Stanisław Oktawiusz Małachowski

Stanisław Oktawiusz Małachowski
	generał brygady
Data i miejsce urodzenia	1 stycznia 1882 ; Białozórka, gubernia wołyńska, Imperium Rosyjskie
Data i miejsce śmierci	3 listopada 1971 ; Santiago, Chile
	Przebieg służby
Lata służby	1903–1945
Siły zbrojne	Armia Imperium Rosyjskiego; Wojsko Polskie
Jednostki	4 Dywizja Strzelców Polskich (WP na Wschodzie), XX Brygada Piechoty (II RP), 10 Dywizja Piechoty (II RP)
Główne wojny i bitwy	Obrona Modlina (1939)
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Stanisław Oktawiusz Małachowski h. Nałęcz (ur. 1 stycznia 1882 w Białozórce, zm. 3 listopada 1971 w Santiago) – generał brygady Wojska Polskiego.

Życiorys

Od 1903 był oficerem piechoty Armii Imperium Rosyjskiego. W trakcie I wojny światowej dowodził pułkiem, a w styczniu 1917 awansował na stopień pułkownika.

Po rewolucji lutowej i obaleniu caratu brał udział w Związkach Wojskowych Polaków w Rosji. Po przewrocie bolszewickim (rewolucji październikowej) wstąpił we wrześniu 1918 do tzw. Oddziału Polskiego utworzonego na Kubaniu przy Armii Ochotniczej generała Michaiła Aleksiejewa. Po przekształceniu w październiku 1918 oddziału w 4 Dywizję Strzelców Polskich wszedł w jej skład. Od listopada 1918 dowodził samodzielną Brygadą Strzelców Polskich. Po przetransportowaniu w grudniu 1918 4 Dywizji Strzelców do Odessy i jej reorganizacji został dowódcą 14 pułku strzelców, od marca 1919 zastępca dowódcy dywizji, generała Lucjana Żeligowskiego.

Wraz z dywizją poprzez Besarabię, Bukowinę przybył w połowie czerwca 1919 do Galicji Wschodniej. Uczestniczył w końcowej fazie wojny polsko-ukraińskiej, następnie w wojnie polsko-bolszewickiej. Od lipca 1919 do lutego 1920 dowodził XX Brygadą Piechoty, a od 1 marca do 10 września 1920 XIX Brygadą Piechoty. 28 września 1920 objął dowództwo 10 Dywizji Piechoty i sprawował je do 15 lipca 1927. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu pułkownika ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919, a 31 marca 1924 awansowany na generała brygady ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1923 i 20. lokatą w korpusie generałów. Od lipca 1927 do września 1934 był dowódcą Okręgu Korpusu IV w Łodzi. Zarówno w dywizji, jak i w DOK jego adiutantem był kpt. Kazimierz Czyhiryn^[1]. Od 31 grudnia 1934 Stanisław Małachowski w stanie spoczynku – osiadł w Łodzi.

Od stycznia 1924 do stycznia 1925 był prezesem Łódzkiego Okręgowego Związku Piłki Nożnej^[2].

Posiadał status osadnika wojskowego i ziemię w osadzie Chlewiszcze (gmina Braszewicze)^[3].

Po napaści Niemiec na Polskę w 1939 roku zgłosił się do służby – zorganizował obronę Modlina i czasowo nią dowodził, a potem został zastępcą dowódcy obrony Modlina, generała Wiktora Thommée, do czasu kapitulacji. Po kampanii wrześniowej przebywał w niewoli niemieckiej (oflagi Murnau i Königstein) do roku 1945.

Po uwolnieniu udał się do Francji, a w 1952 do Chile. Tam pracował społecznie wśród Polonii i kombatantów i tam zmarł 3 listopada 1971^[4]. Zgodnie z życzeniem zwłoki zostały spopielone, sprowadzone do kraju i 15 lutego 1972 złożone na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera 28CII-2-1)^[5].

Żona, z pochodzenia Szwedka, Anna-Lisa Pettersen–Riedberg^[6] i jedyny syn Raul^[6].

Jego imię nosi jedna z łódzkich ulic^[7].

