Sępólno Krajeńskie

Szablon:Źródła

{{{nazwa}}}

{{{nazwa oryginalna}}}

[[Plik:{{{zdjęcie}}}|240x240px|alt=Ilustracja|{{{opis zdjęcia}}}]] {{{opis zdjęcia}}}
[[Plik:{{{flaga}}}| 100x130px| alt=Flaga | class=mw-no-invert]] Herb Flaga
Państwo	{{{państwo}}}
Zarządzający	Burmistrz
Powierzchnia	5,82 km²
Populacja (2007) • liczba ludności • gęstość	{{{liczba ludności}}} {{{gęstość zaludnienia}}} os./km²
Nr kierunkowy	{{{numer kierunkowy}}}
Kod pocztowy	{{{kod pocztowy}}}
Tablice rejestracyjne	{{{tablice rejestracyjne}}}
Położenie na mapie brak Brak mapy: {{państwo dane {{{państwo}}} | mapa/core | wariant = {{{państwo}}} }} Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Położenie na mapie świata Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:landmark}
[[commons:{{{commons}}}|Multimedia w Wikimedia Commons]]
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa

Sępólno Krajeńskie (niem. Zempelburg) – miasto w woj. kujawsko-pomorskim, w powiecie sępoleńskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Sępólno Krajeńskie. Prawia miejskie miastu nadał król polski Kazimierz Wielki 20 kwietnia 1360 roku. Położone jest nad Jeziorem Sępoleńskim, w dolinie rzeki Sępolny (przez mieszkańców zwanej Sępolenką), przy drodze krajowej nr , w odległości 64 km na północny zachód od Bydgoszczy. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. bydgoskiego.

Według danych z 1 stycznia 2007, miasto miało 9368 mieszkańców.

Pierwsze zapisy kronikarskie o osadnictwie na terenie obecnego miasta pojawiły się już w 1113 roku. 20 kwietnia do miasta przybył Kazimierz Wielki i nadał miastu prawa miejskie. Pierwszym znanym właścicielem Sępólna został Hektor Ostroróg z Pakości, który wraz z rodziną zamieszkał w pałacu w Sikorzu. Początkowo miasto leżało w dolinie Sępolenki, później zmieniono bieg rzeki a miasto zaczęło się budować na wyższych brzegach jeziora i rzeki W 1359 r. - Hektor Ostroróg funduje kościół pod wezwaniem św. Bartłomieja. Patronat nad kościołem otrzymali Miechowici (zakon bożogrobców z Miechowa). W tym samym roku zbudował on młyn a zatamowana śluzami woda zalała w okolicy poważnie obszary.

Ród Ostrorogów za czasów panowania Piastów był bardzo poważany, jednym ze znakomitszych i najstarszych rodów. Następnymi dziedzicami po Hektorze byli:

• Mikołaj Ostroróg (1383r.),
• Jan Ostroróg (1391r.),
• Lesław Gochala Ostroróg (1400r.).
• Sędziwoj (syn Lesława) - był polskim generałem i wojewodą poznańskim. Zmarł w 1439 roku. Napis na nagrobku głosi: Królowi Polski Władysławowi Jagielle, jego synom Władysławowi i Kazimierzowi w wojnie i pokoju służył. Walczył przeciw Krzyżakom, Turkom. Zmarł w 60 roku swojego życia.
• Stanisław Ostroróg (syn Sendziwoja) - zmarł w 1477 roku. Jego najstarszy syn Jan zmarł w najlepszym dla mężczyzny wieku, a wdowa poślubiła Gosłubskiego, mając już dwóch synów z pierwszego małżeństwa Stanisława i Mikołaja (Ostroróg). Synowie ci po śmierci ojczyma w 1496 roku postanowili podzielić się spadkiem. Podzielili miasto w ten sposób, że jeden otrzymał lewą a drugi prawą część miasta. Od tego czasu właściciele Sępólna przyjęli nazwisko Sempelborkich. W 1520 roku ożenił się jeden z Sempelborskich z córką Andrzeja Kościeleckiego.

Miasto w 1409 a także 1414 i 1422 zostało całkowicie spalone przez krzyżaków. Ocałał tyko Kościół świętego Bartłomieja. W latach wojny trzynastoletniej z zakonem (1454 - 1466) Sępólno a także Krajna dostała się pod panowanie Zakonu Krzyżackiego w trakcie którego miasto było grabione przez krzyżaków. Dopiero ustalenia II pokoju toruńskiego w 1466 roku spowodowały oddalenie zagrożenia ze strony Zakonu Krzyżackiego, bowiem wschodnia Krajna przestała graniczyć z Zakonem. Umożliwiło to rozwój gospodarczy miasta i wzmogło się osadnictwo na tych ziemiach.

