Prezydencja Wywiadu Ogólnego

رئاسة الاستخبارات العامة

Logo GIP
Państwo	Arabia Saudyjska
Data utworzenia	1957
Prezydent	Chalid bin Ali Humajdan
Położenie na mapie Arabii Saudyjskiej Prezydencja Wywiadu Ogólnego
24°44′43,2808″N 46°38′06,8187″E/24,745356 46,635227

Prezydencja Wywiadu Ogólnego (arab. رئاسة الاستخبارات العامة), znana pod anglojęzycznym skrótem GIP (General Intelligence Presidency) - główna agencja wywiadowcza Królestwa Arabii Saudyjskiej, odpowiadająca za wywiad zagraniczny. GIP podlega bezpośrednio pod Króla Arabii Saudyjskiej, który wyznacza szefa agencji.

Saudyjski wywiad został powołany do życia na mocy dekretu króla Su’uda ibn Abd al-Aziza Al Su’uda w roku 1957. Jedną z kluczowych postaci we wczesnym okresie istnienia GIP jest jej szef w latach 1965-1979 Kamal Adham. W tym okresie agencja stała się jednym z kluczowych sojuszników CIA w regionie. Saudowie pośredniczyli między innymi we wsparciu finansowym udzielanym Anwarowi as-Sadatowi przez Amerykanów. Adham reprezentował również GIP w Klubie Safari – sojuszu wywiadów Egiptu, Maroka, Iranu i Arabii Saudyjskiej zawartym z inicjatywy szefa SDECE Alexandra de Marenchesa^[1]. Do spotkania inaugurującego sojusz doszło w Arabii Saudyjskiej. Celem klubu było zwalczanie wpływów komunistycznych w Afryce^[2]. Udział w tym projekcie był jednym z najważniejszych obszarów aktywności saudyjskiego wywiadu w okresie Zimnej Wojny. Jednym z przedsięwzięć realizowanych w ramach klubu było wsparcie dla Narodowego Związku na rzecz Całkowitego Wyzwolenia Angoli (UNITA) prowadzone wspólnie z wywiadem marokańskim. Operacja miała na celu zapełnić lukę jaką wywowało wstrzymanie wsparcia udzielanego UNITA przez Francję. Zorganizowano tajny most powietrzny, przez który przerzucano broń zdobytą w USA i niektórych państwach bloku wschodniego najpierw do Maroka, a następnie do Angoli. Operację koordynował książę Turki al-Fajsal, będący wtedy szefem GIP^[3].

Kolejnym istotnym wydarzeniem z okresu Zimnej Wojny, w którą był zaangażowany saudyjski wywiad była afera Iran-Contras. GIP miała pozyskiwać fundusze dla Adnana Chaszukdżiego^[4]. Saudyjski wywiad współpracował również z CIA w ramach wspierania mudżahedinów. Podobnie do poprzednich działań głównym obszarem, którym zajmowała się GIP było zapewnianie finansowania. Saudowie mieli wspierać między innymi Al-Kaidę, która w tym okresie nie stanowiła jeszcze zagrożenia dla Królestwa^[5].

Jednym z głównych zagrożeń, z którymi walczy GIP jest zagrożenie terrorystyczne, między innymi ze strony Al-Kaidy Półwyspu Arabskiego (AQAP). Arabia Saudyjska miała duży udział w udaremnieniu spisku bombowego z 2010 roku prowadzonego przez tę organizację. Plan terrorystów zakładał wysadzenie dwóch ładunków wybuchowych w samolotach podróżujących z Jemenu do Stanów Zjednoczonych. Próba zamachów została wykryta przez GIP, a informacja zawierająca numery śledzenia i opis wyglądu ładunków została przekazana niemieckim i amerykańskim sojusznikom. Finalnie oba ładunki zawierające 300g i 400g PETN zostały rozbrojone^[6]. Informację o bombach miał przekazać Saudyjczykom Dżamal al-Fajfi. Saudyjski terrorysta został pojmany w 2001 roku w Afganistanie, skąd trafił do więzienia w Guantanamo. W 2007 roku został wypuszczony i dołączył do programu rehabilitacyjnego w Arabii Saudyjskiej, skąd uciekł do Jemenu. Według podejrzeń Al-Fajfi miał współpracować od tego czasu z GIP w celu infiltracji AQAP. Wiarygodność tej wersji wydarzeń bywa jednak krytykowana, wskazuje się między innymi na trudności w komunikacji z GIP, jakie Al-Fajfi miałby w obozie Al-Kaidy. Niezależnie od prawdziwości doniesień o udziale Al-Fajfiego faktem pozostaje, że wywiad saudyjski dość dobrze w tym okresie zinfiltrował struktury jemeńskiej Al-Kaidy, co miało odbyć się przy pomocy werbunku tysięcy informatorów, nawiązywania współpracy z lokalnymi plemionami, jak również z przedstawicielami jemeńskich sił bezpieczeństwa^[7][8].

Na początku 2015 roku doszło do uwolnienia konsula Arabii Saudyjskiej w Jemenie z rąk AQAP. Przedstawiciel królestwa w Adenie Abdullah al-Chalidi został porwany przez terrorystów w marcu 2012 roku. Nie jest jasne jak doszło do uwolnienia dyplomaty. Oficjalne stanowisko saudyjskie wspomniało jedynie, że osiągnięto to za pomocą ,,intensywnych wysiłków”. Według źródła saudyjskiego portalu Asz-Szark Al-Awsat operacja uwolnienia konsula miała trwać na długo przed osiągnięciem finalnego efektu^[9].

