Riukiu

Riukiu
	; Mapa archipelagu
Państwo	Japonia
Akwen	Morze Wschodniochińskie, Morze Filipińskie
Wyspy	Okinawa, Amami Ōshima
Liczba wysp	>100
Powierzchnia	4642 km²
Populacja (2005); • liczba ludności	; 1 550 161
• gęstość	333,93 os./km²
	Położenie na mapie Japonii Riukiu
	27°00′N 128°30′E/27,000000 128,500000
	Multimedia w Wikimedia Commons

Archipelag Satsunan składający się z trzech mniejszych archipelagów: Ōsumi, Tokara, Amami (prefektura Kagoshima)

Riukiu (jap. 南西諸島 Nansei-shotō) – archipelag rozciągający się między Tajwanem a Kiusiu, należący do Japonii. Japońska nazwa Nansei-shotō oznacza „Archipelag Południowo-Zachodni”. Jest to łuk wysp o długości około 1200 km oddzielający Morze Wschodniochińskie od Morza Filipińskiego. Według podziałów japońskich Ryūkyū-shotō (琉球諸島) tworzy południową część Nansei-shotō, a Satsunan-shotō (薩南諸島) – północną^[1].

Terminologia

Z nazewnictwem tych wysp i archipelagów wiąże się wiele nieporozumień i odmiennych interpretacji wynikających z przyczyn historycznych, geograficznych, geologicznych, politycznych, ekonomicznych i językowych.

Z powyższych powodów obecny termin „wyspy Riukiu” lub „archipelag Riukiu” (Ryūkyū-shotō, 琉球諸島) był rozumiany inaczej i częściowo jest nadal:

na Zachodzie, w tym w Polsce^[2]^[3] – jako równoznaczny z całym „archipelagiem Nansei” (Nansei-shotō, 南西諸島), rozciągniętym łukiem od Kiusiu do Tajwanu (od 31 równoleżnika do 24);
w Japonii – jako odnoszący się do archipelagów i grup wysp usytuowanych tylko pomiędzy Okinawą i Tajwanem (od 27 równoleżnika do 24). Wiąże się to z istnieniem w przeszłości Królestwa Riukiu^[1].

Współczesne mapy Japonii sytuują Ryūkyū-shotō na południe od 27 równoleżnika, od wyspy Yoron w archipelagu Amami, aż do 24 równoleżnika, czyli wysp Yonaguni i Iriomote w archipelagu Yaeyama. Wszystkie te wyspy należą administracyjnie do prefektury Okinawa. Należą do niej także oddalone od głównego łuku archipelagu Nansei i geograficznie odrębne grupy wysp: Senkaku (sporne z Chinami i Tajwanem) i Daitō^[1].

Na północ od 27 równoleżnika, aż do Kiusiu, rozciąga się archipelag Satsunan (Satsunan-shotō, 薩南諸島) czyli „wysp na południe od Satsumy”. Satsunan-shotō obejmuje archipelagi: Amami, Tokara i Ōsumi. Wszystkie te wyspy należą administracyjnie do prefektury Kagoshima^[1].

Ze względu na zróżnicowanie nazw w odniesieniu do wysp, wysepek, skał, archipelagów i grup wysp, w języku japońskim używane są następujące słowa^[4]^[5]:

shotō (諸島) – archipelag, grupa wysp, jakakolwiek grupa wysp;
rettō (列島) – archipelag, łańcuch wysp, linia wysp, wyspy w szeregu, łuk wysp;
guntō (群島) – archipelag, grupa wysp tworząca krąg, mieszana grupa wysp;
ritō, hanare-jima (離島) – izolowana wyspa, odległa wyspa;
kotō (孤島) – samotna wyspa;
iwa (岩) – skała (występują m.in. w nazwach skał należących do spornej grupy Senkaku);
shima, jima, tō – wyspa, wyspy.

Geologia

Cały łańcuch wysp Riukiu (właśc. nazwa Nansei) tworzy łuk wyspowy, powstały ponad strefą subdukcji w miejscu styku płyty eurazjatyckiej z płytą filipińską. Są to wyspy wulkaniczne. U wschodnich wybrzeży Riukiu rozciąga się rów Riukiu, głęboki rów oceaniczny.

