقدوني سکندر

سکندر د مقدونيې سلطنت په پلازمېنه پيليا کې د لرغوني يونان په شپږمه مياشت هيکاتومبايون کې زېږېدلی و، چې ممکن له ميلاد مخکې د ۳۵۶ کال د جولای له شلمې سره برابر دی (خو بيا هم کره نېټه نه ده معلومه). هغه د مقدونيې د پاچا دويم فيليپ او د هغه د څلورمې مېرمنې اولمپياس زوی و، مور يې د اپيروس د پاچا نيوپتولموس اول لور وه. که څه هم فيليپ اووه يا اته مېرمنې لرلې، بيا هم اولمپياس د يوې مودې لپاره د هغه اصلي مېرمن وه او شونې ده، لامل یې دا و چې سکندر يې زېږولی و.^{[۹][۱۰][۱۱][۱۲]}

د سکندر له زېږېدو او ماشتوب سره ګڼې افسانې تړلې دي. د لرغوني يوناني ژوند ليکونکي «پلوټارچ» په وينا: له فيليپ سره د اولمپياس د واده په رانژدې کېدو سره اولمپياس خوب وليد چې، د هغې رحم په تندر ولګېږي، له هغې څخه لمبې پورته شوې او له ختمېدو مخکې دا لمبې  لرې او پراخه خپرې شوې. له واده څه موده وروسته، ويل کېږي چې، فيليپ خپل ځآن په خوب کې وليد، د خپلې مېرمنې رحم په يوه مهر خوندي کوي، چې د زمري انځور پرې کښل  شوی و. پلوټارچ د دې خوبونو لپاره ګڼ تعبیرونه کړي دي، لکه: اولمپيا له واده مخکې حامله وه، چې د هغې د رحم په مهر کولو سره دا چاره ښودل شوې، يا دا چې د سکندر پلار زيوس «د يوناني ارباب الانواعو پلار» و. د لرغونو مبصرينو نظر، په دې اړه وېشلی دی ، چې ايا د لوړو هيلو څښتنې المپياس دا کيسه جوړه کړې، چې ګوندې د سکندر پلار خدای دی، ځينې نور بيا ادعا کوي چې، هغې سکندر ته هم ويلي و او يا هغې دا وړانديز بې دينه بللی او پرېښی و.^[۱۳]

په هغه ورځ چې سکندر وزېږېد، فليپ د چالسيډيس په ټاپووزمه کې د پوټيډيا ښار د کلابندۍ لپاره په چمتووالی بوخت و. په همدې ورځ فليپ ته خبر ورسېد چې، د هغه قوماندان پارمينين د اليارين او پايونين يو ځای شوي پوځونه مات کړي او د هغه آسونو د اولمپیک لوبې ګټلي دي. ويل کېږي چې، په هماغه ورځ د نړۍ له اووه عجایبو نه يو د افيسيوس د ارټيميس عبادتځای وسوځول شو. له دې امله، د ميګنيسيا هيکيسياس وويل: هغه ځکه وسوځول شو ،چې ارټيميس د سکندر زېږېدو ته د حاضرېدو لپاره له دې ځايه لرې وه. شونې ده چې داسې افسانې هغه مهال راڅرګندې شوي وي، کله چې سکندر پاچا و او کېدای شي چې، د هغه په نوښت شوی وي، تر څو وښيي چې ،هغه يو پياوړی انسان و او له پيل څخه يې موخه ستروالی و.^[۱۴][۱۳]

