لبنان

لبنان د پارلماني دیموکراسي لرونکی هېواد دی چې کانفیسینلېزمي (مذهبي سیاسي) ډول لري، چې له مخې یې لوړې چوکۍ د ځانګړو مذهبي ډلو غړو ته اړوندېږي. د بېلګې په توګه: ولسمشر باید ماروني عیسوي، لومړۍ وزیر باید سني مسلمان، د پارلمان رئیس باید شیعه مسلمان، د لومړي وزیر او د پارلمان مرستیالان باید ختیځ ارتودوکس وي. دغه ډول سیستم د پېژندل شوو ۱۸ مذهبي ډلو ترمنځ د واک د عادلانه وېش او فرقه یي شخړو د مخنیوي په موخه په پام کې نیول شوې دي.^{[۱۱][۱۲][۱۳][۱۴][۱۵]}

تر ۱۹۷۵ ز کال پورې د آزادۍ کور بنسټ په منځني ختیځ او د شمالي افریقا په سیمه کې لبنان یو له هغو دوو هېوادونو (چې اسرائیل هم په کې دی) نه بللی، چې له سیاسي پلوه آزاد دي. د کورنۍ جګړې په پیل سره لبنان دغه حالت له لاسه ورکړ او له هغه مهاله یې تر اوسه دغه ځای ترلاسه نه کړ. په ۲۰۱۳ ز کال کې لبنان «تر یوه حده آزاد» وبلل شو. سره له دې چې دغه سازمان، لبنان په عربي نړۍ کې یو له ترټولو دموکراتیکو هېوادونو بولي.^[۱۶]

د دغه هېواد پارلمان د یوې څلور کلنې دورې لپاره د عامه رایو پر بنسټ د نسبي فرقوي استازولۍ له مخې ټاکل کېږي. ^[۱۷][۱۸]

په اجرائیه قوه کې ولسمشر د دولت د مشر، لومړۍ وزیر د حکومت د مشر په توګه شاملېږي. پارلمان ولسمشر د یوې شپږ کلنې نه نوې کېدونې دورې لپاره د دوه پر درې اکثریت رایو له مخې ټاکي. ولسمشر له پارلمان سره له مشورې وروسته لومړی وزیر ټاکی. ولسمشر او لومړی وزیر کابینه د فرقوي وېش د اصل پر بنسټ جوړوي. ^{[۱۹] [۲۰]}

لبنان د ۲۰۰۱ ز کال په وروستیو کې له اروپايي اتحادیې سره د هوکړې خبرې اترې پای ته ورسولې، چې دواړه لوري د ۲۰۰۲ ز کال په جنوري میاشت کې لومړۍ هوکړې ته ورسېدل. دغه هوکړه، د اروپايي ټولنې د ګاونډیتوب په پالیسي کې ځای پر ځای شوې، چې موخه یې د اروپايي اتحادیې او د هغه د ګاونډیانو نږدې کول دي. لبنان له یو شمېر عرب هېوادونو سره دوه اړخیزې سوداګریزې هوکړې لري او هڅه کوي، څو د نړیوال سوداګریز سازمان غړیتوب هم ترلاسه کړي.

لبنان له نږدې ټولو عربي هېوادونو سره ښې اړیکې لري (له لیبیا او سوریې سره د تاریخي ترینګلتیاو په لرلو سربېره) چې په وروستیو ۳۵ کلونو کې یې د لومړي ځل لپاره د ۲۰۰۲ ز کال په مارچ میاشت کې د عربي ټولنې د مشرانو د ناستې کوربه توب وکړ. لبنان د فرانسوي ژب ویونکو هېوادونو غړیتوب لري، چې د ۲۰۰۲ ز کال په اکتوبر میاشت کې یې د دغه سازمان د غړو هېوادونو د مشرانو د ناستې او په ۲۰۰۹ ز کال کې یې د دغه سازمان د غړو هېوادونو د لوبو د سیالیو کوربه توب وکړ.

