Polonia
Diaspora Polaków zwyczajowo Polonia (z łac. Polonia – Polska) – określenie Polaków mieszkających poza historycznymi granicami Polski.
Polonią uznaje się tylko polskich migrantów, nie określając tym mianem osób i ich potomków mieszkających na terenach, które po 1795 r. a z ostatniej zmiany granicy Polski po 1939 roku przestały wchodzić w skład państwa polskiego. Argumentem za tym stanowiskiem jest stwierdzenie, że ludzie ci nie wyjechali z Polski, tylko zmieniły się granice państwa rządzonego przez Polaków. Oni sami uznają się za Polaków, a nie za Polonię.
Liczebność Polonii
Według danych szacunkowych poza terytorium Polski mieszka do 21 milionów Polaków i osób pochodzenia polskiego[1]. Polska liczy ok. 38,1 mln mieszkańców (stan na 2008 r.).
Skupiska Polaków i osób polskiego pochodzenia w świecie[1].
Państwo i liczebność (od 10 osobowych skupisk):
Państwo | Liczebność | Uwagi (procent ogółu ludności, rok spisu); Strona Wikipedii o Polonii w poszczególnych krajach |
---|---|---|
Afganistan | 100 | |
Albania | 50 | |
Algieria | 250 | |
Andora | 10 | |
Arabia Saudyjska | 100 | |
Argentyna | 450 000 | Polonia w Argentynie |
Armenia | 1 200 | |
Australia | 200 000 | Polonia w Australii |
Austria | 55 000 | |
Azerbejdżan | 1 000 | |
Bahrajn | 130 | |
Bangladesz | 20 | |
Belgia | 70 000 | |
Białoruś | 396 000 | oficjalnie (3,9%, 1999)[2], szacunki nieoficjalne: do 900 000[1] Polacy na Białorusi |
Boliwia | 500 | |
Bośnia i Hercegowina | 350 | Polonia w Bośni i Hercegowinie |
Brazylia | 1 800 000 | Polonia w Brazylii |
Bułgaria | 2 600 | |
Chile | 10 000 | Polonia w Chile |
Chiny | 300 | |
Chorwacja | 567 | oficjalnie (<0,001%, 2001); szacunkowo 2 400[1] |
Cypr | 500 | |
Czechy | 39 269[3] | oficjalnie (0,5%, 2011); szacunkowo 100 000[1] Polacy w Czechach |
Dania | 20 000 | Polonia w Danii |
Dominikana | 100 | |
Egipt | 600 | |
Ekwador | 350 | |
Estonia | 2 193 | oficjalnie (0,1%, 2000); szacunkowo 5 000[1] Polacy w Estonii |
Etiopia | 100 | |
Finlandia | 5 000 | |
Filipiny | 100 | |
Francja | 1 050 000 | Polonia we Francji |
Ghana | 100 | |
Grecja | 50 000 | |
Gruzja/Abchazja | 6 000 | |
Gujana | 100 | |
Gwatemala | 100 | |
Hiszpania | 45 000 | |
Holandia | 60 000 | |
Honduras | 100 | |
Indie | 100 | |
Indonezja | 100 | |
Irak | 100 | |
Iran | 100 | |
Irlandia | 122 585 | Polonia w Irlandii |
Islandia | 7 000? | Polonia na Islandii |
Izrael | 4 000? | |
Japonia | 600 | |
Jemen | 50 | |
Jordania | 250 | |
Kamerun | 100 | |
Kanada | 900 000 | Polonia w Kanadzie |
Kazachstan | 100 000 | |
Kenia | 100 | |
Kirgistan | 1 400 | |
Kolumbia | 3 000 | |
Kongo | 100 | |
Korea Południowa | 100 | |
Korea Północna | 11 | |
Kostaryka | 200 | |
Kuba | 150 | |
Kuwejt | 250 | |
Liban | 700 | Polonia w Libanie |
Libia | 350 | |
Liechtenstein | 10 | |
Litwa | 235 000 | oficjalnie (6,7%, 2001); szacunkowo 300 000[1] Polacy na Litwie |
Luksemburg | 3 000 | |
Łotwa | 60 416 | oficjalnie (2,5%, 2000); szacunkowo 75 000[1] |
Macedonia | 162 | oficjalnie (<0,001%, 2000); szacunkowo 600[1] |