Arabia Saudyjska razem ze służbami amerykańskimi była zaangażowana we wspieranie syryjskich formacji zbrojnych walczących z rządem Baszszara al-Assada. Przykładem takich działań jest operacja Timber Sycamore. Przedsięwzięcie realizowane we współpracy z CIA i innymi agencjami państw arabskich (m. in. Jordanii i Kataru) polegało na dostarczaniu broni oraz zapewnianiu szkolenia siłom opozycyjnym w Syrii. Arabia Saudyjska miała stanowić jedno z kluczowych ogniw operacji zapewniając istotną część finansowania Timber Sycamore oraz pozyskując broń ręczną oraz przeciwpancerne pociski kierowane. Operacja rozpoczęła się w 2013 roku kończąc się w 2017 w wyniku decyzji Donalda Trumpa.

Według śledztwa dziennikarskiego Dilyana Gaytandzhieva broń wysyłana do Syrii i Jemenu była kupowana z państw byłego bloku wschodniego i ściągana do Arabii Saudyjskiej przy pomocy lotów dyplomatycznych realizowanych przez Silk Ways Airlines^[10].

Według raportu Citizen Lab z 2018 roku wysoce prawdopodobnym jest, żeby państwo saudyjskie wykorzystywało oprogramowanie Pegasus. Oprogramowanie szpiegujące miało zostać wykorzystane to zdobywania informacji o celach znajdujących się w Bahrajnie, Egipcie, Francji, Iraku, Jordanii, Libanie, Kanadzie, Katarze, Maroku, Turcji, Wielkiej Brytanii jak również o osobach wewnątrz królestwa^[11]. Dokładny udział GIP w tych działaniach nie jest znany, jednak wydaje się, że jako wywiad zagraniczny GIP brała udział w przynajmniej części tych działań.

Wśród polityków libańskich podsłuchiwani mieli być między innymi prezydent Michel Aoun, były premier Sad al-Hariri, liczni ministrowie oraz wojskowi, szef banku centralnego czy członkowie Hezbollahu^[12]. Kluczowi decydenci mieli być również podsłuchiwani w Jordanii, Egipcie i Iraku. Celami najprawdopodobniej byli również przedstawiciele innych proirańskich formacji takich tacy jak Abu Mahdi al-Muhandis – lider Sił Mobilizacji Ludowej^[13].

Podsłuchiwani Pegasusem mieli być również obywatele Arabii Saudyjskiej stanowiący zagrożenie dla władzy. Ofiarą opragramowania miał paść między innymi Dżamal Chaszukdżi - dziennikarz i bratanek Adnana Chaszukdżiego. Celami, zarówno przed, jak i po jego śmierci mieli być również członkowie jego otoczenia^[14].

Dżamal Chaszukdżi był jednym z najbardziej rozpoznawalnych saudyjskich dziennikarzy i komentatorów w Arabii Saudyjskiej, współpracującym w trakcie swojej kariery z mediami saudyjskimi i Washington Post. Przeprowadził również opublikowany w 1988 roku wywiad z Usamą ibn Ladinem. Dziennikarze często krytykował rządy króla Salmana i księcia koronnego Muhammada ibn Salmana. Chaszukdżi został zabity 2 października 2018 roku w saudyjskim konsulacie w Stambule próbując zdobyć dokumenty potrzebne do zawarcia ślubu. Jego ciało zostało najprawdopodobniej pokrojone na kawałki i wyniesione z budynku. Decyzja o zabiciu Chaszukdżiego jest przypisywana Muhammadowi ibn Salmanowi^[15].

Według raportu opublikowanego przez Radę Praw Człowieka w piętnastoosobowym zespole odpowiedzialnym za zabójstwo Dżamala Chaszukdżiego znajdowało się conajmniej 6 osób będących oficerami saudyjskich służb specjalnych. O udziale GIP w przeprowadzeniu zabójstwa świadczyć może również odwołanie kilku wysoko postawionych oficerów w strukturze agencji po ujawnieniu sprawy^[16].

Niedługo po śmierci Chaszukdżiego król Salman, bazując na informacjach dostarczonych przez księcia koronnego podjął decyzję o powołaniu komisji mającej na celu restrukturyzację GIP. Na czele organu stanął Muhammad bin Salman^[17]. Komisja wydała cztery rekomendacje:

1. Utworzenie w ramach GIP departamentu ds. strategii i rozwoju, aby zapewnić zgodność działań operacyjnych zarówno ze strategią agencji, jak i Strategią Bezpieczeństwa Narodowego, oraz powiązanie tego departamentu z Prezydentem Wywiadu Ogólnegoo.
2. Utworzenie w ramach GIP departamentu ds. prawnych, którego zadaniem będzie dokonywanie przeglądu operacji wywiadowczych pod kątem zgodności z prawem i statutami międzynarodowymi oraz prawami człowieka, a także powiązanie tego departamentu z Prezydentem Wywiadu Ogólnego.
3. Utworzenie w ramach GIP działu zajmującego się oceną wyników i wewnętrznym przeglądem operacji, sprawdzaniem ich zgodności z zatwierdzonymi procedurami i składaniem raportu Prezesowi Wywiadu Ogólnego.
4. Uruchomienia Komisji Działalności Wywiadowczej i opracowanie mechanizmu zadaniowego, którego celem będzie wyłonienie kompetentnych osób do tych zadań^[18].

Jednostka Sokołów lub Specjalna Jednostka Bezpieczeństwa to powołana w grudniu 2010 jednostka specjalna podlegająca pod GIP. Założona przy wsparciu saudyjskich sił zbrojnych i ministerstwa spraw wewnętrznych formacja zajmuje się działalnością antyterrorystyczną^[19].