Fryderyk VIII

Fryderyk VIII
	Król Danii
Okres	od 29 stycznia 1906; do 14 maja 1912
Poprzednik	Chrystian IX
Następca	Chrystian X
	Dane biograficzne
Dynastia	Glücksburgowie
Data i miejsce urodzenia	3 czerwca 1843 ; Kopenhaga
Data i miejsce śmierci	14 maja 1912 ; Hamburg
Ojciec	Chrystian IX
Matka	Luiza Hessen-Kassel
Żona	Luiza Bernadotte
Dzieci	Chrystian X; Haakon VII; Luiza; Harald; Thyra; Gustaw; Dagmara
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Fryderyk VIII (Christian Frederik Vilhelm Carl, ur. 3 czerwca 1843 w Kopenhadze, zm. 14 maja 1912 w Hamburgu) – król Danii od 1906. Syn Christiana IX i Luizy z Hesji-Kassel.

Lata wczesne

Jako młody człowiek studiował nauki polityczne w Oksfordzie. Przejawiał zainteresowanie nauką, kulturą i sztuką. Przeszedł gruntowne szkolenie wojskowe. Odbył kilka podróży zagranicznych do Londynu, Paryża, Berlina, Sztokholmu. Odwiedził Wyspy Owcze i Islandię. W 1864 roku brał formalny udział w wojnie duńskiej. 15 listopada 1863 roku, gdy ojciec objął tron duński, został następcą tronu.

Panowanie

Na tron wstąpił w podeszłym wieku po długich rządach ojca. Prowadził bardzo liberalną politykę. Za jego panowania uchwalono ustawę o reformie prawa wyborczego gmin, uchwalono nowe prawo celne. Podjęto próbę reformy armii i spraw obrony państwa^[1]. 22 maja 1906 roku założono związki zawodowe służby domowej. 8 września 1908 wybuchła afera finansowa. Minister sprawiedliwości Alberti zgłosił się na policję, gdzie oświadczył, że zdefraudował pieniądze publiczne na kwotę 8 milionów koron^[1]. Popularny rząd J.C. Christensena, który wdrażał liczne reformy i cieszył się zaufaniem króla podał się do dymisji. Powstawały kolejne rządy: premiera Nielsa Neegaarda, 16 sierpnia 1909 premiera Ludviga Holstein-Ledreborga, 28 października 1909 premiera Carla Theodora Zahle z Partii Liberalno-Radykalnej, 5 lipca 1910 premiera Klausa Berntsena z Venstre.

W latach 1909–1910 głosowano i omawiano projekt nowej konstytucji przewidujący powszechne prawo wyborcze dla wszystkich^[2]. Zakładano wprowadzenie referendum legislacyjnego. Ostatecznie nowa konstytucja weszła w życie już po śmierci Fryderyka VIII, w 1915 roku^[3]. W 1911 powstała Nordycka Liga Międzyparlamentarna. Fryderyk VIII stosował ściśle zasady demokracji parlamentarnej. Nie inicjował nowych ustaw i projektów politycznych, był raczej mediatorem i rozjemcą. Szczęśliwe zakończenie konfliktu związanego z aferą Albertiego przypisywane było zdrowemu rozsądkowi społeczeństwa i mentalności parlamentarnej Fryderyka VIII”^[3]. Był bardzo lubiany i popularny wśród poddanych.

Śmierć

W styczniu 1912 roku Fryderyk VIII dostał ataku apopleksji. Dla podratowania zdrowia wyjechał na południe Francji. W drodze powrotnej w czasie postoju w Hamburgu zasłabł. Zmarł 14 maja 1912 roku po zaledwie sześciu latach panowania. Jego następcą został najstarszy syn Chrystian.

Odznaczenia

Lista pełna do 1903 roku^[4]:

Order Słonia (1861)
Wielki Komandor Orderu Danebroga (1869)
Srebrny Krzyż Orderu Danebroga
Medal Pamiątkowy Złotych Godów Króla Chrystiana IX i Królowej Luizy (1892)
Order Złotego Runa (Hiszpania)
Order Królewski Serafinów (Szwecja)
Order Karola XIII (Szwecja)
Order Świętego Olafa I klasy (Norwegia)
Order Podwiązki (Wlk. Brytania)
Order Łaźni (Wlk. Brytania)
Order Legii Honorowej I klasy (Francja)
Order Świętego Andrzeja Apostoła Pierwszego Powołania (Rosja)
Order Świętego Aleksandra Newskiego (Rosja)
Order Orła Białego (Rosja)
Order Świętej Anny I klasy (Rosja)
Order Świętego Stanisława (Rosja)
Order Świętego Włodzimierza IV klasy (Rosja)
Order Orła Czarnego (Prusy)
Order Orła Czerwonego I klasy (Prusy)
Order Ernestyński I klasy (Saksonia)
Order Bertholda I I klasy (Baden)
Order Alberta Niedźwiedzia I klasy (Anhalt)
Order Sokoła Białego I klasy (Weimar)
Order Zbawiciela I klasy (Grecja)
Order Zbawiciela V klasy (Grecja)
Order Annuncjaty (Włochy)
Order Wieży i Miecza I klasy (Portugalia)
Order Vila Viçosa I klasy (Portugalia)
Order Chrystusa I klasy (Portugalia)
Order Ludwika (Hesja)
Order Złotego Lwa (Nassau)
Order Leopolda I klasy (Belgia)
Order Lwa Niderlandzkiego I klasy (Holandia)
Order Świętego Stefana I klasy (Węgry)
Order Gwiazdy I klasy (Rumunia)
Order Kalākauy (Hawaje)
Order Korony Wendyjskiej I klasy (Meklemburgia)
Order Osmana I Klasy z Brylantami (Turcja)
Order Chryzantemy (Japonia)
Order Słonia Białego I Klasy (Syjam)
Order Miecza I klasy (Szwecja)
Order Maha Chakri (Syjam)
Królewski Łańcuch Wiktoriański (1902, Wlk. Brytania)