W tym czasie w mieście powstał browar a w XIV wieku miasto przekroczyło ramy terytorialne z wyznaczoną lokacją. W 1578 roku miasto miało 215 mieszkańców. W 1601 r odbudowano szachulcowy kościół parafialny, rozbudowany w 1612 roku. W tym czasie miasto było w posiadaniu rodziny Zebrzydowskich.

Już w 1629 roku miasto liczyło 784 mieszkańców. Rodzina Zebrzydowskich, chcąc uaktywnić miasto pod względem handlowym w 1644 roku wydaje zezwolenie na osadzanie się w mieście Żydów. W 1655r. podczas wojny polsko-szwedzkiej zwanej potopem miasto dostało się pod władze szwedów. Zostało one wyzwolone w 1656r. przez Hetmana Czarnieckiego. W tym samym roku w mieście wybuchła straszliwa zaraza zabijająca ponad 1000 osób. W 1674r. został odnowiony został przywilej lokacyjny który miał stanowić podstawę odrodzenia miasta. W tym czasie w mieście było 540 mieszkańców.

w wyniku I rozbioru Polski Sępólno zostaje włączone do Prus Zachodnich.13 sierpnia 1772roku Sępolno dostaje się pod zabór pruski i zwane jest odtąd Zempelburg,a burmistrz miasta zmuszony został do złożenia hołdu władcy pruskiemu Fryderykowi II. Władza zaborcza wzywa przedniejszych przedstawicieli mieszkańców a w szczególności właścicieli ziemskich by w dniu 27 września 1772 roku udali się do Malborka w celu oddania hołdu królowi pruskiemu.

W 1875 roku Sępólno liczy 3516 mieszkańców. W 1894 roku zakończyła się budowa lini kolejowej Chojnice - Sępólno - Więcbork - Nakło. W 1896r. - powstał nowy ratusz w przebudowanym domu mieszkalnym przy ul. Młyńskiej 8 oraz poczta przy ul. Sienkiewicza. W 1910r. miasto liczy 3818 mieszkańców.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległośći w 1919 r. - Sępólno staje się siedzibą polskiego powiatu w województwie pomorskim. 24 stycznia 1920 roku do miasta wkroczyły Wojska Polskie i oddały miasto w posiadanie polskim władzom cywilnym. Przyjęcie Wojska Polskiego przez tutejsze obywatelstwo polskie było wspaniałe i bardzo serdeczne. Miasto było przyozdobione bramami tryumfalnymi i flagami narodowymi.

Lata II wojny światowej i okupacji 1939 - 1945 przyniosły ludności zamieszkałej w Sępólnie i na terenie dzisiejszej gminy dużo nieszczęść. Już kilka tygodni przed wybuchem wojny wielu obywateli, w tym urzędników opuściło swoje miejsce zamieszkania w obawie przed represjami. W dniach 30 - 31 sierpnia 1939 roku wypłacono pozostałym urzędnikom i nauczycielom pobory za miesiąc wrzesień i 3 następne. Rodziny urzędników i nauczycieli miały być zorganizowanie ewakuowane. Nie zdążono jednak tego dokonać. Dnia 1 września artyleria i samoloty " Wehrmachtu" rozpoczęły atak na miasto, po przełamaniu granicy położonej o 7 kilometrów na zachód od Lutowa. Kilka bomb spadło na stadion położony przy obecnej ulicy Chojnickiej, na którym odbywał się pobór koni dla wojska. Od pocisków zapalił się budynek na dworcu. Samoloty niemieckie krążyły nisko nad miastem i ostrzeliwały z broni pokładowej wojsko polskie będące w mieście oraz ludność cywilną, która uciekała na wozach, samochodach, rowerach i pieszo w kierunku Bydgoszczy. Straż graniczna i pozostałości oddziałów wojska polskiego wycofały się przez miasto na wschód wysadzając most na ulicy Kościuszki, który znajdował się na wysokości gazowni. Około godziny ósmej pojawiły się na ulicach miasta oddziały "Wehrmachtu" na motocyklach i w wozach pancernych. Porucznik dowodzący akcją wysadzenia mostu został złapany i publicznie rozstrzelany na stadionie.

