Wikipedysta:Akinno/brudnopis
Fonetyka
zasób fonemów
- spółgłoski
- k, d, t, n, b, p, m, r, l, s, h, f - Wymowa zbliżona do języka polskiego.
- c - Wymowa zbliżona do polskiej litery ć, jednak język jest odrobinę bardziej cofnięty.
- w - Wymawia się jako głoskę dwuwargową, bądź wargowo-zębową, w zależności od otoczenia.
- y - Wymawia się tak jak polskie j.
- ñ - Tak jak polski dźwięk ń.
- ŋ - W przybliżeniu odpowiada wymowie podkreślonej części słowa bank (tylko szybka wymowa).
- kh, th, ph, ch - Spółgłoski z dodanym przydechem.
- q - Zwarcie krtaniowe.
- samogłoski
budowa sylaby
Sylaba w języku khmerskim ma postać CCVC, może się więc składać maksymalnie z grupy spółgłosek, samogłoski lub dyftongu oraz spółgłoski. Możliwe są również kombinacje nie obejmujące wszystkich tych elementów:
- CV
- CCV
- CVC
- VC
- V
W niektórych wyrazach zapożyczonych występują grupy po trzy spółgłoski, jednak użytkownicy języka mają tendencję do rozdzielania ich dodatkową samogłoską zgodnie ze schematem CCCV -> CVCCV. Powstaje wtedy słowo dwusylabowe.
zjawiska na poziomie ponadsylabowym
Wyrazy języka khmerskiego nie będące zapożyczeniami składają się z maksimum dwóch sylab. Dość częste jest zjawisko eufonii na styku dwóch sylab. Najczęściej polega to na zmianę dźwięku m na inny dźwięk nosowy, odpowiadający pod względem artykulacji następującej po nim spółgłosce plozywnej.
Zapis
Pismo khmerskie jest systemem sylabicznym. Najmniejszą jednostką dźwiękową którą może reprezentować pojedyncza litera jest sylaba. Dla przykładu litera ក symbolizuje całą sylabę /kɑɑ/. Po dodaniu litery oznaczającej samogłoskę -ា otrzymujemy sylabę កា /kaa/ (Zatem brak symbolu samogłoskowego paradoksalnie oznacza konkretną samogłoskę). Każdy znak spółgłoskowy jest przypisany do jednej z dwu serii (I i II, lub słaba i silna). Seria spólgłoski determinuje wartość dźwiękową następującej samogłoski, Tak więc symbol samogłoskowy (lub jego brak) można przeważnie odczytać na dwa sposoby (będą to dwa oddzielne fonemy)
spółgłoski
zwarte i nosowe
xxx | słabe (I seria) | silne (II seria) | nosowe | |||
bez przydechu | z przydechem | bez przydechu | z przydechem | |||
tylnopodniebieniowe | ក /kɑɑ/ | ខ /kʰɑɑ/ | គ /kɔɔ/ | ឃ /kʰɔɔ/ | ង /ŋɔɔ/ | |
środkowopodniebieniowe | ច /cɑɑ/ | ឆ /cʰɑɑ/ | ជ /cɔɔ/ | ឈ /cʰɔɔ/ | ញ /ñɔɔ/ | |
retrofleksy(cerebralne) | ដ /dɑɑ/ | ឋ /tʰɑɑ/ | ឌ /dɔɔ/ | ឍ /tʰɔɔ/ | ណ /nɑɑ/ | |
zębowe | ត /tɑɑ/ | ថ /tʰɑɑ/ | ទ /tɔɔ/ | ធ /tʰɔɔ/ | ន /nɔɔ/ | |
dwuwargowe | ប /bɑɑ/ | ផ /pʰɑɑ/ | ព /pɔɔ/ | ភ /pʰɔɔ/ | ម /mɔɔ/ |
Wszystkie symbole dźwięków nosowych za wyjątkiem ណ należą do II serii. Spółgłoski w pozycji wygłosowej spółgłoski zwarte wymawiane są bardzo słabo, wygłosowy dzwięk /-k/ przechodzi praktycznie w zwarcie krtaniowe /-q/. Przykład: កក odczytamy /kɑɑq/
pozostałe
- យ /yɔɔ/
- រ /rɔɔ/
- ល /lɔɔ/
- វ /wɔɔ/
- ស /sɑɑ/, w wygłosie /-h/
- ហ /hɑɑ/
- ឡ /lɑɑ/
- អ /qɑɑ/ - Litera ta umożliwia zapisanie sylaby składającej się z samej samogłoski.
Spółgłoski dźwięczne pogrubiono.
samogłoski
- -឵
- -ិ
- -ី
- -ឹ
- -ឺ
- -ុ
- -ូ
- -ួ
- ើ-
- ឿ
- ៀ
- េ-
- ែ-
- ៃ-
- ោ
- ៅ
- -ំ