Arne Næss

Arne Næss
Data urodzenia	27 stycznia 1912
Data i miejsce śmierci	12 stycznia 2009 ; Oslo
Zawód, zajęcie	filozof i działacz społeczny

Arne Næss (ur. 27 stycznia 1912, zm. 12 stycznia 2009 w Oslo) – norweski filozof i działacz społeczny, twórca głębokiej ekologii(inne języki)^[1], alpinista.

Życiorys

Næss ukończył filozofię na Uniwersytecie w Oslo w roku 1933, następnie studiował matematykę i astronomię w Paryżu i Wiedniu. Był członkiem Koła Wiedeńskiego. Doktoryzował się w Oslo w roku 1936 na podstawie rozprawy poświęconej epistemologii poznania naukowego. W roku 1939, mając 27 lat, został najmłodszym profesorem macierzystego uniwersytetu i jedynym profesorem filozofii w Norwegii^[2].

Zajmował się filozofią nauki i języka, logiką, semantyką i psychoanalizą, rozwijał myśl Spinozy i Gandhiego. Jest autorem licznych książek i artykułów z dziedziny filozofii, ekologii i logiki, z których wiele stało się bestsellerami i podręcznikami akademickimi. Założył interdyscyplinarne pismo filozoficzne „Inquiry”^[3]. W latach 60. i 70. XX wieku pod wpływem m.in. książki Rachel Carson „Silent Spring” stworzył teoretyczne zręby nurtu ekofilozoficznego „głęboka ekologia”. Næss odrzucał antropocentryzm; różnorodność biologiczna była dla niego wartością samą w sobie.

W roku 1970 zrezygnował z pracy na uniwersytecie i poświęcił się działalności w ruchu ekologicznym. Brał udział w bezpośrednich działaniach na rzecz dzikiej przyrody. W 1970 r. wraz z Sigmundem Kvaloyem wziął udział w demonstracji przeciwko budowie elektrowni wodnej Mardalsfossen(inne języki) (Nesset), gdzie przykuł się do skał. W 1981 r. uczestniczył w protestach ekologów i społeczności Lapończyków przeciwko budowie tamy koło miasta Alta. Apelował również do rządu Nepalu o zachowanie dziewiczości masywu Gauri Sankar.

Kandydował w wyborach z ramienia norweskiej Partii Zielonych.

Był wielokrotnie nagradzany i odznaczany. Został Komandorem Orderu św. Olafa z gwiazdą (2005)^[4]^[2] oraz otrzymał m.in.^[2]:

tytuł Doctor honoris causa Akademii Szwedzkiej (1972)
Nansen Refugee Award(inne języki) za promocję nauki (1983)
Mahatma Gandhi Prize for Non-violent Peace(1994)^[5]
Nagrodę Nordycką Akademii Szwedzkie (1996)
Årets Peer Gynt(inne języki) za działalność społeczną, wyróżniającą Norwegię na arenie międzynarodowej (2004)

Jest bohaterem kilku filmów dokumentalnych, m.in. „Boxing Arne Naess”.

Naess gościł w Polsce na zaproszenie Pracowni na rzecz Wszystkich Istot w 1992 roku w ówczesnej siedzibie stowarzyszenia w Dolinie Wapienicy w Bielsku-Białej.

Jedna z jego ostatnich publikacji książkowych Filozofia życia to pochwała emocji i pluralizmu, nieskończonej złożoności, a także przyrody, która była dla niego niezwykle ważna. W swojej twórczości i życiu, dawał wyraz przekonaniu, że możliwe jest zjednoczenie ludzkich wysiłków i podejmowanie działań w celu ratowania zagrożonego bogactwa przyrodniczego. A także, że nie są ważne przekonania religijne czy też filozoficzne, z których te wysiłki i działania wynikają.

Ważniejsze prace

Truth as conceived by those who are not professional philosophers (1938)
Symbolic Logic (1961)
Communication and Argument (1966)
Gandhi and Group Conflict (1974)
Ecology, Community and Lifestyle (1989)
Hallingskarvet: The father of the good, long life (1995)
Livsfilosofi, Natur och Kultur (2000)

Przypisy

↑ Arne Naess. The shallow and the deep, long-range ecology movement. A summary (Summary of an Introductory Lecture at the 3rd World Future Research Conference, Bucharest, 3–10 September 1972). „Inquiry”. 16 (1), s. 95–100, 1973. DOI: 10.1080/00201747308601682. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Alan Drengson: Introduction ; The Life and Work of Arne Næss ; Overview by Alan Drengson. W: Arne Næss: Ecology of Wisdom. UK: Penguin Modern Classics, 2016, s. 1-352. ISBN 0-241-25757-3.;
↑ Inquiry; An Interdisciplinary Journal of Philosophy. [w:] Aims & Scope [on-line]. Taylor & Francis Group. [dostęp 2019-02-19]. (ang.).
↑ Av Martin Toft: Arne Næss tildelt St. Olavs Orden. [w:] Nettavis for Universitetet i Oslo Uniforum [on-line]. 25. feb. 2005. [dostęp 2019-02-17]. (norw.).
↑ Harold Glasser. Arne Naess ; Biography. „Trumpeter”. 14 (3), 1997. ISSN 0832-6193. (ang.).

Linki zewnętrzne

[art1973-1] Arne Naess. The shallow and the deep, long-range ecology movement. A summary (Summary of an Introductory Lecture at the 3rd World Future Research Conference, Bucharest, 3–10 September 1972). „Inquiry”. 16 (1), s. 95–100, 1973. DOI: 10.1080/00201747308601682. (ang.).

[Ecol-Wis-2] Alan Drengson: Introduction ; The Life and Work of Arne Næss ; Overview by Alan Drengson. W: Arne Næss: Ecology of Wisdom. UK: Penguin Modern Classics, 2016, s. 1-352. ISBN 0-241-25757-3.;

[Inquiry-3] Inquiry; An Interdisciplinary Journal of Philosophy. [w:] Aims & Scope [on-line]. Taylor & Francis Group. [dostęp 2019-02-19]. (ang.).

[St-Olavs-Ord-4] Av Martin Toft: Arne Næss tildelt St. Olavs Orden. [w:] Nettavis for Universitetet i Oslo Uniforum [on-line]. 25. feb. 2005. [dostęp 2019-02-17]. (norw.).

[Ghandi-Prize-5] Harold Glasser. Arne Naess ; Biography. „Trumpeter”. 14 (3), 1997. ISSN 0832-6193. (ang.).

[1]