Wagony Świdnica

Wagony Świdnica Sp. z o.o.

Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Adres	58-100 Świdnica ul. Strzelińska 35
Data założenia	1923
Forma prawna	spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
Udziałowcy	Greenbrier Europe B.V.
Nr KRS	654630
Zatrudnienie	480 osób (1924), 650 (1929), 500 (1933), 1.225 (1940), 1.111 (1950), 1.178 (1952), 1.629 (1961), 2.394 (1971), 2.042 (1980), 1.516 (1987), 880+130 (2011), 948+300 (2015)
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Wagony Świdnica Sp. z o.o.
Położenie na mapie Polski Wagony Świdnica Sp. z o.o.
50°49′52″N 16°30′51″E/50,831111 16,514167

Wagony Świdnica, dawniej Fabryka Wagonów Świdnica – zakład przemysłowy w Świdnicy, specjalizujący się w produkcji i naprawie wagonów kolejowych.

W XIX wieku następował intensywny rozwój kolejnictwa, który objął także niemiecki wówczas Dolny Śląsk. Wiele wagonów wymagało remontu, a istniejące zakłady naprawcze nie były w stanie sprostać tak licznym zleceniom. Dlatego na początku XX wieku postanowiono utworzyć następny zakład. Jako lokalizację wybrano Świdnicę, która leżała w pobliżu węzła kolejowego. Realizację inwestycji przerwała jednak I wojna światowa. Do planów powrócono wkrótce po jej zakończeniu. Ostateczna decyzja zapadła w 1920 roku^[1][2].

Niedługo po zatwierdzeniu planów przystąpiono do budowy zakładu. Kuźnia, acetylenownia, stolarnia i magazyny drewna zaczęły powstawać w latach 1922-23. W 1923 roku zakład rozpoczął działalność, polegającą na naprawie wagonów towarowych. Dobudowana wkrótce kryta hala miała powierzchnię niemal 40 tys. m². Wagony przenoszono za pomocą nowoczesnych dźwigów. Powstała też ciepłownia ze zbiornikiem na wodę i 75-metrowym kominem. Rola zakładu znacznie wzrosła. W latach 1927–28 stworzono też biurowiec. W 1924 roku było około 480 pracowników. Liczba ta nie ulegała większym zmianom, aż do II wojny światowej. W 1940 roku pracowało około 1225 osób. W 1929 roku naprawiano miesięcznie przeszło 1000 wagonów. W okolicy niemiecka kolej państwowa budowała osiedla mieszkaniowe dla robotników^[1][2].

W czasie II wojny światowej oprócz pociągów naprawiano sprzęt wojskowy i produkowano części łodzi podwodnych. Powstały schrony przeciwlotnicze i baraki, w których przetrzymywano jeńców wojennych i przymusowych robotników z okupowanych krajów. Zakład zakończył działalność 12 lutego 1945 roku, a Niemcy zabrali najcenniejszy sprzęt. Po zajęciu Świdnicy 8 maja, Armia Czerwona zdemontowała pozostawione przez Niemców maszyny i wywiozła je w głąb ZSRR. Opustoszały zakład został przekazany Polakom 1 września 1945 roku. Oficjalna propaganda głosiła, że sprawcami zniszczeń byli sami Niemcy^[1][2].

Po remoncie i skompletowaniu sprzętu, Warsztaty Kolejowe (Wagonowe) PKP wznowiły działalność już w listopadzie 1945 roku. Do 1947 roku zwolniono ostatnich Niemców. W 1948 roku zmieniły nazwę na Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego (ZNTK) nr 10. Natomiast w 1951 roku, po modernizacji, ruszyła Fabryka Wagonów Świdnica. Produkowano głównie węglarki i cysterny. W kolejnych latach zaczęto produkcję wagonów na eksport, głównie do ZSRR. Z powodu dużego znaczenia dla gospodarki w 1968 roku fabryka została wpisana do Klubu Eksporterów. W połowie lat 80. odczuwalna stała się potrzeba reorganizacji zakładu^[1][2].

W 1992 roku nastąpiła prywatyzacja przedsiębiorstwa, które należąc do skarbu państwa, nazywało się odtąd Fabryka Wagonów „Świdnica” S.A. W 1998 roku większość akcji spółki zakupiła amerykańska firma The Greenbrier Companies(inne języki), zmieniając nazwę fabryki na Wagony Świdnica S.A^[3]. Obecnie zakłady eksportują różne rodzaje wagonów do innych krajów w Europie, głównie do Niemiec, Francji i Szwajcarii. W 2011 roku spółka przejęła 75% udziałów w Zakładach Naprawczych Taboru Kolejowego w Oławie, w związku z czym ponownie zajmuje się naprawą pojazdów. Aktualnie (stan na 2019) największe zyski firma czerpie z produkcji i eksportu wagonów towarowych, będąc największym polskim eksporterem taboru kolejowego, m.in. w latach 2016–2018 dostarczyła saudyjskiemu operatorowi kolejowemu 1185 cystern do transportu płynnej siarki^[4][5].

W grudniu 2016 Wagony Świdnica SA uległa przekształceniu w spółkę z o.o. o tej samej nazwie, której jedynym udziałowcem jest Greenbrier Europe B.V.^[a].