Irządze (gmina)

Irządze
	gmina wiejska
	Herb
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Powiat	zawierciański
TERC	2416032
Wójt	Jan Piotr Molenda (2010)
Powierzchnia	73,55 km²
Populacja (30.06.2016); • liczba ludności	; 2703
• gęstość	38,1 os./km²
Nr kierunkowy	34
Tablice rejestracyjne	SZA
	Adres urzędu:Irządze 124; 42-446 Irządze
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw	11
	Położenie na mapie Polski Irządze
	Położenie na mapie województwa śląskiego Irządze
	50°38′N 19°41′E/50,626389 19,685278
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa
	Biuletyn Informacji Publicznej

Irządze – gmina wiejska w Polsce w województwie śląskim, w powiecie zawierciańskim. W latach 1975–1998 gmina administracyjnie należała do województwa częstochowskiego.

Siedziba gminy to Irządze.

Według danych z 30 czerwca 2007^[2] gminę zamieszkiwało 2885 osób. Natomiast według danych z 31 grudnia 2017 roku^[3] gminę zamieszkiwało 2664 osób.

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002^[4] gmina Irządze ma obszar 73,55 km², w tym:

użytki rolne: 65%
użytki leśne: 24%

Gmina stanowi 7,33% powierzchni powiatu.

Demografia

Dane z 30 czerwca 2004^[5]:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	2939	100	1467	49,9	1472	50,1
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	40		19,9		20

Piramida wieku mieszkańców gminy Irządze w 2014 roku^[1].

Historia

W okresie międzywojennym gmina Irządze należała do powiatu włoszczowskiego w woj. kieleckim. 1 stycznia 1923 od gminy Irządze odłączono folwark Tęgobórz, który wszedł w skład reaktyowanego miasta Szczekociny^[6].

Po wojnie gmina zachowała przynależność administracyjną. Według stanu z dnia 1 lipca 1952 roku gmina składała się z 18 gromad: Biała Błotna, Bodziejowice, Gródek, Irządze, Łąkietka-Szyszki, Mikołajowice, Nakło, Sadowie, Siedliska, Tęgobórz, Wilgoszcza, Wilków, Witów, Woźniki, Wygiełzów, Zagórze, Zawada i Zawadka^[7].

Jednostka została zniesiona 29 września 1954 roku wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin^[8].

Reaktywowana 1 stycznia 1973^[9].

Sołectwa

Bodziejowice, Irządze, Mikołajewice, Sadowie, Wilgoszcza, Wilków, Witów, Woźniki, Wygiełzów, Zawada Pilicka, Zawadka.

Pozostałe miejscowości

Stawy, Zawada-Leśniczówka.

Ochrona przyrody

W gminie znajduje się rezerwat przyrody Kępina, siedliskowy obszar Natura 2000 „Źródła Rajecznicy” oraz cztery pomniki przyrody^[10]. Na obszarach chronionych gminy występuje endemiczna warzucha polska^[11].

Sąsiednie gminy

Kroczyce, Lelów, Niegowa, Szczekociny

Przypisy

↑ ^a ^b Gmina Irządze w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-16] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ Lucyna Nowak, Joanna Stańczyk, Agnieszka Znajewska: Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 30 VI 2007 r.). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2006. ISSN 1734-6118. (pol.).
↑ Gmina Irządze w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-05-25] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ Dz.U. z 1922 r. nr 95, poz. 876
↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
↑ Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312
↑ CRFOP - Wyszukiwanie [online], crfop.gdos.gov.pl [dostęp 2018-02-20] .
↑ Walczak i inni, Rezerwaty przyrody w Polsce Południowej : monografia, Warszawa: Dział Wydawnictw Instytutu Ochrony Środowiska, 2007, s. 145, ISBN 978-83-60312-75-9, OCLC 749690872 .

[populacja2016-1] Gmina Irządze w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-16] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[2] Lucyna Nowak, Joanna Stańczyk, Agnieszka Znajewska: Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 30 VI 2007 r.). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2006. ISSN 1734-6118. (pol.).

