Michał Puzyna

Michał Puzyna

herb Puzynów
pisarz wielki litewski
Rodzina	Puzynowie herbu Oginiec
Data i miejsce urodzenia	ok. 1664 Upita
Data i miejsce śmierci	1723 Gwoździec
Ojciec	Andrzej Kazimierz Puzyna
Matka	Eufrozyna Chrząstowska herbu Krzywda, cywunianka birżańska
Żona	Zofia Potocka herbu Srebrna Pilawa
Dzieci	Jan Andrzej Józef, Andrzej Rajmund, Ewa Franciszka, żona Adama Mrozowickiego h. Prus III, regimentarza koronnego, Konstancja, żona 1v. Andrzeja Krzysztofa Mierzejewskiego h. Szeliga, 2v. Stanisława Kostki Puzyny
Rodzeństwo	Stefan Michał, jezuita, Krzysztof Dominik, wojewoda mścisławski, Józef Antoni, Antoni Michał, Hieronim, Antoni Dominik

Michał Puzyna herbu Oginiec (ur. ok. 1664 w Upicie, zm. 1723 w Gwoźdzcu) – książę, polityk, pisarz wielki litewski w 1717 roku, chorąży nadworny litewski w 1712 roku, regent kancelarii mniejszej litewskiej w 1699 roku^[1], starosta stęgwilski, dyplomata.

Urodzony około 1664 roku w Upicie, pochodził z upickiej, kalwińskiej gałęzi kniaziów Puzynów. Był synem Andrzeja Kazimierza, kasztelana mińskiego i Eufrozyny Chrząstowskiej herbu Krzywda, cywunianki birżańskiej. Należał do stronnictwa antysapieżyńskiego, wziął udział w bitwie pod Olkiennikami 18 listopada 1700. W wojnie północnej stał po stronie króla Augusta II. 18 sierpnia 1712 został chorążym nadwornym litewskim i otrzymał starostwo stęgwilskie^[2]. W 1712 Puzyna i Marcin Wołłowicz (Marcjan Dominik Wołłowicz), marszałek wielki litewski posłowali do cara Piotra I, jako wysłannicy walnej rady warszawskiej. Tamtejsi posłowie sascy (Friedrich Vitzthum von Eckstädt i Johann Adolf von Loß) czynili im trudności, ponieważ bali się, że Piotr Wielki przyzna zdobyte na Szwedach Inflanty Polsce zamiast bezpośrednio Augustowi II, a więc Saksonii. Kolejne poselstwo do Petersburga odbył, wraz z wojewodą mazowieckim Stanisławem Chomentowskim, w 1720 roku. Przypisuje się jemu autorstwo jednego z najwcześniejszych i najobszerniejszych polskich opisów nowo powstałego miasta Petersburga, pt. „Krótkie opisanie miasta Petersburga i dziejów w niem anno 1720”.^[2]

Był podobnie jak ojciec katolikiem, ale zapisał się chlubnie w pamięci ewangelików, bowiem w 1682 ocalił podczas tumultu w Wilnie kaznodziejów ewangelickich, ukrywając ich w klasztorze franciszkańskim, o czym z dużym uznaniem wspominał Henryk Merczyng, sądząc, iż prawdopodobnie na jego zachowanie miała wpływ pamięć o ewangelickich przodkach.^[3]

Jako poseł powiatu starodubowskiego był uczestnikiem Walnej Rady Warszawskiej 1710 roku^[4]. W 1718 był posłem na sejm z powiatu upickiego^[5]. W 1716 zakupił w Gdańsku drukarnię jezuicką i ofiarował ją kolegium warszawskiemu oraz w 1721 odnowił z żoną kościół pod wezwaniem Niepokalanego Poczęcia NMP w Gwoźdźcu oraz ufundował z żoną przy nim klasztor Bernardynów^[2]. Był posłem powiatu upickiego na sejm 1720 roku^[6].

Był dziedzicem znacznego majątku, wzbogaconego posagiem żony Zofii z Potockich, która wniosła do domu Puzynów rozległe dobra w ziemi halickiej z Gwoźdzcem, był dziedzicem również miasta Kamionki w Lubelskiem oraz posiadał Pałac tzw. Puzynowski na Podwalu w Warszawie, który zapisał córkom: Ewie Franciszce Mrozowickiej i Konstancji Mierzejewskiej^[7].

Zmarł w 1723 roku w Gwoźdzcu.

Jego żoną była Zofia Potocka herbu Srebrna Pilawa, córka Andrzeja Jerzego, starosty jabłonowskiego i Bogumiły Elżbiety Suchodolskiej herbu Janina. Po śmierci Puzyny wdowa wyszła ponownie za mąż za Ludwika Kalinowskiego herbu Kalinowa na Sidorowie i Hańsku, kasztelanica kamienieckiego, starostę winnickiego i dobrzyniowskiego, rotmistrza chorągwi pancernej.^[2]

Miał synów Jana Andrzeja Józefa^[8] i Andrzeja Rajmunda^[9], zmarłych w dzieciństwie. Pozostawił córki: Ewę Franciszkę, zamężną za Adamem Mrozowickim herbu Prus III, starostą stęgwilskim i regimentarzem wojsk koronnych^[10] oraz Konstancję, zamężną 1v. za Andrzejem Krzysztofem Mierzejewskim herbu Szeliga, kasztelanem sochaczewskim, 2v. za Stanisławem Kostką Puzyną, starostą upickim i próchnickim.^[11]

• Historia Dyplomacji Polskiej. T. II : 1572–1795 / pod red. Zbigniewa Wójcika. Warszawa: PWN, 1982, s. 364.
• Marek Jerzy Minakowski: PUZYNA Michał (zm. 1723) pisarz wielki litewski. [W: Ci wielcy Polacy to nasza rodzina. T. 29, wyd. 3. Kraków, 2008, s. 497.
• Ewa Szklarska: Puzyna Michał h. Oginiec (zm. 1723). W: Polski Słownik Biograficzny. T. XXIX: Morztyn Zbigniew – Niemirycz Teodor. Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź: Narodowy im. Ossolińskich, 1986, s. 497–498.