Małżeństwo i dzieci

28 lipca 1869 poślubił księżniczkę Luizę Bernadotte (1851–1926) – jedyną córkę Karola XV, króla Szwecji i Norwegii. Para miała czterech synów i cztery córki:

Chrystian X (1870–1947) – król Danii
Karol (1872–1957) – król Norwegii jako Haakon VII
Luiza (1875–1906)
Harald (1876–1949)
Ingeborga (1878–1958) – żona księcia Szwecji Karola
Tyra (1880–1945)
Gustaw (1887–1944)
Dagmara (1890–1961)


Prapradziadkowie	Karol Anton Schleswig-Holstein-Sonderburg-Beck (1727–1759) ∞1754 Fryderyka Dohna-Schlobitten (1738–1786)	Karol Leopold Schlieben (1723–1788) ∞1747 Maria Eleonora Lehndorff (1722–1800)	Król Danii Fryderyk V Oldenburg (1723–1766) ∞1743 Ludwika Hanowerska (1724–1751)	Fryderyk II Hessen-Kassel (1720–1785) ∞1740 Maria Hanowerska (1722–1772)		Karol Wilhelm Nassau-Usingen (1735–1803) ∞1760 Karolina Felicja Leiningen-Langsberg-Heidesheim (1734–1810)	Król Danii Fryderyk V Oldenburg (1723–1766) ∞1752 Julia Maria Brunswick-Wolfenbüttel (1729–1796)	Ludwik Mecklenburg-Schwerin (1725–1778) ∞1755 Charlotta Zofia Sachsen-Koburg-Saalfeld (1731-1810)
Pradziadkowie	Fryderyk Karol Schleswig-Holstein-Sonderburg-Beck (1757–1816) ∞1780 Fryderyka Amalia Schlieben (1757–1827)		Luiza Oldenburg (1750–1831) ∞1766 Karol Hessen-Kassel (1744–1836) ∞1766		Fryderyk Hessen-Kassel (1747–1837) ∞1786 Karolina Polyxena Nassau-Usingen (1762–1823)		Fryderyk Oldenburg (1753–1805) ∞1774 Zofia Mecklenburg-Schwerin (1758–1794)
Dziadkowie	Fryderyk Wilhelm Schleswig-Holstein-Sonderburg-Glücksburg (1785–1831) ∞1810 Luiza Karolina Hessen-Kassel (1789–1867)				Wilhelm Heski (1787–1867) ∞1810 Luiza Charlotta Oldenburg (1789–1864)
Rodzice	Król Danii Chrystian IX Glücksburg (1818–1906) ∞1842 Luiza z Hesji-Kassel (1817–1898)
Fryderyk VII Glücksburg (1843–1912), król Danii

Przypisy

↑ ^a ^b Czapliński i Górski 1965 ↓, s. 325.
↑ Szelągowska 2010 ↓, s. 111.
↑ ^a ^b Bricard 2007 ↓, s. 64.
↑ H. F. Grandjean: De Kgl. Danske Ridderordener. Kopenhaga, 1903, s. 183

Bibliografia

Władysław Czapliński, Karol Górski: Historia Danii. Wrocław: 1965.
Władysław Czapliński: Dzieje Danii Nowożytnej 1500–1915. Warszawa: 1982.
Grażyna Szelągowska: Dania. Warszawa: 2010.
Isabelle Bricard: Dynastie panujące Europy. Warszawa: 2007.

[CITEREFCzaplińskiGórski1965325-1] Czapliński i Górski 1965 ↓, s. 325.

[CITEREFSzelągowska2010111-2] Szelągowska 2010 ↓, s. 111.

[CITEREFBricard200764-3] Bricard 2007 ↓, s. 64.

[4] H. F. Grandjean: De Kgl. Danske Ridderordener. Kopenhaga, 1903, s. 183

[1]