[3] Gmina Irządze w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-05-25] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[autonazwa1-4] Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[5] Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[tb-6] Dz.U. z 1922 r. nr 95, poz. 876

[7] Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa

[8] Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191

[9] Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312

[10] CRFOP - Wyszukiwanie [online], crfop.gdos.gov.pl [dostęp 2018-02-20] .

[11] Walczak i inni, Rezerwaty przyrody w Polsce Południowej : monografia, Warszawa: Dział Wydawnictw Instytutu Ochrony Środowiska, 2007, s. 145, ISBN 978-83-60312-75-9, OCLC 749690872 .

[1]

Siedziba gminy	Irządze
Wsie	Bodziejowice Mikołajewice Sadowie Wilgoszcza Wilków Witów Woźniki Wygiełzów Zawada Pilicka Zawadka
Osada	Stawy
Osada leśna	Zawada-Leśniczówka
Integralne części wsi	Cegielnia Chojnak Czarne Pole Dąbrówki Eskimosy Feliksów Folwark Gawrońce (Sadowe) Gawrońce (Wilgoszcza) Góra Góry (Irządzie) Góry (Wilków) Góry (Zawada Pilicka) Kałuże Karczmiska Kierków Kolonia Poprzeczna Kolonia Szosa Komisarska Krochmalnia Krztynia Kulzów Marcjampol Witowski Mostki Nad Przepaścią Pod Lasem Pod Wilkowem Podfeliksówka Podgórze Podkopce Przymiary (Sadowe) Przymiary (Wilgoszcza) Rudna Sikornik Stara Wieś (Wilgoszcza) Stara Wieś (Zawadka) Ściegna Wielki Dół Wyszki

Miasta	Łazy Ogrodzieniec Pilica Poręba Szczekociny Włodowice Zawiercie
Gminy miejskie	Poręba Zawiercie
Gminy miejsko-wiejskie	Łazy Ogrodzieniec Pilica Szczekociny Włodowice
Gminy wiejskie	Irządze Kroczyce Żarnowiec

Przynależność wojewódzka	gubernia kielecka (1867–1915) woj. kieleckie (II RP) (1919–39) woj. kieleckie (1945–75)
Miasta	Koniecpol (← od 1959) Kurzelów (do 1870) Lelów (do 1870) Secemin (do 1870) Szczekociny (do 1870 i od 1923) Włoszczowa (do 1870 i od 1919)
Gminy wiejskie (1867–1954 i 1973–75)	Chrząstów (do 1954) Dobromierz (← 1923–54) Drochlin (do 18??) Irządze Kluczewsko Koniecpol (od 1973) Krasocin Kurzelów (do 1954) Lelów (od 1870) Moskorzew Nieznanowice (do 1870) Oleszno (do 1954) Radków (do 1954) Rokitno (do 1954) Secemin Słupia (do 1946 →) Sokolniki (do 1870) Szczekociny (1870–1922) Szczekociny (od 1973) Włoszczowa (od 1870)
Gromady (1954–72)	Bebelno (1954–68) Biała Wielka (1954–59) Bieganów (1954–68) Bodziejowice (1954–68) Bonowice (1954–59) Bukowa (1970–72) Chlewice (1954–72) Chrząstów (1954–61) Cieśle (1954–69) Czarnca (1954–72) Dobromierz (1954–72) Drochlin (1954–61) Drużykowa (1954–59) Goleniowy (1954–61) Irządze (1954–72) Kluczewsko (1954–72) Komorniki (1954–61) Koniecpol (← 1959–72) Konieczno (1954–72) Kossów (1954–61) Krasocin (1954–72) Kuczków (1954–59) Kurzelów (1954–72) Kuźnica Grodziska (1954–69) Lelów (1954–72) Ludynia (1954–68) Łachów (1954–61) Łapczyna Wola (1954–59) Mieczyn (1954–72) Międzylesie (1954–59) Moskorzew (1954–72) Nakło (1954–72) Nieznanowice (1954–59) Oblasy (1970–72) Oleszno (1954–72) Podlesie (1954–72) Psary (1954–68) Radków (1954–72) Rogienice (1954–61) Rokitno (1954–72) Secemin (1954–72) Sokolniki (1954 →) Starzyny (1954–72) Szczekociny (1961–72) Ślęzany (1954–59) Włoszczowa (1961–72) Żelisławice (1954–61)