د ژوند په لومړيو کلونو کې، سکندر يوې نرسې پاللی و، څوک چې د سکندر د راتلونکي قوماندان تور کليټيوس خور وه. په ماشومتوب کې سکندر ته د «اکارنانيا» د «لايسيماچيوس» او سخت درېځي ليونايډاس زده کړې ورکړې وې، چې وروستی هغه يې د مور خپلوان و. سکندر د اشراف زاده مقدوني ځوانانو په څېر رالوی شو، لوست، د لاير غږول، په آس سپرېدل، جګړه او ښکار کول يې زده کړل. په لس کلنۍ کې له ټيسالي څخه فيليپ ته يو سوداګر يو آس راوست او وړانديز يې وکړچې، په ديارلسو ټالينټو يې وپلوري. آس هېڅوک نه پرېښود، چې پرې سپور شي، فيليپ هغه رد کړ، خو سکندر ولیدل چې، آس له خپل سيوري څخه وېرېږي ، نو د آس د روزنې غوښتنه يې وکړه او ويې شول کولای، آس وروزي. پلوټارچ وايي چې:  فيليپ د زړورتيا او هيله مندۍ له دې ښودنې څخه خوند واخيست، خپل زوی يې په اوښلنو سترګو ښکل کړ او اعلان يې وکړ: «زما بچیه! ته بايد له خپلو هيلو څخه ډېر ستر سلطنت پيدا کړې. مقدونيه ستا لپاره ډېره کوچنۍ ده.» بيا يې دا آس د هغه لپاره واخيست. سکندر په دې آس بوسيفلاس نوم کېښود، چې معنا يې ده «د غوا يي سر». بوسيفلاس سکندر تر هندوستان پورې ورساوه. کله چې دا څاروی مړ شو (د پلوټارچ په وينا: د ډېر عمر له امله چې دېرش کلن و)، سکندر يو ښار د هغه په نوم ونوماوه، چې بوسيفلا نومېږي.^{[۱۳][۱۵][۱۶][۱۷]}

1. ↑ "Alexander of Macedon, 356–323 B.C.: a historical biography".
2. ↑ ^{۲٫۰ ۲٫۱} پلوتارک. "Life of Alexander the Great". Parallel Lives (in زړه يوناني).{{cite journal}}: CS1 maint: unrecognized language (link) Invalid <ref> tag; name "b696acba7d53a6724cc7f3bf2b8fd22bea0ee963" defined multiple times with different content
3. ↑ ذکر کېدنه: datos.bne.es. Retrieved: ۲۴ فبروري ۲۰۲۴. National Library of Spain ID: XX1031303. اثر ژبه: اسپانيايي ژبه.
4. ↑ Bloom, Jonathan M.; Blair, Sheila S. (2009) The Grove Encyclopedia of Islamic Art and Architecture: Mosul to Zirid, Volume 3. (Oxford University Press Incorporated, 2009), 385; "[Khojand, Tajikistan]; As the easternmost outpost of the empire of Alexander the Great, the city was renamed Alexandria Eschate ("furthest Alexandria") in 329 BCE."کينډۍ:PbGolden, Peter B. Central Asia in World History (Oxford University Press, 2011), 25;"[...] his campaigns in Central Asia brought Khwarazm, Sogdia and Bactria under Graeco-Macedonian rule. As elsewhere, Alexander founded or renamed a number of cities, such as Alexandria Eschate ("Outernmost Alexandria", near modern Khojent in Tajikistan)."
5. ↑ ^{۵٫۰ ۵٫۱} Yenne 2010، م. 159.
6. ↑ Burger, Michael (2008). The Shaping of Western Civilization: From Antiquity to the Enlightenment. University of Toronto Press. p. 76. ISBN 978-1-55111-432-3.
7. ↑ Heckel او Tritle 2009، م. 99.
8. ↑ Yenne 2010، م. viii.
9. ↑ Plutarch, Life of Alexander 3.5: "The birth of Alexander the Great". Livius. خوندي شوی له the original on 20 March 2015. بياځلي په 16 December 2011. Alexander was born the sixth of Hekatombaion.
10. ↑ David George Hogarth (1897). Philip and Alexander of Macedon : two essays in biography. New York: Charles Scribner's Sons. p. 286–287. بياځلي په 2021-11-09.
11. ↑ McCarty 2004, p. 10, Renault 2001, p. 28, Durant 1966, p. 538
12. ↑ Roisman او Worthington 2010، م. 171.
13. ↑ ^{۱۳٫۰ ۱۳٫۱ ۱۳٫۲} Roisman او Worthington 2010، م. 188.
14. ↑ Renault 2001, p. 28, Bose 2003, p. 21
15. ↑ Durant 1966, p. 538, Lane Fox 1980, p. 64, Renault 2001, p. 39
16. ↑ Roisman او Worthington 2010، م. 186.
17. ↑ Renault 2001، مم. 33–34.