Madagaskar | 80 | |
Malezja | 100 | |
Malta | 30 | |
Maroko | 500 | |
Mauretania | 100 | |
Mauritius | 50 | |
Meksyk | 10 000 | |
Mołdawia | 10 000 | |
Monako | 100 | |
Mozambik | 10 | |
Niemcy | 2 000 000[4][1] | Polonia w Niemczech |
Nikaragua | 100 | |
Nigeria | 100 | |
Norwegia | 70 103 | Polonia w Norwegii |
Nowa Zelandia | 6 000 | Polonia w Nowej Zelandii |
Panama | 200 | |
Papua-Nowa Gwinea | 20 | |
Paragwaj | 10 000 | |
Pakistan | 50 | |
Peru | 5 000 | |
Portugalia | 3 000 | |
Republika Południowej Afryki | 35 000 | Polonia w Republice Południowej Afryki |
Rosja | 95 000 | oficjalnie (<0,001%, 1989); szacunkowo 300 000[1] |
Rumunia | 10 000 | Polonia w Rumunii |
Rwanda | 100 | |
Senegal | 100 | |
Serbia i Czarnogóra | 1 200 | |
Singapur | 200 | |
Słowacja | 3 084[5] | oficjalnie (0,1%, 2011); szacunkowo 10 000[1] |
Słowenia | 200 | |
Stany Zjednoczone | 9 292 875 | oficjalnie (3,3%, 2000); szacunkowo 10 600 000[1] Polonia w Stanach Zjednoczonych |
Sudan | 100 | |
Syria | 600 | |
Szwajcaria | 20 000 | Polonia w Szwajcarii |
Szwecja | 100 000 | Polonia w Szwecji |
Tadżykistan | 2 000 | |
Tajlandia | 100 | |
Tajwan | 100 | |
Tanzania | 100 | |
Tunezja | 500 | |
Turcja | 1 000 | Polonia w Turcji |
Turkmenistan | 5 000 | |
Uganda | 100 | |
Ukraina | 144 100 | oficjalnie (0,3%, 2001); szacunkowo 900 000[1] Polacy na Ukrainie |
Urugwaj | 10 000 | |
Uzbekistan | 5 000 | |
Watykan | 50 | |
Wenezuela | 4 000 | |
Węgry | 20 000 | Polonia na Węgrzech |
Wielka Brytania | 250 000 – 500 000 |
dane różnią się w zależności od brytyjskich czy polskich źródeł internetowych, przebywających sezonowo (według szacunków pozarządowych od 100 000 do 800 000, główne skupiska Polonii to Londyn, Ealing, Manchester i Birmingham)[6] |
Wietnam | 100 | |
Włochy | 100 000 | |
Wybrzeże Kości Słoniowej | 100 | |
Zambia | 100 | |
Zimbabwe | 800 | |
Zjednoczone Emiraty Arabskie | 3 000 |
Powyższe dane podają czasami znacznie większą liczebność Polaków niż inne statystyki, np. spisy powszechne, i nie muszą oznaczać rzeczywistej populacji, a jedynie zbliżoną (szacunkową). W niektórych państwach podczas spisów nie zbiera się danych dotyczących narodowości, w takich przypadkach jedynym źródłem informacji są dane szacunkowe.
Główne ośrodki polonijne
- Stany Zjednoczone: stany Illinois, Michigan, Wisconsin, Nowy Jork, New Jersey,
- Chicago – 1,5-1,8 mln[1] (największe skupisko Polaków poza Polską),
- Detroit – 500 tys., w stanie Michigan mieszka w sumie prawie 1 mln Polaków[1],
- New York City Metropolitan Area – 700 tys., w stanie Nowy Jork jest w sumie ponad 1,1 mln[1],
- polskie dzielnice w paru miastach USA: Chicago – Jackowo (Milwaukee Av), Chicago – Trojcowo, Detroit – Hamtramck, Nowy Jork (Brooklyn-Greenpoint), Filadelfia – Richmond,
- ponadto: Cleveland, Buffalo, Milwaukee, Columbus, Boston, Baltimore, Filadelfia, Portland, Denver, Los Angeles, San Francisco, Miami, Waszyngton, Seattle, Sandusky, Pulaski i miejscowości o polskich nazwach jak Warsaw (skupiska powstały po latach 1850–1990).
