Literatura rumuńska: Różnice pomiędzy wersjami

Literatura rumuńska początkowo pozostawała pod wpływem kultury bizantyjskiej. Najstarsze jej zabytki pisane są w języku staro-cerkiewno-słowiańskim. Natomiast pierwsze teksty w języku rumuńskim pojawiły się w okresie reformacji (m. in. przekłady ksiąg religijnych).

W XVII - XVIII wieku w Mołdawii rozwijało się piśmiennictwo religijne i historiografia, europejską sławę zyskał Dimitrie Cantemir. Wśród kronikarzy w Księstwie Wołoskim wyróżniał się w tym okresie m. in. R. Popescu. Na przełomie XVIII i XIX wieku tworzyli pisarze, którzy dowodzili łacińskiego pochodzenia Rumunów i języka rumuńskiego (m. in. Samuil Micu, Gheorghe Şincai, Ion Budai-Deleanu).

Wiek XIX przyniósł wielkie ożywienie kultury. W literaturze rumuńskiej znalazły odbicie wyzwoleńcze i społeczne dążenia narodu, powstawały towarzystwa kulturalne, czasopisma oraz zawodowy teatr rumuński. W 1840 roku Mihail Kogălniceanu założył pismo "Dacia Literară" postulujące rozwój rodzimej literatury, zainteresowanie folklorem, historią i problemami społecznymi. Program ten poparli liczni pisarze romantyczni, przedstawiciele tzw. pokolenie 1848, zwane też grupą paszoptystów [patruzei şi opt 'czterdzieści osiem'] (m. in. Dimitrie Bolintineanu, Grigore Alexandrescu, Costache Negruzzi, Alecu Russo, Vasilie Alecsandri).

W drugiej połowie XIX wieku tworzyli m. in. Alexandru Odobescu, Bogdan Petriceicu Hasdeu (także filolog i historyk), Ion Creangă oraz najwybitniejszy poeta rumuński Mihai Eminescu, jeden z głównych przedstawicieli europejskiej liryki romantycznej. W 1863r. powstało stowarzyszenie literatury Junimea, a od roku 1867 ukazywał się jego organ "Convorbiri Literare" (współzałożycielami byli Titu Liviu Maiorescu i Constantin Negruzzi), grupujące zwolenników hasła "sztuka dla sztuki". Przedstawiali mu się pisarze proletariaccy skupieni wokół pisma "Contemporanul" (założone w roku 1881 przez C. Dobrogeanu-Ghereę).

Na przełomie XIX i XX wieku literaturę realistyczną o akcentach ostrej krytyki społecznej reprezentowali dramatopisarz Ion Luca Caragiale oraz prozaicy: Ioan Slavici, Duiliu Zamfirescu, Barbu Ştefănescu Delavrancea, Alexandru Vlahuţă (także poeta). W poezji wyróżniali się: George Coşbuc, Octavian Goga , Carmen Silva oraz symboliści: Ion Minulescu i George Bacovia. Pisarze przejawiający zainteresowanie problematyką chłopską (m. in. Nicolae Iorga) skupiali się wokół pism "Sămănătorul" (założonego 1901) i "Viaţa Românească" (założonego 1906, przywódca - krytyk Garabet Ibrăileanu).

W latach międzywojennych naczelne miejsce w literaturze rumuńskiej zajmowali:
1. w prozie: Mihail Sadoveanu, Liviu Rebreanu, Camil Petrescu,
2. w poezji: Tudor Arghezi, Ion Barbu, Lucian Blaga (także filozof),
3. w dramacie: Victor Eftimiu, Mihail Sebastian,
4. w krytyce literackiej: Eugen Lovinescu, George Călinescu.

W powojennej literaturze rumuńskiej dominuje poezja, m. in. twórcy: Maria Banuş, Nina Cassian, Nicolae Labiş, Nichita Stănescu, Marin Sorescu, Ana Blandiana, Ştefan Augustin Doinaş, Mircea Dinescu. Prozę reprezentują: Lucia Demetrius, Zaharia Stancu, Mihail Sadoveanu, Mircea Eliade (wybitny religioznawca), Marin Preda, Eugen Barbu, Alexandru Ivasiuc, Dumitru Radu Popescu (także dramatopisarz), Augustin Buzura, Nicolae Breban, Constantin Ţoiu, Ştefan Bănulescu, George Bălăiţă. Dramat natomiast Alexandru Mirodan, Teodor Mazilu, Marin Sorescu, Aurel Baranga, Paul Everac. W krytyce literackiej na czoło wysuwają się: Nicolae Manolescu, Mircea Zaciu, Eugen Simion. Spośród rumuńskich emigrantów światową sławę zdobyli tworzący we Francji: Tristan Tzara, Eugen Ionescu, Emil Cioran.

• Ion Budai-Deleanu,
• Samuil Micu,
• Gheorghe Şincai.

• Vasilie Alecsandri,
• Grigore Alexandrescu,
• Dimitrie Bolintineanu,
• Ion Creangă,
• Mihai Eminescu,
• Bogdan Petriceicu Hasdeu,
• Mihail Kogălniceanu,
• Alexandru Macedonski,
• Titu Liviu Maiorescu,
• Costache Negruzzi,
• Alexandru Odobescu,
• Alecu Russo.

• Ioan Adam,
• Dimitrie Anghel,
• Tudor Arghezi,
• George Bacovia,
• Ion Barbu,
• Lucian Blaga,
• Ion Luca Caragiale,
• George Călinescu,
• Ilarie Chendi,
• George Coşbuc,
• Barbu Ştefănescu Delavrancea,
• Victor Eftimiu,
• Emil Gîrleanu,
• Octavian Goga,
• Garabet Ibrăileanu,
• Nicolae Iorga,
• Ştefan Octavian Iosif,
• Eugen Lovinescu,
• Ion Minulescu,
• Camil Petrescu,
• Liviu Rebreanu,
• Mihail Sadoveanu,
• Constantin Sandu-Aldea,
• Mihail Sebastian,
• Ioan Slavici,
• Alexandru Vlahuţă,
• Duiliu Zamfirescu.

• Maria Banuş,
• Aurel Baranga,
• Eugen Barbu,
• George Bălăiţă,
• Ştefan Bănulescu,
• Ana Blandiana,
• Nicolae Breban,
• Augustin Buzura,
• Nina Cassian,
• Emil Cioran,
• Lucia Demetrius,
• Mircea Dinescu,
• Ştefan Augustin Doinaş,
• Mircea Eliade,
• Paul Everac,
• Eugen Ionescu,
• Alexandru Ivasiuc,
• Nicolae Labiş,
• Nicolae Manolescu,
• Teodor Mazilu,
• Alexandru Mirodan,
• Dumitru Radu Popescu,
• Marin Preda,
• Eugen Simion,
• Marin Sorescu,
• Zaharia Stancu,
• Nichita Stănescu,
• Tristan Tzara,
• Constantin Ţoiu,
• Mircea Zaciu.

• Rumunia
• język rumuński
• gîndirism
• sămănătorism

• Contemporanul
• Dacia literară
• Familia
• Gîndirea
• Luceafărul
• Sămănătorul
• Viaţa românească