DFP (chemia)

DFP (diizopropylofluorofosforan) - paralityczno-drgawkowy bojowy środek trujący. Nazwa DFP pochodzi od skrótu angielskiej nazwy chemicznej (DiisopropylFluoroPhosphate). Związek ten był znany w Niemczech przed 1939 r. W latach II wojny światowej był produkowany w USA i Wielkiej Brytanii.

• Numer CAS: 55-91-4
• Wzór sumaryczny: C₆H₁₄FO₃P
• Masa molowa: 184.146 g/mol
• Oznaczenia wojskowe: Wielka Brytania - DFP, USA - PF-3
• Inne oznaczenia: Dyfos, DIPF, T-1703, TL 466

DFP jest bezbarwną cieczą o słabym owocowym zapachu. Temperatura topnienia - 191 K (-82°C), wrzenia (z rozkładem) - 456 K (183°C), gęstość - 1,0611 g/cm³. Maksymalne stężenie par c_max = 5,6 mg/dm³. Pary DFP są ok. 6,4 raza gęstsze od powietrza.

DFP dobrze rozpuszcza się w większości rozpuszczalników organicznych i innych bojowych środkach trujących. Rozpuszczalność w wodzie wynosi około 1,5% (przy 20°C). W roztworach wodnych DFP hydrolizuje, tworząc nietoksyczne produkty. Hydroliza jest najważniejszą reakcją odkażania. W temperaturze 20°C hydroliza przebiega powoli (1% roztwór hydrolizuje po 72 godzinach). Reakcję przyspiesza w środowisku zasadowym (pełne odkażenie jest możliwe po kilkunastu minuach). Katalizatorami hydrolizy są: podchloryny, związki kompleksowe metali, kwasy hydroksamowe, fenole, aminy i inne.

DFP może wnikać do organizmu przez drogi oddechowe i skórę. Objawy zatrucia są typowe dla wszystkich paralityczno-drgawkowych bojowych środków trujących. DFP jest inhibitorem esteraz cholinowych. Wdychanie par o stężeniu około 25 μg/dm³ przez 1 minutę powoduje lekkie zatrucie. Stężenie ok. 250 μg/dm³ prowadzi do ciężkiego zatrucia lub śmierci.

DFP oprócz zastosowania w charakterze broni chemicznej jest używany w okulistyce i weterynarii.

1. http://www.chemia.polsl.gliwice.pl/sygos/uczelnia/instrukcje_opracowania/c06.pdf
2. http://www.safety.duke.edu/LabSafety/Docs/PHS_by_CAS.pdf

1. "1000 słów o chemii i broni chemicznej". Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1987.
2. http://www.fluoridealert.org/pesticides/isofluorphate-page.htm
3. http://www.scorecard.org/chemical-profiles/summary.tcl?edf_substance_id=55-91-4