Lucilio Vanini

Lucilio Vanini
Giulio Cesare Vanini
Data i miejsce urodzenia	1585 ; Taurisano
Data i miejsce śmierci	9 lutego 1619 ; Tuluza
	Multimedia w Wikimedia Commons

Lucilio Vanini (wł. Giulio Cesare Vanini^[1]), używał także nazwiska Pompeo Usciglio (prawdopodobnie tak powstało przypisane mu później imię: Lucilio)^[2] (ur. 1584 lub 1585 w Taurisano, zm. 9 lutego 1619 w Tuluzie) – włoski filozof i teolog. Krytyk religii objawionych, w tym chrześcijaństwa. Propagator ateizmu. Prekursor ewolucjonizmu (a ściślej przedstawiciel protodarwinizmu).

Poglądy

Lucilio Vanini wysunął tezę o mutacjach w gatunkach pewnych roślin i przechodzeniu jednych zwierząt w inne oraz o pochodzeniu człowieka od małpy. Jako jeden z pierwszych myślicieli od czasów starożytności postrzegał wszechświat jako byt rządzony w ogólności stałymi, określonymi, prostymi prawami natury (determinizm fizyczny). Kontynuując tradycje awerroizmu oraz Pomponacjusza, którego był uczniem, Vanini przeczył istnieniu cudów, stworzeniu świata przez Boga, nieśmiertelności duszy, boskości Jezusa Chrystusa^[3]. Uważał, że za wszystkimi ��cudami” stoją naturalne wyjaśnienia, w szczególności, wszystkie aspekty religii tłumaczył – za Pomponazzim – racjonalnie^[4].

Vanini pomimo iż był przedstawicielem stanu duchownego, negował boskość Jezusa, stworzenie świata z niczego, nieśmiertelność duszy oraz przepowiadał upadek wszystkich religii. Z obawy przed inkwizycją ukrywał się wędrując po Europie^[5]. Schwytany w 1618^[6] i postawiony przed parlamentem tuluskim w Tuluzie został skazany i po straszliwych torturach^[4] zginął na stosie^[7]. Na pytanie związane z istnieniem Boga, odparł:

Nie ma ani Boga ani diabła. Ale gdyby bóg istniał, modliłbym się do boga, żeby uderzył swoim piorunem w wasz niesprawiedliwy i nikczemny trybunał...

Po tej odpowiedzi, kat wyrwał mu język, i podpalił stos. Vanini zginął żywcem w płomieniach bez poprzedniego duszenia, a jego prochy rozsypano^[8].

Wpływ na Vininiego wywarli m.in.: Pietro Pomponazzi, którego nazywał drugim Averroesem; Girolamo Cardano, Julius Caesar Scaliger^[4].

Dzieła

Amphitheatrum aeternae providentiae^[9], książka obecnie fragmentami nieczytelna,
De admirandis naturae reginae deque mortalium arcanis^[9].

Zobacz też

Przypisy

↑ Praca zbiorowa, Encyplopedia Powszechna PWN., Warszawa 1976, t. 4 s. 554.
↑ Andrzej Nowicki, Centralne kategorie filozofii Vaniniego., Warszawa 1970.
↑ Filozofia okresu Odrodzenia. W: Historia filozofii. Pod redakcją G. F. Aleksandrowa, B. E. Bychowskiego, M.B. Mitina, Pawła Judina. Tłum. z rosyjskiego Aleksander Neyman, Roman Korab-Żebryk, Bogdan Kupis. T. 2: Filozofia XV-XVIII w. Warszawa: Książka i Wiedza, 1961, s. 64. (pol.).
↑ ^a ^b ^c Borchert 2006 ↓.
↑ J. Budziło, S. Dybowski, Z dziejów postępu.. s. 170.
↑ Eugenio Garin: Vanini, Giulio Cesare. W: Donald M. Borchert (red.): Encyclopedia of Philosophy (Second Edition). T. 9: Volume 9 Shaftesbury–Zubiri. Thomson Gale, a part of the Thomson Corporation, 2006, s. 7673 (646). ISBN 0-02-866072-2. (ang.).
↑ John Owen, Skeptics of the Italian Renaissance, s. 399; Eugene Montague MacDonald, A Short History of the Inquisition: What It Was and What It Did, s. 254–256; Robert Alan Schneider, Public Life in Toulouse, 1463-1789: From Municipal Republic to Cosmopolitan City, s. 153–155; Jean Baptiste Dubédat, Histoire du Parlement de Toulouse, Tom 2, Wyd. A. Rousseau, 1885, s. 51–82.
↑ J.Budziło,S.Dybowski Z dziejów postępu... s. 171.
↑ ^a ^b Wydawnictwo Gutenberg, Wielka ilustrowana encyklopedia powszechna., Kraków, ISBN 83-86858-16-8 Tom 17 s. 304.

Bibliografia

J. Budziło, S. Dybowski Z dziejów postępu. Zarys popularny. Warszawa 1960
Filozofia okresu Odrodzenia. W: Historia filozofii. Pod redakcją G. F. Aleksandrowa, B. E. Bychowskiego, M.B. Mitina, Pawła Judina. Tłum. z rosyjskiego Aleksander Neyman, Roman Korab-Żebryk, Bogdan Kupis. T. 2: Filozofia XV-XVIII w. Warszawa: Książka i Wiedza, 1961, s. 25–94. (pol.).

Linki zewnętrzne

Postać Lucilio Vaniniego
Cytaty z Amphitheatrum w przekładzie na polski w książce Schopenhauera. nietzsche.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-12-31)].

[Praca_zbiorowa-1] Praca zbiorowa, Encyplopedia Powszechna PWN., Warszawa 1976, t. 4 s. 554.

[Andrzej_Nowicki-2] Andrzej Nowicki, Centralne kategorie filozofii Vaniniego., Warszawa 1970.

[Aleksandrow54-3] Filozofia okresu Odrodzenia. W: Historia filozofii. Pod redakcją G. F. Aleksandrowa, B. E. Bychowskiego, M.B. Mitina, Pawła Judina. Tłum. z rosyjskiego Aleksander Neyman, Roman Korab-Żebryk, Bogdan Kupis. T. 2: Filozofia XV-XVIII w. Warszawa: Książka i Wiedza, 1961, s. 64. (pol.).

[CITEREFBorchert2006-4] Borchert 2006 ↓.

[Budziło_Dybowski170-5] J. Budziło, S. Dybowski, Z dziejów postępu.. s. 170.

[6] Eugenio Garin: Vanini, Giulio Cesare. W: Donald M. Borchert (red.): Encyclopedia of Philosophy (Second Edition). T. 9: Volume 9 Shaftesbury–Zubiri. Thomson Gale, a part of the Thomson Corporation, 2006, s. 7673 (646). ISBN 0-02-866072-2. (ang.).

[PZ-7] John Owen, Skeptics of the Italian Renaissance, s. 399; Eugene Montague MacDonald, A Short History of the Inquisition: What It Was and What It Did, s. 254–256; Robert Alan Schneider, Public Life in Toulouse, 1463-1789: From Municipal Republic to Cosmopolitan City, s. 153–155; Jean Baptiste Dubédat, Histoire du Parlement de Toulouse, Tom 2, Wyd. A. Rousseau, 1885, s. 51–82.

[Budziło_Dybowski171-8] J.Budziło,S.Dybowski Z dziejów postępu... s. 171.

[gut-9] Wydawnictwo Gutenberg, Wielka ilustrowana encyklopedia powszechna., Kraków, ISBN 83-86858-16-8 Tom 17 s. 304.

[1]