Ordery i odznaczenia

Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari^[8]
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (10 listopada 1928)^[9]^[10]
Krzyż Niepodległości (17 marca 1932)^[11]
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2 maja 1923)^[8]^[12]
Krzyż Walecznych^[8]
Złoty Krzyż Zasługi (19 marca 1931)^[13]
Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921^[8]
Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości^[8]
Komandor Orderu Orła Białego (Jugosławia, 1925)^[8]^[14]
Komandor Orderu Chrystusa (Portugalia, 1931)^[15]
Komandor Orderu Białej Róży Finlandii (Finlandia)
Kawaler Orderu Legii Honorowej (Francja, 1921)^[8]^[16]
Medal Pamiątkowy Wielkiej Wojny (Francja)^[8]
Medal Zwycięstwa („Médaille Interalliée”)^[8]

Przypisy

↑ Kpt. Kazimierz Czyhiryn opuszcza Łódź, przenosząc się do Lwowa. „Republika”, s. 6, nr 40 z 10 lutego 1938.
↑ Mariusz Goss, Bożena Lidia Szmel, Łódzki OZPN. 80 lat. 1920–2000. Ludzie, fakty, kluby, wyd. gia, Katowice 2000, s. 169.
↑ Osadnicy wojskowi – lista kompletna. kresy.genealodzy.pl. s. 119. [dostęp 2015-04-05].
↑ Krzysztof Smolana. Dzieje Polaków w Chile. „Studia Polonijne”. Tom 14, s. 95, 1992.
↑ Wyszukiwarka cmentarna – Warszawskie cmentarze.
↑ ^a ^b Michał Haykowski, Szwedzkimi śladami w Polsce (cz. 14). Żona generała, matka Polaka; [w:] „Polonia”, nr 3/1997.
↑ Małachowskiego Stanisława Łódź (Łódź-Widzew, ...), Ulica, 90-158, 90-159, 90-160 [online], mapa.targeo.pl [dostęp 2024-07-15] (pol.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Czy wiesz kto to jest?. Stanisław Łoza (red.). Wyd. II popr. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1938, s. 462.
↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 630 „za zasługi na polu organizacji i wyszkolenia wojska”.
↑ Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych nr 15 z 11 listopada 1928.
↑ M.P. z 1932 r. nr 64, poz. 82 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 26.
↑ M.P. z 1931 r. nr 64, poz. 101 „za zasługi na polu organizacji i wyszkolenia wojska”.
↑ Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych nr 12 z 4 lutego 1925.
↑ Portugalskie odznaczenia: MALACHOWSKI Stanislas.
↑ Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych L. 1717 z 28 maja 1921 r. (Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 29, poz. 1208).

Bibliografia, linki

Mieczysław Cieplewicz, Stanisław Oktawiusz Małachowski w: Polski Słownik Biograficzny, t. XIX Warszawa-Kraków-Wrocław –Gdańsk 1974, s. 423 wersja zdigitalizowana IPSB
Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski, Generałowie Polski Niepodległej. wyd.: Editions Spotkania Warszawa 1991.
Mieczysław Bielski: Grupa Operacyjna „Piotrków” 1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1991, s. 396–397. ISBN 83-11-07836-X.
H.P Kosk, Generalicja Polska, wyd.: Oficyna Wydawnicza „Ajaks” Pruszków 1998.

[1] Kpt. Kazimierz Czyhiryn opuszcza Łódź, przenosząc się do Lwowa. „Republika”, s. 6, nr 40 z 10 lutego 1938.

[2] Mariusz Goss, Bożena Lidia Szmel, Łódzki OZPN. 80 lat. 1920–2000. Ludzie, fakty, kluby, wyd. gia, Katowice 2000, s. 169.

[3] Osadnicy wojskowi – lista kompletna. kresy.genealodzy.pl. s. 119. [dostęp 2015-04-05].

[4] Krzysztof Smolana. Dzieje Polaków w Chile. „Studia Polonijne”. Tom 14, s. 95, 1992.

[5] Wyszukiwarka cmentarna – Warszawskie cmentarze.

[polonia-6] Michał Haykowski, Szwedzkimi śladami w Polsce (cz. 14). Żona generała, matka Polaka; [w:] „Polonia”, nr 3/1997.

[7] Małachowskiego Stanisława Łódź (Łódź-Widzew, ...), Ulica, 90-158, 90-159, 90-160 [online], mapa.targeo.pl [dostęp 2024-07-15] (pol.).

[sl-8] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Czy wiesz kto to jest?. Stanisław Łoza (red.). Wyd. II popr. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1938, s. 462.

[9] M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 630 „za zasługi na polu organizacji i wyszkolenia wojska”.

[10] Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych nr 15 z 11 listopada 1928.

[11] M.P. z 1932 r. nr 64, poz. 82 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.

[12] Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 26.

[13] M.P. z 1931 r. nr 64, poz. 101 „za zasługi na polu organizacji i wyszkolenia wojska”.

[14] Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych nr 12 z 4 lutego 1925.

[15] Portugalskie odznaczenia: MALACHOWSKI Stanislas.

[16] Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych L. 1717 z 28 maja 1921 r. (Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 29, poz. 1208).

[1]