- Niemcy: dawne Niemcy Zachodnie (zwłaszcza stara emigracja i emigracja lat 80.),
- Zagłębie Ruhry – 700 tys. (Dortmund, Krefeld, Recklinghausen, Düsseldorf)[1]
- Berlin – 180 tys.[1],
- Hamburg i okolice – 110 tys.[1],
- Brema – 30 tys.[1],
- Hanower, Frankfurt, Monachium,
- polskie skupiska w niemieckich miastach: Berlin – Tempelhof, Hamburg – Billstedt/Mümmelmannsberg oraz Neu-Allermöhe (Bergedorf-Lohbrügge)
- Brazylia: Stany Parana, Rio Grande do Sul, Santa Catarina, São Paulo, Rio de Janeiro
- Kurytyba w Stanie Parana uchodzi za wielka kolebkę emigracji chłopskiej
- Parana – według danych polonijnych 700 tys.,
- Santa Catarina – około 280 tys.[1],
- Rio Grande do Sul – 300 tys.[1]
- Ukraina: Lwów, obwody żytomierski i chmielnicki (mniejszość polska), Kijów – ponad 10 tys.
- Francja: Paryż – ponad 300 tys. (Wielka Emigracja i emigracja solidarnościowa) oraz regiony północno-zachodnie (emigracja robotnicza)[1]
- Białoruś: obwód grodzieński – 294 000 (24,8% mieszkańców)[2], obwody brzeski, miński i witebski (społeczność polska na Kresach Wsch.)
- Kanada: Toronto – 220 tys. (szczególnie Roncesvalles Avenue i okolice oraz Brampton i Mississauga), Winnipeg (55 tys.), Montreal (40 tys.), Vancouver (60 tys.), Edmonton (55 tys.), Calgary (40 tys.)[1]
- Rosja: Moskwa (7200 osób według spisu powszechnego), Petersburg (dawna diaspora – 6100 osób) i Syberia (Polacy wywiezieni przymusowo), obwód omski (ok. 2 800 osób), Kraj Krasnojarski (ok. 2 500), obwód irkucki (ok. 2300), obwód kemerowski (ok. 1 400), obwód tomski, obwód nowosybirski (po ok. 1300). Skupiska ludności polskiej występują także w Południowym Okręgu Federalnym – Kraj Krasnodarski (ok. 3000), obwód rostowski (ok. 1800), Kraj Stawropolski oraz obwód wołgogradzki (po ok. 1300 osób), a także w Nadwołżańskim i Uralskim Okręgu Federalnym (np. w samym obwodzie tiumeńskim – 3400 osób). Jednak okręgiem federalnym, w którym narodowość polską deklaruje największa liczba ludności zarówno w liczbach bezwzględnych, jak i względnych (0,13% ogółu ludności) jest Północno-Zachodni Okręg Federalny (18 000 Polaków według danych spisu powszechnego). Znajdują się w nim także jedyne dwa podmioty federalne Rosji, w których Polacy stanowią ponad 0,4% ludności (Republika Karelii oraz obwód kaliningradzki). W Bijsku (Ałtajski kraj) mieszka 150 rodzin polskiego pochodzenia, do miejscowego Centrum Polskiego przynależy 70 osób. W Barnaule odpowiednio 2 razy więcej. Wierszyna, 500-osobowa wieś istniejąca od 1911 roku na Syberii zamieszkana przez potomków Polaków agitowanych przez urzędników carskich.
