Szare mydło
Szare mydło – mydło potasowe, to mieszanina soli potasowych wyższych kwasów karboksylowych, gliceryny, kwasu cytrynowego, chlorku sodu i innych. W odróżnieniu od mydeł sodowych nie zawiera sztucznych barwników czy substancji zapachowych, co sprawia, że uczulenia spowodowane szarym mydłem są znacznie rzadsze niż przy stosowaniu innych środków higienicznych. Zapach szarego mydła jest dość nieznaczny [styl do poprawy].
Sole potasowe powodują, że szare mydło jest miękkie (maziste), w odróżnieniu od soli sodowych (białe mydło), które jest twarde, nie mięknie i nie rozpływa się tak bardzo w wodzie jak potasowe. Oba jednak dobrze (jak na mydła) "rozpuszczają" się w wodzie. Warto jednak sprostować, że woda nie rozpuszcza mydeł, a tworzy z nimi emulsję.
Produkcję szarego mydła pod nazwą Biały Jeleń zapoczątkowała w Polsce, powstała w 1918, krakowska spółka Towarzystwo Akcyjne - Mydło w swoim zakładzie Fabryka Przetworów Tłuszczowych Spółka Akcyjna w Trzebini w 1921 r. Fabryka ta znana była też z szeregu innych wyrobów jak proszek Radion czy mydło Lux.
Nazwa "Biały Jeleń" nawiązuje do legendy o Św. Hubercie, któremu w czasie polowania ukazał się biały jeleń z krzyżem między rogami. Głowa takiego jelenia wytłoczona była na jednym z boków kostki mydła. W okresie powojennym krzyż z poroża został usunięty.
Początkowo wytwarzane było w formie trzech połączonych z sobą kostek 200 gramowych. Aktualnie produkowane jest przez istniejącą od 1921 roku Pollenę Ostrzeszów, najpierw wyłącznie w kostkach 200 g. Obecnie do oferty dodano również kostki 100 g, opakowania 2 x 200 g, a także mydło w płynie pakowane w pojemnikach 0,5 l; 2 l i 5 l.
Ze względu na prostą recepturę mydło Biały Jeleń w okresie PRL-u było jednym z najpowszechniej dostępnych typów mydeł wykorzystywanych zarówno do celów higieny osobistej, jak i gospodarczych. Wykorzystując sentymenty kilentów, Pollena Ostrzeszów sprzedaje obecnie mydło, po uzyskaniu odpowiednich certyfikatów, jako skuteczne mydło hipoalergiczne.
Skład
Aktualnie produkowane tzw. szare mydła typu Biały Jeleń lub Biały Wielbłąd nie są mydłami potasowymi. Patrząc na skład są to po prostu mydła sodowe [styl do poprawy] a nazywa się je szarymi, ponieważ nie zawierają sztucznych barwników i substancji zapachowych, dlatego są czasem polecane alergikom.
Oto skład mydła Biały Jeleń: Sodium Tallowate, Sodium Cocoate, Sodium Chloride, Aqua, Glycerin, Tetrasodium Etidronate, Sodium Hydroxide.
Skład mydła Biały Wielbłąd: Sodium Palmate, Sodium Palm Kermelate, Aqua, Glycerin, Palm Acid, Palm Kernel Acid, Sodium Chloride, Titanum Dioxide, Tetrasodium EDTA, Etidronic Acid.
Szare mydła potasowe powstają w innych krajac [styl do poprawy]h. Do najbardziej znanych należy mydło marsylskie, w 72% składające się z czystego mydła potasowego, które według tradycyjnej receptury powstaje w wyniku reakcji ogrzanej oliwy z oliwek ze stężonym ługiem potasowym. Pozostałe składniki to: 0,5% gliceryny, 0,4% chlorku sodu i do 0,1% sody.
Ciekawostki
Szare mydło znalazło również inne ciekawe zastosowanie, odległe od swojego pierwotnego przeznaczenia. Ze względu na łatwość obróbki i niską cenę tego materiału, szare mydło jest chętnie wykorzystywane jako tworzywo rzeźbiarskie. Korzysta się z niego między innymi na zajęciach plastyki i techniki w szkołach podstawowych i młodzieżowych domach kultury. Powszechne jest też rzeźbienie niewielkich makiet i modeli z szarego mydła na niektórych kierunkach studiów, między innymi na stomatologii, gdzie studenci wykonują z niego powiększone modele zębów i nabierają umiejętności manualnych.
Inne popularne zastosowania szarego mydła do celów artystycznych, to przyklejanie do podłoża papierowych szablonów przy malowaniu szyldów czy reklam. Kleistość mydła sprawia, że szablon dobrze przylega do malowanej powierzchni, zawartość wody w mydle chroni przed rozpływaniem farby olejnej, a pozostałości mydła są łatwe do usunięcia po wyschnięciu pracy.
Szare mydło bywa też stosowane jako izolacja pokrywająca model, np. rzeźbę, przy wykonywaniu form gipsowych lub silikonowych. Jest to też jeden z popularniejszych środków mycia pędzli, zwłaszcza po farbach olejnych.
