Łukasz Górka (zm. 1475)

Łukasz Górka
	; Płyta nagrobna Łukasza I Górki w poznańskiej katedrze
	; Łodzia
Data śmierci	11 kwietnia 1475
Ojciec	Jakub I Górka
Matka	Dorota Górczyna
Żona	Katarzyna Dobrogostówna Szamotulska
Dzieci	Uriel Górka; Jan Górka; Jakub II Górka; Mikołaj II Górka; Małgorzata Stanisławowa Zbąska

Łukasz (I) Górka herbu Łodzia (zm. w 1475) – wojewoda poznański w 1441 roku, starosta generalny Wielkopolski w latach 1447–1448, 1451–1454 i 1456–1457, podczaszy poznański w 1438 roku, dworzanin królewski w 1428 roku, starosta Kościana w latach 1433–1469- (1475), starosta Nakła, starosta Pobiedzisk w latach 1442–1472-(1475)^[1], poseł do sułtana Murada w 1440 roku, z oznajmieniem, że Władysław III Warneńczyk jest już królem Węgier^[2].

Życiorys

Syn Jakuba (Jakusza) z Górki (Miejskiej Górki) i jego żony Doroty. Praprawnuk wojewody kaliskiego Mikołaja Przedpełkowica^[3]. W młodości został dworzaninem królewskim (prawdopodobnie za wstawiennictwem swego wuja Mikołaja I z Górki i Kórnika - kanclerza kapituły poznańskiej).

W 1428 został łożnym Władysława Jagiełły, przed 1434 otrzymał (prawdopodobnie w zastaw) starostwo kościańskie, a w 1437 lub 1438 urząd podczaszego poznańskiego. W 1440 towarzyszył Władysławowi Warneńczykowi w wyprawie na Węgry, doprowadzając posiłki z Wielkopolski, jednak przed bitwą pod Warną powrócił do ojczyzny. Po śmierci Władysława III posłował zarówno do Kazimierza Jagiellończyka jak i Bolesława IV – księcia mazowieckiego w sprawie sukcesji. Szybko został zaufanym nowego króla, w latach 1447–1448 sprawował urząd wielkopolskiego starosty generalnego (ponownie w 1451-1454 i 1456-1457), a w 1449 został wojewodą poznańskim.

Jako członek rady królewskiej popierał Kazimierza w walce z Zbigniewem Oleśnickim i małopolską opozycją. Jako zwolennik inkorporacji Prus kontaktował się z Związkiem Pruskim a w 1454 brał udział w hołdzie Gdańska. Był jednym z głównodowodzących w bitwie pod Chojnicami (18 IX 1454), a po klęsce trafił do niewoli. Więziono go w Malborku, skąd został zwolniony w 1455 roku.

Od tego momentu działał wyłącznie jako dyplomata, choć podczas wojny trzynastoletniej udzielał wojskom królewskim wsparcia finansowego. Był sygnatariuszem aktu pokoju toruńskiego 1466 roku^[4]. Po wojnie rokował z Maciejem Korwinem – królem Węgier o tron czeski dla synów Kazimierza.

W 1474 brał udział w nieudolnym pospolitym ruszeniu mającym bronić południowej Wielkopolski przed najazdem Jana II Szalonego – księcia żagańskiego.

Do śmierci sprawował urząd starosty kościańskiego (jego bezwzględne ściąganie podatków wywołało bunt mieszczan w 1447) oraz pobiedziskiego. Zmarł nagle 11 kwietnia 1475, pochowano go w poznańskiej katedrze.

Po 1444 roku poślubił Katarzynę Szamotulską, córką Dobrogosta Szamotulskiego, kasztelana poznańskiego^[5]. Miał synów: Uriela, Jana, Jakuba (II) i Mikołaja (II) oraz córkę Małgorzatę - żonę Stanisława Zbąskiego.

Zobacz też

Górkowie

Przypisy

↑ Antoni Gąsiorowski, Starostowie wielkopolskich miast królewskich w dobie jagiellońskiej, Warszawa-Poznań 1981, s. 73.
↑ Pogląd na stosunki Polski z Turcyą i Tatarami, na dzieje Tatarów w Polsce osiadłych, na przywileje tu im nadane, jako też wspomnienia o znakomitych Tatarach polskich / przez Juljana Bartoszewicza, Warszawa 1860, s. 129.
↑ Karłowska-KamzowaK.K. Alicja Karłowska-KamzowaK.K., Zamek kórnicki w średniowieczu i epoce nowożytnej. Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej Z. 9-10., Biblioteka Kórnicka, 1968 [dostęp 2021-10-25] .
↑ Volumina Legum, t. I, Petersburg 1859, s. 101.
↑ Tomasz Jurek: Łukasz Górka - magnat i mecenas. Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej Z. 32, s. 13.

Bibliografia

Antoni Gąsiorowski, Jerzy Topolski (red.) Wielkopolski słownik biograficzny, Warszawa-Poznań 1983, PWN ISBN 83-01-02722-3

[1] Antoni Gąsiorowski, Starostowie wielkopolskich miast królewskich w dobie jagiellońskiej, Warszawa-Poznań 1981, s. 73.

