Zamek Palanka

Zamek Palanka
	; Zamek Palanka w Mukaczewie
Państwo	Ukraina
Obwód	zakarpacki
Miejscowość	Mukaczewo
Inwestor	Bela IV
Rozpoczęcie budowy	XIII w.
	Położenie na mapie Mukaczewa Zamek Palanka
	Położenie na mapie Ukrainy Zamek Palanka
	Położenie na mapie obwodu zakarpackiego Zamek Palanka
	48°25′54,5″N 22°41′14,2″E/48,431806 22,687278
	Multimedia w Wikimedia Commons

Zamek Palanka (także Palanok; ukr. Замок Паланок, Zamok Pałanok, węg. Munkács vára) – zamek w Mukaczewie na Zakarpaciu.

Historia zamku

Zamek wzniesiono na rozkaz króla Węgier Beli IV w XIII wieku, po najeździe tatarskim lat 1240–1241. Zamek miał strzec wschodnich rubieży Królestwa Węgier przed najazdami tatarskimi. Panujący w Mukaczewie w latach 1396–1414 książę Fiodor Koriatowicz rozbudował i umocnił twierdzę. Zamek został zdobyty dwa razy, po raz pierwszy w 1514 podczas chłopskiego powstania Jerzego Dozsy. W tym okresie zamek często zmieniał właścicieli, aż w 1633 zamek kupił książę Siedmiogrodu Jerzy I Rakoczy. Za panowania Rakoczych zamek nieustannie wzmacniano i odnawiano.

W czerwcu 1682 roku książę Siedmiogrodu Imre Thököly wziął ślub z Heleną Zrinską i w tym zamku odbyło się wesele. Zamek wyszedł zwycięsko z kilku oblężeń, z których najdłuższe trwało od 1685 do 1688. Zamek mukaczewski był ośrodkiem węgierskich powstań narodowych przeciw Habsburgom. Po klęsce ostatniego z nich w 1711 zamek wpadł w ręce Habsburgów, którzy w 1726 nadali go, wraz z całym dominium mukaczewsko-czynadijewskim, wiernemu sobie austriackiemu rodowi Schönborn. Zamek stał się ważnym ogniwem w systemie twierdz stanowiących militarną podstawę władzy Habsburgów nad Węgrami. Podczas wojen napoleońskich przechowywano w nim habsburskie klejnoty koronne.

W latach 1789–1897 zamek wykorzystywano jako ciężkie więzienie polityczne, jego więźniem był m.in. bojownik o wyzwolenie Grecji Aleksandros Ipsilantis. W roku 1848 został zdobyty przez powstańców, a ludność Mukaczewa uwolniła więźniów. Od 1926 na zamku mieściły się koszary, najpierw armii czechosłowackiej, później węgierskiej. Po II wojnie światowej zamkiem władała sowiecka policja polityczna, a w latach 60. XX wieku ulokowano tu szkołę rolniczą.

Opis

Zamek stoi na samotnym wzgórzu w mukaczewskiej dzielnicy Palanka. Składa się z czterech części, stanowiących kolejne linie obrony: przedzamcza z suchą fosą i mostem zwodzonym, zamku niskiego z kolejną fosą, zamku średniego – koszar, arsenału i pomieszczeń gospodarczych oraz zamku wysokiego (starego). Do zamku wysokiego prowadził długi i wąski korytarz pod basztą, stanowiący pułapkę dla atakujących. Łączna powierzchnia zamku wynosi 13 930 m².

Jest zachowany w bardzo dobrym stanie, utrzymany i odnowiony. Większość z zachowanych części zamku pochodzi z początku XVII wieku. Od 1993 mieści się w nim muzeum historyczne i etnograficzne. Zamek jest jednym z najważniejszych zabytków Zakarpacia i jedną z największych atrakcji turystycznych tego regionu.

Na dziedzińcu zamku stoi brązowa statua Fiodora Koriatowicza.