^[1]

Nazwa miasta pochodzi od prasłowiańskiego wyrazu *sąpolje/supolje (rekonstrukcja) oznaczający tyle co 'miedza, ziemia graniczna, styk pól'. Pierwotnie Sępólno było położone w dolinie nadjeziornej i nadrzecznej, a z czasem rozwijało się na wysokim brzegu jeziora i rzeki. Nazwa rzeki Sępolna zanotowana została w 1345 roku (Sampolna).

• Sampolno (1312 r.)
• Sampełno (1359 r.)
• Sampolno (1360 r.)
• Sampulburg (1388 r.)
• Sempelbork (1393 r.)
• Samppilborg (1409 r.)
• Sampelburg (1409 r.)
• Sampolburg (1422 r.)
• Sempelborg (1427 r.)
• Sampolbor (1450 r.)
• Sempelburg (1510 r.)
• Stempelburgh (1596 r.)
• Stempelborg (1596 r.)
• Zempelborch (1602 r.)
• Zempelburg (1772 r.)
• Sępólno Kraińskie (1920 r.)
• Zemplemburg (1939 - 1945 r.)
• Sępólno Krajeńskie (od 1950 r.)

^[2]

• Kościół parafialny pw. św. Bartłomieja Apostoła z przełomu XVIII/XIXw.
• Budynek urzędu miejskiego i starostwa powiatowego z 1929 roku.
• Cmentarz parafialny przy ulicy Chojnickiej.
• Budynek Zespołu Szkół nr 2 z 1927 roku przy ulicy Hallera 29
• Pomnik Walki i Męczeństwa przy ulicy Plac Wolności

• Przedszkole nr 1
• Przedszkole nr 2

• Zespół Szkół nr 1
• Zespół Szkół nr 2
• Zespół Szkół nr 3

• Liceum Ogólnokształcące w Sępólnie Krajeńskim
• Zespół Szkół Specjalnych nr 2
• Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych

Na terenie miasta działalność duszpasterską prowadzą następujące kościoły:

• Kościół Rzymskokatolicki - Parafia św. Bartłomieja Apostoła w Sępólnie Krajeńskim
• Kościół Ewangelicko-Augsburski - zbór ewangelicko-augsburski w Sępólnie Krajeńskim - filiał parafii w Bydgoszczy

• Powiatowy Urząd Pracy
• Komenda Powiatowa Policji w Sępólnie Krajeńskim
• Ochotnicza Straż Pożarna
• Powiatowa Straż Pożarna
• Powiatowy Urząd Pracy
• Wiadomości Krajeńskie - tygodnik
• Urząd Skarbowy
• Bractwo Kurkowe
• Centrum Kultury i Sztuki - dawniej Dom Kultury wraz z kinem Krajna

^[3]

• Gazeta Pomorska - publikowana obecnie
• Wiadomości Krajeńskie - publikowana obecnie
• Gazeta Sępoleńska - obecnie nie jest publikowana

W mieście działa klub MLKS Krajna, założony w 1938 roku. Składa się z 5 sekcji:

• Piłka nożna (obecnie A-klasa, niegdyś liga okręgowa- odpowiednik obecnej III ligi)
• Lekkoatletyka
• Podnoszenie ciężarów
• Żeglarstwo
• Tenis stołowy
• Szachy

Siedziba klubu mieści się na stadionie przy ul. Chojnickiej.

^[4]

^[5]

• Bartłomiej Pawełczak - wioślarz, srebrny medalista na Igrzyskach w Pekinie
• Dariusz Jaskulski - piłkarz
• Waldemar Jaskulski - obrońca, były piłkarz reprezentacji Polski
• Kazimierz Wielki - król polski, nadał miastu prawa miejskie ^{[potrzebny przypis]}
• Henryk Groszyk - profesor, członek Trybunału Stanu oraz sędzia Trybunału Konstytucyjnego
• Bogdan Wojtuś - biskup, absolwent Liceum Ogólnokształcącego im. Tadeusza Kotarbińskiego

^[6]

• 
  Kościół pw. św. Bartłomieja Apostoła
• 
  Pomnik pamięci poległych w walkach o niepodległość miasta

Szablon:Linki do map Polski

Szablon:Kujawsko-pomorskie stub

Szablon:Gminy powiatu sępoleńskiego