- Litwa: Wilno – 104 tys.[1], rejony Sołeczniki, wileński, świeciański, trocki, janowski, koszedarski, kiejdański oraz kowieński (Polacy na Kresach Wschodnich)
- Argentyna: Buenos Aires – 140 tys., Cordoba, Rosario, Santa Fe[1]
- Australia: Sydney – 50 tys., Melbourne – 50 tys., Adelaide[1]
- Wielka Brytania: Anglia – Londyn (400 tys.), Ealing, Manchester, Crewe, Birmingham; też Szkocja i Irlandia Płn. (do 30 tys.) (polscy wojskowi z II wojny światowej, dawni azylanci polityczni i emigracja zarobkowa). Sezonowo pracuje do 1 mln Polaków w całym państwie.
- Kazachstan: okolice miasta Kokczetaw, Astana, Ałmaty, Karaganda (etniczna ludność polska wywieziona przed i w czasie wojny)
- Szwecja: Sztokholm – 30 tys., Malmö, Göteborg[1]
- Czechy: Kraj Morawsko-Śląski – 70 tys.[1]
- Łotwa: Dyneburg, Lipawa, Ryga, Kraslaw, Rzeżyca, Jełgawa (etniczni Polacy)
- Belgia: Antwerpia, okręgi Liège i Limburgia; w Brukseli i Charleroi mieszka po ok. 20 tys. Polaków[1]
- Austria: Wiedeń – 30 tys., Graz, Linz, Löben[1]
- Grecja: Ateny – 30 tys.[1]
- Włochy: Rzym, Katania i Palermo (Sycylia), Bolonia, Wenecja, Padwa, Mediolan, Marche (Ankona)
- RPA: Kapsztad i Johannesburg (emigracja o wyższym wykształceniu)
- Holandia: Rotterdam, Amsterdam, Haga, Utrecht oraz regiony Limburgia i Brabancja
- Dania: Kopenhaga i Nykøbing
- Węgry: Budapeszt, Tatabánya, Komárom, Derenk
- Szwajcaria: Zurych, Winterthur, Sankt Gallen, Genewa, Lozanna
- Rumunia: Bukowina i Bukareszt
- Urugwaj: Montevideo, Punta del Este
- Nowa Zelandia: Wellington – 1200 osób, Auckland[1]
- Norwegia: Oslo, Moss, Halden, Spitsbergen
- Finlandia: Helsinki, Tampere, Turku
- Turcja: Adampol – Polonezköy pod Stambułem (ludzie o rodowodzie polskim)
- Mołdawia: Bielce, Styrcza (Stîrcea)
- Irlandia: Dublin, Cork, Limerick, Galway
- Chiny: Hongkong, Pekin, Szanghaj, Makau, Mandżuria (w sąsiedniej Mongolii mieszka według niepotwierdzonych informacji 500 osób polskiego pochodzenia)
- Japonia: Tokio
- Hiszpania: Madryt, Barcelona (mocny wzrost po 2004 r.)
- Islandia: Reykjavík, zakłady celulozy (zwłaszcza po 2004 r.)
- Słowacja: Bratysława
- Paragwaj: Asunción, regiony przy granicy z Argentyną
- Peru: Lima
- Chile: Santiago
- Ekwador: Quito
- Tajwan: Tajpej, Kaohsiung
- w Izraelu i w Autonomii Palestyńskiej 300 tys. osób rozmawia w języku polskim.
Statystyka (2006) przedstawia największe skupiska polonijne na świecie. Warto jednak zwrócić uwagę, że Polonia istnieje również w takich miejscach jak Oceania, Katar, Mjanma, Nepal, Salwador, Trynidad, Surinam, Antyle Holenderskie, Barbados, Mali oraz Antarktyda (polska stacja badawcza).
