Tekst źródłowy strony Organy (Tatry)

Nie masz uprawnień do edytowania tej strony z następującego powodu:

Twój adres IP znajduje się w zakresie adresów, który został zablokowany na wszystkich wiki Wikimedia Foundation.

Blokada została nałożona przez ‪EPIC‬. Podany powód to Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.

Początek blokady: 09:48, 2 lip 2024
Zakończenie blokady: 09:48, 2 lip 2025

Twój obecny adres IP to 206.189.44.186. Zablokowany zakres to 206.189.32.0/20.

Prosimy o uwzględnienie wszystkich powyższych informacji we wszelkich zapytaniach. Jeśli uważasz, że zostałeś zablokowany przez pomyłkę, możesz znaleźć dodatkowe informacje i instrukcje w globalnej polityce No open proxies.

Aby zakwestionować lub omówić blokadę, proszę wysłać prośbę o jej weryfikację na Meta-Wiki. Możesz również wysłać e-mail do kolejki VRT stewardów na adres stewards@wikimedia.org, podając wszystkie powyższe szczegóły.

Tekst źródłowy strony można podejrzeć i skopiować.

{{Współrzędne|49°14′53.8″N 19°52′08″E|umieść=na górze}}
[[Plik:Ciemniak a9.jpg|thumb|240px|Organy (z lewej strony) i [[Zdziary Pisaniarskie|Zdziary]] – widok z [[Polana na Stołach|Polany na Stołach]]]]
[[Plik:Organy T17.jpg|thumb|240px|Górna część Organów (mur skalny)]]
[[Plik:Stoły a3.jpg|thumb|240px|Organy – widok z Polany na Stołach]]
{{Commonscat|Organy (Tatry)}}
'''Organy''' – część [[Orografia|orograficznie]] prawych zboczy [[Dolina Kościeliska|Doliny Kościeliskiej]] w [[Tatry Zachodnie|Tatrach Zachodnich]]<ref name=wit />. Nazwa jest ludowego pochodzenia. Wyżłobione w [[wapień|wapiennych]] ścianach rowki i powstałe od spływającej wody smugi na skałach przypominały góralom piszczałki w [[organy|organach kościelnych]]<ref name=wet />.

Pierwotnie Organami nazywano całe zbocze w północno-zachodniej grani [[Upłaziańska Kopa|Upłaziańskiej Kopy]], od dna Doliny Kościeliskiej aż po [[Biała Turnia|Białą Turnię]]. Obecnie nazwą Organy obejmuje się obszar od dna doliny po turnię [[Rękawica (Tatry)|Rękawica]] (ale bez tej ostatniej). W tak rozumianym masywie Organów wyróżnia się dwie części<ref name=cw />:
* część górna – pionowa [[Ściana (geomorfologia)|ściana]] ciągnąca się od [[Zbójnickie Siodełko|Zbójnickiego Siodełka]] po niewielką ściankę po zachodniej stronie Kciuka w Rękawicy. Ściana ta ma formę muru skalnego – jest długa, a jej podstawa opada skośnie, podobnie jak grań, wskutek czego na całej długości ma niemal jednakową wysokość,
* część dolna – strome zbocze poniżej tej ściany. Znajdują się w nim liczne dziury, chaszcze, [[turnia|turnie]], progi i [[Ambona skalna|kazalnice]]. Szczególnie charakterystyczne dla tego obszaru są właśnie te ostatnie – od góry są łatwo dostępne, natomiast od dołu stromo podcięte.

W zbudowanych z wapieni i [[dolomit (skała)|dolomitów]] formacjach geologicznych Organów znajduje się dobrze rozwinięty [[fałd]], szczególnie dobrze widoczny z [[Polana na Stołach|Polany na Stołach]]<ref name=nyka />.

W masywie Organów znajduje się wiele [[jaskinia|jaskiń]], m.in. udostępniona turystycznie [[Jaskinia Mroźna]] oraz dostępne tylko dla grotołazów: [[Jaskinia Czarna]], [[Jaskinia Zimna]], [[Szczelina nad Zimną]], [[Jaskinia Balkonowa]], [[Jaskinia między Żleby]], [[Jaskinia Trójotworowa]], [[Jaskinia pod Ostrewką]], [[Jaskinia pod Murem]], [[Jaskinia Goryckiego]], [[Schron pod Jaskinią Goryckiego]], [[Wąska Szczelina]], [[Przelot (jaskinia)|Przelot]], [[Żwirowa Dziura Niżnia]], [[Dziura pod Oknem]], [[Szczelina pod Tunelem Pawlikowskiego]], [[Żwirowa Dziura Wyżnia]], [[Jaskinia Krwawego Nosa]], [[Szczelina z Mostkiem]], [[Schron w Organach]], [[Okno w Zamczysku]], [[Zamczysko Wyżnie]], [[Zamczysko Niżnie]], [[Korytarz z Różą]], [[Dziura w Organach I]], [[Dziura w Organach II]], [[Dziura w Organach IV]], [[Dziura w Organach VI]], [[Dziura w Organach VII]], [[Jaskinia Naciekowa]], [[Zbójnicka Nyża]], [[Schron ze Świeczką]], [[Schron przy Naciekowej]], [[Korytarz do Naciekowej]], [[Zbójnickie Okna]], których dwa otwory wylotowe widoczne są z drogi prowadzącej Doliną Kościeliską<ref name=cw /><ref name=jp />. Po prawej stronie (patrząc od dołu) Wyżnich Zbójnickich Okien znajduje się podwójny i przewieszony [[Komin (formacja skalna)|komin]]. W odgałęzieniu głównego ciągu tego komina wyróżnia się obszerna [[nyża]], dno której zasłane jest dużą ilością odchodów [[kozica tatrzańska|kozic]]. W górnej części muru znajduje się pas [[Okap (formacja skalna)|okapów]], który można dostrzec również ze szlaku turystycznego dnem prowadzącego dnem Doliny Kościeliskiej, a także zauważalne tylko z bliższej odległości gzymsy, [[rynna (geomorfologia)|rynny]], [[Półka (formacja skalna)|półki]] i [[Płyta (formacja skalna)|płyty]]<ref name=cw />.

