Urocystis anemones

Urocystis anemones

Kupki zarodni na liściach zawilca gajowego
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	głowniaki
Rząd	Urocystidales
Rodzina	Urocystidaceae
Rodzaj	Urocystis
Gatunek	Urocystis anemones
Nazwa systematyczna
Urocystis anemones (Pers.) G. Winter Hedwigia 19: 160 (1880)
Multimedia w Wikimedia Commons

Urocystis anemones (Pers.) G. Winter – gatunek podstawczaków należący do rodziny Urocystidaceae^[1]. Grzyb mikroskopijny, pasożyt niektórych roślin z rodziny jaskrowatych (Ranunculaceae), zwłaszcza zawilca gajowego (Anemone nemorosa) i jaskra rozłogowego (Ranunculus repens)^[2].

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Urocystis, Urocystidaceae, Urocystidales, Incertae sedis, Ustilaginomycetes, Ustilaginomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1]. Po raz pierwszy zdiagnozował go w 1797 r. Christiaan Hendrik Persoon nadając mu nazwę Uredo anemones. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu H.G. Winter w 1880 r.^[1]

Synonimy^[3]:

Na liściach, ogonkach liściowych i na łodygach porażonych roślin tworzy kupki zarodni w postaci nabrzmiałych pęcherzy, początkowo pomarańczowych, potem w miarę dojrzewania zarodników coraz ciemniejszych – pomarańczowobrązowych i czarnych. Znajdują się one pod skórką rośliny, na liściach na górnej powierzchni. Gdy zarodniki dojrzeją, pęcherze pękają i widoczna staje się czarna masa zarodników. Mają w przybliżeniu kulisty kształt i średnicę 16–37 (średnio 25,6) μm. Każdy z nich składa się z jednej ustilospory, rzadko z dwóch lub trzech, i płonnych komórek. Zazwyczaj na każdy zarodnik przypadają 2 płonne komórki. Mają barwę od żółtawej do brązowej i średnicę 6–16 (średnio 10) μm. Ściany największych z nich są nieco cieńsze od ściany ustilospory. Komórki te łatwo odrywają się od niej. Ustilospory mają kształt kulisty, nieco kanciasty, czasami wydłużony, gładką powierzchnię i średnicę 12–26 (średnio 16,1) μm^[2].

Urocystis anemones jest szeroko rozprzestrzeniony. Występuje w całej Europie (w tym w Anglii i Skandynawii), w Azji poprzez obszary Rosji sięga prawie po jej wschodnie krańce. Występuje także w Japonii, na Cyprze, Kaukazie, w Turkmenistanie, Libii, Ameryce Północnej (Kanada i USA), Środkowej (Kolumbia), w Australii i Nowej Zelandii^[2].

Żywicielami są gatunki należące do rodzajów jaskier, pełnik i zawilec (według klasyfikacji The Plant List pełnik i zawilec należą do rodzaju jaskier) i Traurvetteria^[2]. W Polsce szczególnie często występuje na zawilcu gajowym^[4]. Notowany jest także na zawilcu żółtym (Anemone ranunculoides) i zawilcu wielkokwiatowym (Anemone sylvestris)^[5].