د لبنان وسله وال ځواکونه ۷۲ زره تنه فعال پرسونل لري، چې ۱۱۰۰ تنه هوايي او ۱۰۰۰ تنه سمندریز ځواک په کې شاملېږي. لبنان د بهرنیو پوځي مرستو یو له سترو ترلاسه کوونکو نه دی، چې له ۲۰۰۵ ز کال راهیسې یې ۴۰۰ میلیونه ډالر ترلاسه کړي دی، دغه هېواد له اسرائیلو وروسته، په سړي سر د امریکايي نظامي مرستو دویم لوی ترلاسه کوونکی هېواد دی.^{[۲۱][۲۲][۲۳][۲۴][۲۵]}

په ۲۰۲۰ ز کال کې لبنان د نړیوالو نوښتونو په نوملړ کې ۸۷ ځای خپل کړی، چې په ۲۰۱۹ ز کال کې یې ۸۸ ځای درلود. د لبنان د پام وړ ساینس پوهان حسن کامل الصباح، رمال حسن رمال او ادګار چویري دي.^{[۲۶][۲۷][۲۸][۲۹][۳۰][۳۱][۳۲][۳۳][۳۴]}

1. ↑ ^{۱٫۰ ۱٫۱} Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named imf2
2. ↑ McGowen, Afaf Sabeh (1989). "Historical Setting". In Collelo, Thomas (ed.). Lebanon: A Country Study. Area Handbook Series (3rd ed.). Washington, D.C.: The Division. OCLC 18907889. بياځلي په 24 July 2009.
3. ↑ Dumper, Michael; Stanley, Bruce E.; Abu-Lughod, Janet L. (2006). Cities of the Middle East and North Africa. ABC-CLIO. p. 104. ISBN 978-1-57607-919-5. Archaeological excavations at Byblos indicate that the site has been continually inhabited since at least 5000 B.C.
4. ↑ Shulimson, Jack (1966). Marines in Lebanon, 1958 (in انګليسي). Historical Branch, G-3 Division Headquarters, U.S. Marine Corps.
5. ↑ "Background Note: Lebanon". U.S. Department of State. 22 March 2010. بياځلي په 4 October 2010.
6. ↑ "Lebanon". Canadian International Development Agency. Government of Canada. 28 May 2009. خوندي شوی له the original (Governmental) on 30 May 2008. بياځلي په 24 August 2009.
7. ↑ "World Economic Situation and Prospects (WESP) Statistical Annex: Country Classification" (PDF). un.org. بياځلي په 28 September 2020.
8. ↑ "World Economic Situation and Prospects (WESP) Statistical Annex: Country Classification" (PDF). un.org. بياځلي په 28 September 2020.
9. ↑ "Lebanon: Why the country is in crisis". bbc.com. British Broadcasting Corporation. 2020. بياځلي په 10 October 2021.
10. ↑ "Lebanon country profile". BBC News. 24 August 2011. خوندي شوی له اصلي څخه په 16 October 2018. بياځلي په 21 June 2018.
11. ↑ "Country Reports on Human Rights Practices – 2002: Lebanon". Bureau of Democracy, Human Rights, and Labor. 31 March 2003. بياځلي په 17 January 2013.
12. ↑ "Lebanon's Confessionalism: Problems and Prospects". United States Institute of Peace. 22 March 2009. خوندي شوی له the original on 22 March 2009. بياځلي په 17 January 2013.
13. ↑ Marie-Joëlle Zahar. "Chapter 9 Power sharing in Lebanon: Foreign protectors, domestic peace, and democratic failure". خوندي شوی له the original on 13 June 2011. بياځلي په 17 January 2013.
14. ↑ Lijphart, Arend (1969). "Consociational Democracy". World Politics. 21 (2): 207–225. doi:10.2307/2009820. JSTOR 2009820.
15. ↑ Lijphart, Arend. Multiethnic democracy, in S. Lipset (ed.), "The Encyclopedia of Democracy". London, Routledge, 1995, Volume III, pp. 853–865 ISBN 0871878887.