Stwierdzono tutaj występowanie [[pluskwica europejska|pluskwicy europejskiej]], chronionego prawnie gatunku rośliny. Występuje ona w [[Tatry|Tatrach]] tylko na dwóch stanowiskach (drugie jest w [[Wąwóz Kraków|Wąwozie Kraków]])<ref name=cz />.

W masywie Organów najczęstszymi gośćmi są turyści zwiedzający Jaskinię Mroźną, która na wylot przebija całą grań od zbocza [[Wysranki|Wysranek]] po zbocze Organów. Dość często w masywie Organów, ale głównie pod ziemią, bywają grotołazi penetrujący duże jaskinie w jego wnętrzu. Najrzadziej bywają tutaj [[taternictwo|taternicy]]. [[Wspinaczka]] w tym rejonie Tatr dopuszczalna była do 1982 r. Do tej pory taternicy wytyczyli tutaj tylko dwie [[droga wspinaczkowa|drogi wspinaczkowe]]. Lewą częścią południowo-zachodniej ściany po raz pierwszy przeszli Ryszard Laskowski, Maciej Lewicki, Leszek Nowiński i Robert Rodziński 11 kwietnia 1972 r., prawą częścią przez przewieszone płyty po raz pierwszy przeszli [[Mirosław Dąsal]] i Jan Muskat 19 i 21 września 1981 r. Próbowano tutaj wspinać się już dawno; z jednej z nyż zwisa lina poręczowa wykonana z [[sizal]]u (taki rodzaj lin już dawno wyszedł z użycia)<ref name=cw />.

== Przypisy ==
<references>
<ref name=cw>{{Cytuj |autor = [[Władysław Cywiński]] |tytuł = [[Tatry. Przewodnik szczegółowy|Czerwone Wierchy, część zachodnia]] |wolumin = 3 |miejsce = Poronin |data = 1996 |wydawca = Wyd. Górskie |isbn = 83-7104-011-3}}</ref>
<ref name=cz>{{Cytuj |autor = [[Zbigniew Mirek]]; [[Halina Piękoś-Mirek]] |tytuł = Czerwona księga Karpat Polskich |miejsce = Warszawa |wydawca = Instytut Botaniki PAN |data = 2008 |isbn = 978-83-89648-71-6}}</ref>
<ref name=jp>{{Cytuj |tytuł = Jaskinie, Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy |data dostępu = 2016-09-02 |opublikowany = jaskiniepolski.pgi.gov.pl |url = http://jaskiniepolski.pgi.gov.pl/}}</ref>
<ref name=nyka>{{Cytuj |autor = [[Józef Nyka]] |tytuł = [[Tatry Polskie. Przewodnik]] |wydanie = 13 |miejsce = Latchorzew |wydawca = Wydawnictwo Trawers |data = 2003 |isbn = 83-915859-1-3}}</ref>
<ref name=wet>{{Cytuj |autor = [[Zofia Radwańska-Paryska]]; [[Witold Henryk Paryski]] |tytuł = [[Wielka encyklopedia tatrzańska]] |miejsce = Poronin |wydawca = Wydawnictwo Górskie |data = 2004 |isbn = 83-7104-009-1}}</ref>
<ref name=wit>{{Cytuj |tytuł = Tatry Polskie. Mapa turystyczna 1:20&nbsp;000 |miejsce = Piwniczna |wydawca = Agencja Wydawnictwo „WiT” S.c. |data = 2009 |isbn = 83-89580-00-4}}</ref>
</references>

{{Grań Upłaziańska Kopa Okręt}}

[[Kategoria:Granie i grzbiety polskich Tatr]]
[[Kategoria:Granie i grzbiety Tatr Zachodnich]]
[[Kategoria:Turnie i skały polskich Tatr]]
[[Kategoria:Turnie i skały Tatr Zachodnich]]

Szablony użyte w tym artykule:

Szablon:Commonscat (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie niskim)
Szablon:Cytuj (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Grań Upłaziańska Kopa Okręt (edytuj)
Szablon:Ikona (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Navbox/styles.css (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Projekt siostrzany (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Szablon nawigacyjny (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Współrzędne (tekst źródłowy) (zabezpieczone na poziomie redaktorów)
Moduł:Arguments (edytuj)
Moduł:Cytuj (edytuj)
Moduł:Cytuj/dane (edytuj)
Moduł:Cytuj/dostęp (edytuj)
Moduł:Cytuj/firewall (edytuj)
Moduł:ISBN (edytuj)
Moduł:Ikona (edytuj)
Moduł:Ikona/dane (edytuj)
Moduł:Navbox (edytuj)
Moduł:Navbox/printer/default (edytuj)
Moduł:Navbox/res (edytuj)
Moduł:Sprawdź (edytuj)
Moduł:String (edytuj)
Moduł:Wikidane (edytuj)
Moduł:Wikidane/data (edytuj)
Moduł:Wikidane/select (edytuj)
Moduł:Współrzędne (edytuj)

Wróć do Organy (Tatry).

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Organy_(Tatry)”