Kaplica (Kurzacze)

Kaplica
	przysiółek wsi
	; Kapliczka św. Katarzyny
Państwo	Polska
Województwo	świętokrzyskie
Powiat	ostrowiecki
Gmina	Kunów
Część miejscowości	Kurzacze
Liczba ludności	0
Strefa numeracyjna	41
Kod pocztowy	27-415
Tablice rejestracyjne	TOS
SIMC	1018806
	Położenie na mapie gminy Kunów Kaplica
	Położenie na mapie Polski Kaplica
	Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego Kaplica
	Położenie na mapie powiatu ostrowieckiego Kaplica
	51°01′57″N 21°20′25″E/51,032500 21,340278
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kaplica – przysiółek wsi Kurzacze – niezaludniony przysiółek w Polsce, położony w województwie świętokrzyskim, w powiecie ostrowieckim, w gminie Kunów^[5]^[4]. Znajduje się około 5 km na północny wschód od miasteczka Kunów. Nazwa miejscowości pochodzi od kaplicy Świętej Katarzyny z 1430 roku.

Przez Kaplicę przechodzi niebieski szlak turystyczny z Łysej Góry do Pętkowic i zielony szlak rowerowy im. Witolda Gombrowicza.

Historia

Początkowo Kaplica wyznaczała granicę między kluczami kunowskim i iłżeckim biskupów krakowskich. W Kaplicy około 1658 roku zmarł proboszcz kościoła szpitalnego w Kunowie, który ukrywał się tutaj przed Szwedami. Kapliczkę św. Katarzyny odnowił w 1703 pustelnik Jakub Nawoyski.

W XIX w. znajdowały się na tym terenie dwie osady: leśna należąca do zakładów starachowickich oraz włościańska z 1 domem i 5 mieszkańcami^[6].

W czasie powstania styczniowego, 17 stycznia 1864 roku w okolicach Kaplicy oddział pułkownika Karola Kality stoczył zwycięską bitwę z Rosjanami (bitwa pod Lubienią). Wydarzenie to upamiętnia tablica umieszczona na ścianie kapliczki św. Katarzyny. O przebiegu bitwy pułkownik pisał w swoich wspomnieniach: Ze wspomnień krwawych walk.

W czasie II wojny światowej kapliczka św. Katarzyny służyła jako skrzynka kontaktowa partyzantów.

W XX w. wieś wyludniła się. W latach 70. wyprowadzili się ostatni mieszkańcy. Pozostałością po miejscowości jest kaplica św. Katarzyny. Znajdują się tu także zabezpieczone odwierty wody pitnej.

Kaplica św. Katarzyny

Gotycką kapliczkę św. Katarzyny ufundował w roku 1430 biskup Zbigniew Oleśnicki. Jest ona najstarszą wolno stojącą kaplicą w Polsce^[7]. Poza swoją funkcją sakralną kaplica św. Katarzyny odgrywała rolę słupa granicznego, który rozdzielał klucze: kunowski i iłżecki. Kaplica zbudowana jest na planie ośmiokąta, wewnątrz okrągła. Nad wejściem znajduje się herb biskupa Oleśnickiego – Dębno. Herb fundatora umieszczono także na eliptycznym sklepieniu kaplicy. W kaplicy znajduje się ołtarzyk z figurą św. Katarzyny, pochodzący z przełomu XVII i XVIII wieku.

W 1979 roku na ścianie kaplicy umieszczono pamiątkową tablicę z napisem Miejsce walki powstańców 1863 r.

Kapliczka została wpisana do rejestru zabytków nieruchomych (nr rej.: A.608 z 27.04.1984 z 28.09.1989)^[8].

Przypisy

↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 50208
↑ Jednostki organizacyjne gminy Kunów. Urząd Gminy Kunów. [dostęp 2015-03-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-02)].
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 636 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
↑ ^a ^b TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-03-20].
↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013-02-15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2015-03-20].
↑ Kaplica (2), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 824 .
↑ Świętokrzyski Urząd Wojewódzki: Zabytki regionu – gmina Kunów
↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 45 [dostęp 2015-12-21] .

Bibliografia

Ryszard Garus, Znakowane szlaki turystyczne woj. kieleckiego, Kielce 1990
Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski, Słownik Geograﬁczny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Warszawa 1880
Magazyn Poznaj swój kraj, Nr 331 (1/1990) Nad Kamienną, str 18

Linki zewnętrzne

Wieś Kaplica w czasie powstania styczniowego

[prng-1] Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 50208

[bip-2] Jednostki organizacyjne gminy Kunów. Urząd Gminy Kunów. [dostęp 2015-03-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-02)].

[poczta-3] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 636 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .

[teryt-4] TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-03-20].

[teryt2-5] Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013-02-15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2015-03-20].

[SgKP-6] Kaplica (2), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 824 .

[7] Świętokrzyski Urząd Wojewódzki: Zabytki regionu – gmina Kunów

[zabytek-8] Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 45 [dostęp 2015-12-21] .

[2]

Miasto	Kunów
Wsie	Biechów Boksycka Bukowie Chocimów Doły Biskupie Janik Kolonia Inwalidzka Kolonia Piaski Kurzacze Małe Jodło Miłkowska Karczma Nietulisko Duże Nietulisko Małe Prawęcin Rudka Udziców Wymysłów
Kolonia	Janik-Kolonia
Osada	Stefania
Części miasta	Ciołek Gródek Kunów-Kolonia Małachów Piaski Kunowskie Podgórze Poręby Wiatraki
Części wsi	Biechów-Kolonie Chocimów-Dwór Długa Wieś Doły Opacie Dworaki Działki Nosowskie Janik Drugi Komorniki Kozia Ulica Kozianka Miłkowska Kolonia Nietulisko Fabryczne Nietulisko Górne Nowa Wieś Od Waśniowa Osada Fabryczna Parcela Podlesie Poprzeczna Wieś Prawęcin Dolny Prawęcin Górny Rajki Resztówka Rudka-Kolonia Serwitut Sławęcki Stara Rudka Średnia Udziców Dolny Udziców Górny Witulin Wojteczki Zagroda Inwalidów
Osady wsi	Sadłowizna Trzecia Wieś
Osady leśne wsi	Jeleniec Sadłowizna Zwierzyniec
Przysiółki wsi	Barańszczyzna Grabówka Kaplica Podlubienik Posada Stara Wieś