16. ↑ "Freedom in the World, Country Ratings by Region, 1972–2013". Freedom House. خوندي شوی له اصلي څخه په 21 October 2013. بياځلي په 10 February 2013.
17. ↑ Bakri, Nada (17 August 2010). "Lebanon Gives Palestinians New Work Rights". The New York Times. خوندي شوی له اصلي څخه په 10 June 2017. بياځلي په 19 February 2017.
18. ↑ "Lebanon Exiled and suffering: Palestinian refugees in Lebanon". Amnesty International. 2007. خوندي شوی له the original on 11 December 2013. بياځلي په 18 October 2013.
19. ↑ "Lebanon's Confessionalism: Problems and Prospects". United States Institute of Peace. 22 March 2009. خوندي شوی له the original on 22 March 2009. بياځلي په 17 January 2013.
20. ↑ "Eager Lebanese race to polls to cast their ballots". AlArabbia. خوندي شوی له the original on 17 January 2013. بياځلي په 17 January 2013.
21. ↑ "Lebanese Armed Forces, CSIS (Page 78)" (PDF). 10 February 2009. خوندي شوی (PDF) له اصلي څخه په 5 August 2012. بياځلي په 7 January 2012.
22. ↑ Stinson, Jefferey (1 August 2006). "Lebanese forces may play bigger role in war". USA TODAY. خوندي شوی له اصلي څخه په 21 May 2010. بياځلي په 22 August 2009.
23. ↑ Schenker, David (3 October 2008). "The Future of U.S. Military Aid to Lebanon". Washington Institute for Near East Policy. خوندي شوی له اصلي څخه په 26 August 2009. بياځلي په 9 August 2009.
24. ↑ Lanteaume, Sylvie (4 August 2009). "US military aid at stake in Lebanon elections". Agence France-Presse. خوندي شوی له the original on 23 May 2012. بياځلي په 22 August 2009.
25. ↑ "LAF Mission". Lebanese Armed Forces. خوندي شوی له the original on 8 August 2004. بياځلي په 19 May 2009.
26. ↑ "Release of the Global Innovation Index 2020: Who Will Finance Innovation?". www.wipo.int (in انګليسي). بياځلي په 2021-09-02.
27. ↑ "Global Innovation Index 2019". www.wipo.int (in انګليسي). بياځلي په 2021-09-02.
28. ↑ "RTD - Item". ec.europa.eu. بياځلي په 2021-09-02.
29. ↑ "Global Innovation Index". INSEAD Knowledge (in انګليسي). 2013-10-28. بياځلي په 2021-09-02.{{cite web}}: CS1 errors: archive-url (link) CS1 errors: unsupported parameter (link)
30. ↑ ago·, M. Srour·People·2 years (2019-03-15). "6 Lebanese Geniuses That Make Us Proud". The961 (in American English). بياځلي په 2020-10-14.{{cite web}}: CS1 maint: numeric names: authors list (link)
31. ↑ "Rammal Award attribution by the Euroscience Foundation". 2009-01-05. خوندي شوی له the original on 5 January 2009. بياځلي په 2020-10-14.
32. ↑ "Personnel | Electric Propulsion and Plasma Dynamics Laboratory". alfven.princeton.edu. بياځلي په 2020-10-14.{{cite web}}: CS1 errors: archive-url (link) CS1 errors: unsupported parameter (link)
33. ↑ Hooper, Richard (2013-11-14). "Lebanon's forgotten space programme". BBC News (in بريتانوی انګلیسي). بياځلي په 2020-10-14.
34. ↑ "The Bizarre Tale of the Middle East's First Space Program". Smithsonian Magazine (in انګليسي). بياځلي په 2020-10-14.