Przyczyny emigracji
Polscy emigranci pochodzą z kilku fal migracji:
- uchodźcy po powstaniach narodowych w XIX w. (głównie do Francji, Wielkiej Brytanii, Szwajcarii, Niemiec i Ameryki Północnej),
- emigracja zarobkowa w II poł. XIX w. aż do 1939 r. (robotnicy głównie do Francji, Belgii i Niemiec; chłopi do Stanów Zjednoczonych, Kanady, Brazylii i Argentyny),
- emigracja na skutek II wojny światowej oraz z przyczyn politycznych po wojnie,
- emigracja polskich Żydów na skutek napięć narodowościowych i prześladowań antysemickich (w różnych falach i okresach, przed wojną i po wojnie, m.in. tzw. emigracja pomarcowa lat 1968–1971)
- emigracja z przyczyn ekonomicznych i politycznych w latach 80. XX wieku,
- emigracja zarobkowa po 1989 r. (głównie do Wielkiej Brytanii, Irlandii, Niemiec, Austrii, Włoch, Kanady i Stanów Zjednoczonych).
Media polonijne
Obecnie emitowane są 3 telewizje nadające z terytorium Polski dla rodaków za granicą należące do trzech największych nadawców telewizyjnych w Polsce – TVP Polonia, Polsat 2 International i TVN International. Kanały te emitują przede wszystkim powtórki z kanałów dla widzów w Polsce.
W Chicago działa największa polskojęzyczna telewizja poza terytorium RP – Polvision Waltera Kotaby.
Zobacz też
- Stowarzyszenie Wspólnota Polska
- Światowa Rada Badań nad Polonią
- Karta Polaka
- Marsz Polonii
- Światowe Igrzyska Polonijne
- Festiwale filmów polskich za granicą
- Placówki dyplomatyczne i konsularne Polski na świecie oraz obcych państw w Polsce
- Przepisy wjazdowe do państw obcych dla obywateli polskich
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah Polonia w liczbach. [w:] Polska Diaspora na świecie (dane szacunkowe 2007) [on-line]. Stowarzyszenie Wspólnota Polska. [dostęp 2014-03-11]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (pol.).
- ↑ a b Polacy na Białorusi – Liczebność i rozmieszczenie ludności polskiej według ostatnich spisów powszechnych.
- ↑ Wyniku spisu z 2011 (wynik nie uwzględnia mieszanych deklaracji).
- ↑ Raport Ambasady RP w Berlinie. W: Krzysztof Sawicki: Raport o sytuacji Polonii i Polaków za granicą 2009. zespół pracowników Departamentu Współpracy z Polonią MSZ. Warszawa: Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, 2009, s. 177. ISBN 978-83-89607-81-2. [dostęp 2011-02-28]. (pol.).
- ↑ Spis powszechny 2011.
- ↑ Polacy za granicą. Świat Polonii, Stowarzyszenie Wspólnota Polska.
Bibliografia
- Raport Ambasady RP w Berlinie. W: Raport o sytuacji Polonii i Polaków za granicą 2012. Zespół pracowników Departamentu Współpracy z Polonią i Polakami za Granicą MSZ. Warszawa: Ministerstwo Spraw Zagranicznych, 2013, s. 177. ISBN 978-83-63743-17-8. [dostęp 2013-11-27]. (pol.).
- Jan Rozwadowski: Emigracja polska we Francji. Europejski ruch wychodźczy. La Madeleine lez Lille, 1927 (304 s.)
- Edmond Marek: Luźne refleksje. O Polonii francuskiej. Wczoraj – dzisiaj – jutro. Lille 1982 (25 s.)
- Jan Paweł II a emigracja i Polonia 1978–1989. pod red. R. Dzwonkowskiego, S. Kowalczyka, E. Walewandra. Lublin 1991
- Edward Kołodziej: Emigracja z ziem polskich i Polonia. (1831–1939). Informator o źródłach przechowywanych w terenowych archiwach państwowych w Polsce. Warszawa, Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, 1997 (185 s.)
- Rocznik Polonii. Periodyk naukowy poświęcony społeczności polskiej i polonijnej w świecie. Nr 2. Wyd. Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2006 (192 s.)
- Przegląd Polsko-Polonijny. Periodyk (półrocznik) naukowy poświęcony społeczności polskiej i polonijnej w świecie, Nr 1. Wyd. Stowarzyszenie „Polska w Świecie”. Gorzów Wielkopolski 2011, s. 333, il.