Podział na grupy wysp

Nansei-shotō (Wyspy Południowo-Zachodnie; podział według Hydrographic and Oceanographic Department, Japan Coast Guard oraz 日本地図 (Atlas Japonii) wydany przez wydawnictwo Seibido Shuppan w 2018 roku)^[6]^[1]

- Satsunan-shotō (administracyjnie należy do prefektury Kagoshima)
  - Ōsumi-shotō: Tane-ga-shima, Yaku-shima, Kuchinoerabu-shima, Mage-shima, Take-shima, Kuro-shima, Iō-jima (zwana także Satsuma Iō-jima lub Tokara Iō-jima), Shōwa Iō-jima (zwana także Shin-Iō-jima)
  - Tokara-rettō: Kuchi-no-shima, Naka-no-shima, Gaja-jima, Suwanose-jima, Akuseki-jima, Taira-jima, Kodakara-jima, Takara-jima
  - Amami-guntō: Amami Ōshima, Kikai-jima, Kakeroma-jima, Yoro-shima, Uke-shima, Tokuno-shima, Okinoerabu-jima, Yoron-jima

- Ryūkyū-shotō (należy administracyjnie do prefektury Okinawa)
  - Okinawa-shotō: Okinawa, Kume-jima, Iheya-jima, Izena-shima, Aguni-jima, Ie-jima, Iōtori-shima
    - Kerama-shotō: Tokashiki-jima, Zamami-shima, Aka-shima, Geruma-shima
  - Sakishima-shotō
    - Miyako-rettō: Miyako-jima, Ikema-jima, Ōgami-jima, Irabu-shima, Shimoji-shima, Kurima-jima, Minna-jima, Tarama-shima
    - Yaeyama-rettō: Iriomote-jima, Ishigaki-jima, Taketomi-jima, Kohama-jima, Kuro-shima, Aragusuku-jima, Hatoma-jima, Yubu-jima, Hateruma-jima, Yonaguni-jima
    - Senkaku-shotō (roszczenia Chin i Tajwanu): Uotsuri-jima, Kuba-jima, Taisho-jima, Kita Kojima, Minami Kojima

- Daitō-shotō: Kita Daitō-jima, Minami Daitō-jima, Oki Daitō-jima (wyspy te geograficznie nie należą do archipelagu Nansei, ale administracyjnie do prefektury Okinawa)

Galeria

Most łączący wyspy Miyako i Ikema w archipelagu Miyako
Wybrzeże wyspy Kikai w archipelagu Amami
Palmy satake (Satakentia liukiuensis) na wyspie Ishigaki
Satsuma Iō-jima
Centrum kosmiczne na wyspie Tane-ga-shima

Zobacz też

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e 日本地図. Tokyo: Seibido Shuppan, 2018, s. 140-141, 234-237. ISBN 978-4-415-11272-5.
↑ Jerzy Markowski: Geografia fizyczna świata. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008, s. 132. ISBN 978-83-01-14218-6.
↑ Azja. Encyklopedia geografii świata. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1995, s. 388-389. ISBN 83-214-0597-5.
↑ Kenkyusha's New Japanese-English Dictionary. Tokyo: Kenkyusha LImited, 1991, s. 356, 390, 571, 952, 1370, 1382, 1537, 1610. ISBN 4-7674-2015-6.
↑ Robert Walker: Okinawa and the Ryukyu Islands. Tuttle. s. Island Nomenclature. [dostęp 2018-12-05]. (ang.).
↑ The geographical names and those extents of the wide areas in Japan. 海上保安庁海洋情報部 (Hydrographic and Oceanographic Department, Japan Coast Guard, 2009. s. 15. [dostęp 2018-12-04]. (jap.).

Linki zewnętrzne

Strona Geospatial Information Authority of Japan (ang. • jap.)

[chizu-1] 日本地図. Tokyo: Seibido Shuppan, 2018, s. 140-141, 234-237. ISBN 978-4-415-11272-5.

[2] Jerzy Markowski: Geografia fizyczna świata. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008, s. 132. ISBN 978-83-01-14218-6.

[3] Azja. Encyklopedia geografii świata. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1995, s. 388-389. ISBN 83-214-0597-5.

[Ken-4] Kenkyusha's New Japanese-English Dictionary. Tokyo: Kenkyusha LImited, 1991, s. 356, 390, 571, 952, 1370, 1382, 1537, 1610. ISBN 4-7674-2015-6.

[first-5] Robert Walker: Okinawa and the Ryukyu Islands. Tuttle. s. Island Nomenclature. [dostęp 2018-12-05]. (ang.).

[kaiyo-6] The geographical names and those extents of the wide areas in Japan. 海上保安庁海洋情報部 (Hydrographic and Oceanographic Department, Japan Coast Guard, 2009. s. 15. [dostęp 2018-12-04]. (jap.).

[1]