[2] Pogląd na stosunki Polski z Turcyą i Tatarami, na dzieje Tatarów w Polsce osiadłych, na przywileje tu im nadane, jako też wspomnienia o znakomitych Tatarach polskich / przez Juljana Bartoszewicza, Warszawa 1860, s. 129.

[3] Karłowska-KamzowaK.K. Alicja Karłowska-KamzowaK.K., Zamek kórnicki w średniowieczu i epoce nowożytnej. Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej Z. 9-10., Biblioteka Kórnicka, 1968 [dostęp 2021-10-25] .

[4] Volumina Legum, t. I, Petersburg 1859, s. 101.

[5] Tomasz Jurek: Łukasz Górka - magnat i mecenas. Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej Z. 32, s. 13.

[1]

Za panowania Piastów	Dzierżykraj z Człopy (1020–?) Jakub z Bnina (1120–?) Dobrogost z Szamotuł (1216–1226) Dionizy z Goździkowa (1226–1234) Bogumił Dzierżykraj (1234–1242) Mościc z Wielkiego Koźmina (1242–1252) Przedpełk (1252–1253) Hertobald (1253–1255) Mikołaj z Grzymisławia (1255–1260) Beniamin z Grabowy (1260–1264) Janko z Czarnkowa (1264–1270) Przedpełk (1270–1277) Jakub z Bnina (1277–1281) Tomisław z Szamotuł (1281–1286) Beniamin Zaremba (1286–1287) Tomisław z Szamotuł (1288–1293) Beniamin Zaremba (1293–1297) Piotrko? (1297–1299) Sędziwój z Jarocina (1299–1306) Kiełcz z Brudzewa (1306–1308) Dobrogost z Dzwonowa (1308–1320) Przybysław (1326–1328) Wincenty z Szamotuł (1328–1332) Mikołaj z Biechowa (1332–1340) Jarosław z Iwna (1340–1343) Maciej Borkowic (1343–1358) Pasek z Wolicy (1358–1371)
Za panowania Andegawenów i Jagiellonów	Wincenty z Krępy (1371–1386) Bartosz Wezenborg (1387–1393) Jędrzej z Szamotuł (1393–1400) Mścisław Bardzki (1400–1406) Sędziwój Ostroróg (1406–1441) Jan z Bnina (1441–1449) Łukasz I Górka (1449–1475) Stanisław Ostroróg (1475–1477) Maciej z Bnina Opaliński (1477–1493) Mikołaj z Kutna (1493–1495) Jan Starszy Świdwa Szamotulski (1495–1496) (Jan) Sędziwój Czarnkowski (1496–1499) Jan Ostroróg (1500–1501) Andrzej Szamotulski (1501–1511) Mikołaj Lubrański (1511–1519) Stanisław Kościelecki (1519–1535) Łukasz II Górka (1535–1538) Janusz Latalski (1539–1557) Marcin Zborowski (1557–1561) Andrzej Kościelecki (1561–1565) Łukasz III Górka (1565–1573)
Za monarchii elekcyjnej	Stanisław Górka (1573–1592) Hieronim Gostomski (1592–1609) Jan Ostroróg (1610–1622) Piotr Opaliński (1622–1624) Stanisław Przyjemski (1624–1628) Jan Opaliński (1628–1637) Krzysztof Opaliński (1637–1655) Jan Leszczyński (1655–1661) Andrzej Karol Grudziński (1661–1678) Krzysztof Grzymułtowski (1679–1687) Rafał Leszczyński (1687–1692) Wojciech Konstanty Breza (1692–1698) Stanisław Małachowski (1698–1699) Stanisław Leszczyński (1699–1709) Franciszek Zygmunt Gałecki (1709–1711) Andrzej Aleksander Radomicki (1711–1726) Maciej Radomicki (1726–1728) Władysław Radomicki (1728–1737) Michał Raczyński (1737) Antoni Józef Poniński (1738–1742) Ludwik Bartłomiej Szołdrski (1742–1753) Stefan Garczyński (1753–1754) Stanisław Potocki (1754–1760) Florian Łubieński (1760–1765) Antoni Barnaba Jabłonowski (1765–1778) August książę ordynat Sułkowski (1778–1786) Józef Klemens Mielżyński (1786–1793)
Prezesi Wielkiego Księstwa Poznańskiego i Prowincji Poznańskiej	Joseph von Zerboni di Sposetti (1815–1824) Johann Friedrich Theodor von Baumann (1825–1830) Eduard Heinrich Flottwell (1830–1840) Adolf von Arnim-Boitzenburg (1840–1842) Carl Moritz von Beurmann (1843–1850) Gustav Carl Gisbert Heinrich Wilhelm Gebhard von Bonin (1850–1851) Eugen von Puttkamer (1851–1860) Gustav Carl Gisbert Heinrich Wilhelm Gebhard von Bonin (1860–1862) Karl Wilhelm von Horn (1862–1869) Otto von Königsmarck (1869–1873) William Barstow von Guenther (1873–1886) Robert von Zedtlitz-Trützschler (1886–1890) Hugo von Wilamowitz-Moellendorff (1890–1899) Karl Julius Rudolf von Bitter (1899–1903) Wilhelm von Waldow (1903–1911) Philipp Schwartzkopf (1911–1914) Johan Karl Friedrich Moritz Ferdinand von Eisenhart-Rothe (1914–1918)